چرا ایران بلوک شرق را به غرب ترجیح می‌دهد؟
تهران (پانا) - دیپلمات اسبق کشورمان در مقاله‌ای به تشریح دلایل نزدیک شدن ایران به بلوک شرق و عقب ماندن غرب از رابطه با تهران می‌نویسد و می گوید درحالیکه روابط ایران با بلوک شرق مستمرا تقویت و با بلوک غرب تضعیف می‌شود، ترامپ و برجام نقش مهمی در آینده روابط ایران با دو بلوک قدرت شرق و غرب ایفاء خواهند کرد.
سید حسین موسویان در مقاله‌ای در «لابلاگ» نوشت:
درحالیکه فاز نظامی بحران سوریه به پایان نزدیک می‌شود، سران روسیه، ایران و ترکیه درنشست تهران بر حق تعیین سرنوشت سوریه توسط مردم این کشور واز طریق انتخاباتی فراگیر، آزاد وعادلانه تاکید کردند. آنها همچنین توافق کردند تا به همکاری مشترک خود تا نابودی کامل گروه‌های تروریستی تعیین شده توسط سازمان ملل متحد درسوریه همچون داعش و القاعده و جبهه النصره ادامه دهند.
وقتی که بحران سوریه در سال ۲۰۱۱ آغاز شد کشورهای عضو ائتلاف آمریکا همچون عربستان ازتمام ظرفیت خود برای حذف بشار اسد استفاده کردند. لاکن همکاری مشترک روسیه و ایران برای حفظ حکومت سوریه مانع موفقیت ائتلاف آمریکا شد. با پیوستن آنکارا به محور مسکو -تهران، پیروزی اسد درجنگ شش ساله نزدیک شده است. اگر مثلث روسیه، ایران و ترکیه درمورد سوریه موفق شود، این مثلث می‌تواند نقش اساسی برای مدیریت بحران‌های دیگر منطقه ایفاء کند.
روابط روسیه و ایران هیچ‌گاه تا این حد نزدیک نبوده است. تلخ‌ترین دوران تاریخ معاصر ایران در ۲۰۰ سال گذشته، تصرف سرزمین‌های ایران شامل: کل قفقاز، دریاى خزر، مرو، سمرقند، بخارا، ایروان، نخجوان و تاجیکستان توسط روس‌ها در دوران پادشاهان فتحعلی‌شاه وناصرالدین شاه است. پس از جنگ جهانى دوم نیز روسیه با تشکیل و هدایت حزب کمونیستی توده و فرقه دموکرات در آذربایجان، سعى در تجزیه ایران داشت.
روابط ایران و آمریکا با دوستی آغاز شد و درمقاطعی از تاریخ گذشته، مردم ایران کشور آمریکا را خیرخواه خود تلقی می‌‌کردند. اما این روند از شصت سال پیش تغییر کرد.کودتای آمریکا و انگلیس درسال ۱۹۵۳ و ساقط کردن دولت مردمی مصدق، حمایت از تجاوز صدام به خاک ایران در سال ۱۹۸۰، ساقط کردن هواپیمای مسافری ایران و کشته شدن ۲۹۰ غیرنظامی، حمایت از به‌کارگیری سلاح شیمایی توسط صدام علیه ایران و کشنده‌ترین تحریم‌های اقتصادی از جمله موارد لیست بلند خاطرات تلخ ایرانی‌ها از آمریکاست.
بعد از انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ در ایران، بنیان سیاست خارجی ایران براساس اصل نه شرقی، نه غربی تعریف شد تا ایران استقلال خود در روابط با قدرت‌های خارجی را حفظ کند. با این وجود سیاست‌های خصمانه آمریکا و بی‌اعتمادی کامل به آمریکا، موجب چرخش سیاست خارجی ایران به سمت شرق شده است. اخیرا رهبر عالی ایران مذاکرات هسته‌ای با آمریکا را اشتباه خواند. آقای ولایتی مشاور سیاست خارجی ایشان ترامپ را غیرقابل اعتماد و پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه را شجاع و منطقی دانست.
