روایت هاشمی رفسنجانی از دستور امام (ره) درباره مترو

محسن هاشمی در نشست خبری کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران، افزود: سابقه مترو تهران به سال ۱۳۵۲ برمی گردد که ترافیک بد بود و درآمد نفت خیلی بالا بود. به همین دلیل گفتند پروژه های بزرگ اجرا کنیم. انقلابیون می گفتند این پروژه ها درست شده تا پول ملت ایران را بچاپند. طرح جامع ترافیکی شهر تهران از سوی مشاور فرانسوی با ۷ خط مترو به طول ۱۴۶ کیلومتر که باید ۴ خط آن تا ۱۱ سال اجرا می شد، تدوین شد و در ۱۰ سال بعد از آن، ۳ خط دیگر ساخته می شد. در سال ۱۳۵۴ شرکت مترو ایران با قانون مجلس تاسیس شد و با فرانسوی ها برای طراحی خطوط قرارداد بستند. تا اول انقلاب هم ۱۰۰ میلیون دلار به مشاوران فرانسوی داده شد و طرح ها را با جزییات کشیدند.

وی گفت: مردم می دیدند ۵ سال جایی قرار است ایستگاه مترو شود ولی ساخته نمی شد. اواخر سال ۵۶ اولین کلنگ مترو در تپه های عباس آباد به زمین زده شد. زمانی که ایستگاه مترو افتتاح شد، ۳۰ سال پیش از آن، ایستگاه را ساخته بودند و در زمان انقلاب، ۳۰۰ متر تونل مترو حفر شده بود.

هاشمی ادامه داد: انقلابیون آن زمان که مانند دلواپسان امروز بودند ایرادات زیادی گرفتند و گفتند نمی توان خاک مترو را بیرون برد و فاضلاب زیاد است و جلوی مترو را گرفتند و این کار را به عنوان یک حرکت انقلابی ثبت کردند. در سال ۶۰ شرکت مترو تهران منحل شد. در اواخر ۵۹ مجلس تشکیل شد و رئیس مجلس، آیت الله هاشمی بود و جلسه مجمع نمایندگان تهران هم تشکیل شد که یکی از بحث های این جلسه، درباره مترو تهران بود. آیت الله هاشمی و آقای عباس شیبانی قاطعانه از مترو تهران دفاع کردند و هم پیمان شدند مترو راه اندازی شود.

وی در ارتباط با بحث راه اندازی مترو در دولت گفت: این طرح مطرح شد و باز هم رای نیاورد. آیت الله هاشمی مجبور شد درباره مترو خطبه بخواند که به عنوان خطبه مترو مطرح شد. ایشان گفت نه تنها تهران مترو می خواهد بلکه همه کلانشهرهای تهران، مترو می خواهند و ایشان بحث فاضلاب تهران را هم مطرح کرد. در نهایت باز هم مترو در هیات دولت مطرح شد و به صورت ناپلئونی با ۱۱ رای تصویب شد. جالب اینجاست وزرای اقتصادی رای منفی دادند و تصویب شد دولت برای ساخت مترو پول ندهد. قرار شد با روش TOD با وام بانکی، مترو ساخته شود و از قبل تراکم سازی اطراف ایستگاه ها (واگذاری پذیره) و مجتمع های ایستگاهی، پول مترو را پس دهند.

رییس شورای شهر گفت: اولین قرارداد تامین اعتبار مترو، ۵ میلیارد تومان وام از دو بانک تجارت و ملت بود. اولین مدیرعامل مترو، مهندس مرعشی بود که قوم و خویش ما نبود. آقایان اصغر ابراهیمی و لطفی هم مدیر بودند. آقای ابراهیمی از ۶۶ تا ۷۶ مدیرعامل مترو بود. من سال ۷۲ به مترو رفتم. آیت الله هاشمی خدمت امام رفتند و خواستند هر جا تراکم فروخته می شود ۵۰ درصد آن به مترو برسد که این دستور از سوی حضرت امام به وزارت کشور داده شد. این کار را دولت ها و شهرداری ها نکردند.

وی خاطر نشان کرد: در دوره مدیرعامل من، مجددا مشاور فرانسوی را صدا زدیم آمد و قرارداد مجددی بستیم. قرار شد نقشه مترو را با وضعیت جدید تهران و توسعه آن بدهد. مشاور فرانسوی سال ۸۶ طرحی داد و ۱۲ خط مترو برای تهران کشید و ۸ خط داخلی و ۴ خط مترو اکسپرس برای همه شهرهای اقماری مانند کرج، ورامین، اسلامشهر و پردیس کشید. نقشه متروی تهران ۴۳۰ کیلومتر با ۲۵۰ ایستگاه است و باید ۱۰ میلیون سفر در روز با مترو انجام شود.

هاشمی افزود: خط ۶ و ۷ کمتر از ۵۰ درصد پیشرفت دارد. این دو خط تجهیزات متحرک که ۲۵ درصد پیشرفت یک خط است را ندارد. ۲۵ هم تجهیزات ثابت است که حدود ۵ درصد پیشرفت داشته است. ایستگاه های مترو این خط هم ۱۵ درصد آماده است و ۵ تا ۷ درصد هم مربوط به پایانه است که اصلا انجام نشده است. ۵ درصد خط مترو هم مربوط به هواکش و ۵ درصد هم پست برق است که انجام نشده است. این خط واقعا زیر ۵۰ درصد پیشرفت دارد. افتتاح خطی که مسافر نمی برد که فایده ندارد.

رئیس شورای شهر ادامه داد: من در خط ۶ و ۷ عصبانی شدم و گفتم ۳ هزار میلیارد تومان در پروژه بدون برنامه و به خاطر شو خرج شده ولی نمی توان مسافرگیری کرد. بهترین روش این است که یک ایستگاه یک ایستگاه افتتاح کنیم. اشتباهی صورت گرفته که ۷۰۰ میلیارد تومان از پول، در یک سال اخیر خرج شده بود ولی در اولویت هزینه نشده بود و در کل ۷۰ کیلومتر هزینه شده بود و باز هم ما نمی توانیم چیزی را افتتاح کنیم. آمدند با جرثقیل، لوکومتیو پیاده کردند و بدون تجهیزات، روی ریل قرار دادند. افتتاح های قبلی صوری بوده است.

وی همچنین گفت: اثر تحریم ها در مترو بسیار پایین است. در بعد تجهیزات ثابت و متحرک مشکلی نداریم و در تحریم های گذشته به راحتی توانستیم مشکلمان را حل کنیم. ولی قیمت ارز ۱۴ هزار تومانی مشکل ساز است. مترو کاری محیط زیستی و اقتصاد مقاومتی است لذا باید به آن ارز ۳۹۰۰ تومانی بدهند. البته ارزبری مترو بسیار پایین است.

هاشمی در ادامه با بیان اینکه در همه دولت ها از مترو حمایت می شد و برای توسعه آن ارز اختصاص داده می شد، گفت: در دولت احمدی نژاد در زمان من ارزی به مترو داده نشد اما زمانی که آقای درویش آمدند این حمایت ها ادامه پیدا کرد اما آقای روحانی به توسعه مترو مانند گذشته کمک نکرده است.

وی با اشاره به بند ق لایحه بودجه گفت: بر اساس این بند باید سالانه نزدیک به ۹۰ میلیون دلار به مترو تهران از سوی وزارت نفت کمک شود که تاکنون یک ریال نیز وزارت نفت به مترو نداده است.

هاشمی تاکید کرد: وقتی می گوییم مترو محوریم اینطور نیست که دو دقیقه برای ساخت مترو وقت بگذاریم و آن وقت برای توسعه دوچرخه ۵۰ ساعت وقت بگذاریم و کلاه سرمان کنیم و دوچرخه سواری کنیم.