چنین وضعی بی دلیل نیست. چون امریکا درحالی چهل و پنج پایگاه وسیع با حدود ۱۳۰ هزار سرباز اطراف مرزهای ایران دارد که سیاست تغییر رژیم درایران را در۴۰ سال گذشته دردستورکار داشته، با نقش و جایگاه منطقه‌ای ایران مبارزه کرده، با اعمال سیاست تحریم در حقیقت رفاه و توسعه اقتصادی ایران را نشانه گرفته و با تمام ظرفیت با جایگاه و نقش منطقه‌ای ایران مبارزه کرده است.
درحالیکه روسیه و چین و هند هیچکدام حضور نظامی خصما‌نه‌ای در مرزهای ایران ندارند، درروابط دوجانبه و منطقه‌ای به جمهوری اسلامی به‌عنوان یک شریک سیاسی-امنیتی-اقتصادی نگاه کرده، ایران را درمبارزه با تروریست همکاری قدرتمند می‌دانند، باسیاست تغییر رژیم آمریکا مخالف و نقش مشروع و طبیعی ایران در منطقه را پذیرفته و همکاری می‌کنند.
ایران باهند وچین، دوقدرت بلوک شرق، ریشه تاریخی براساس دوستی واحترام متقابل دارد. علاوه برآن قدرت‌های بلوک شرق توانسته‌اند هم با ایران و هم با دشمنان منطقه‌ای ایران به‌ویژه اسرائیل و عربستان و امارات روابطی متعادل و نرمالی داشته باشند درحالیکه آمریکا بطور کامل درزمین دشمنان منطقه‌ای ایران بازی می‌کند.
برجام وضعی بوجود آورد که می‌توانست تحولی درروابط منفی چهل سال گذشته ایران و غرب باشد. زیرا اولین باری بود که ایران وآمریکا مستقیما درسطح عالی راجع به یکی از موارد اختلافی مذاکره و توافق کردند. درطول سه سال گذشته برجام از سوی ایران بطور کامل اجراء شده و به‌عنوان جامع‌ترین سند تاریخ عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای شناخته شد. رهبر عالی ایران هم اظهار کرد که اگر آمریکا به تعهداتش درمورد برجام عمل کند، این می‌تواند فتح بابی برای ادامه گفت‌وگوها درمورد سایر مسایل باشد.
منتهی ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا به توصیه نتانیاهو و فشار عربستان، یک‌جانبه از توافق خارج و قطعنامه سازمان ملل متحد و آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای را زیر پا گذاشت، تحریم‌های فرامرزی را اعاده کرد و بدین ترتیب مهر تاییدی بر بی اعتمادی‌های چهل ساله ایران گذاشت و شانس گفتوگو و همکاری درمورد مسائل منطقه‌ای را کشت.
درروند در پیش رو دوعامل نقش در آینده روابط ایران با قدرت‌های بلوک شرق و غرب تاثیرگذارخواهد بود.
اول اینکه با وجودیکه روسیه و چین و اروپا با عزمی راسخ بدنبال اجرای برجام هستند اما آسیب‌پذیری اروپا از تحریم‌های فرامرزی آمریکا به مراتب بیشتر از قدرت‌های بلوک شرق است. به نظر می‌رسد قدرت‌های بلوک شرق به تعهدات برجامی خود بیشتر عمل کنند واز خلاء موجودی که ترامپ درروابط غرب با ایران بوجود آورده، استفاده و ایران را بیش از پیش متحد خود سازند. درعین حال، تهران به عملکرد اروپا چشم دوخته که آیا اروپا خواهد توانست استقلال خود در اجرای برجام منهای آمریکا را به اثبات رسانده و حداقل روابط بخشی از بلوک غرب با ایران را حفظ و مدیریت کند یا خیر.
دوم اینکه آیا تهران و واشنگتن دردوره ترامپ گفت‌وگوی مستقیم را آغاز خواهند کرد یا خیر؟ ترامپ اظهار کرده که هدف وی از تخریب برجام و افزایش فشارها و تحریم‌ها، دستیابی به یک معامله بزرگ‌تر با ایران است. اوگفته که ایران با او تماس می‌گیرد و گفتوگو خواهد کرد. واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهوری ایران گفته که ترامپ ۸ بار برای گفتوگو با روحانی تماس گرفته است. درهرصورت رهبر عالی ایران که تصمیم گیرنده نهایی سیاست خارجی ایران است، اخیراتصریح کرد که ایران درهیچ سطحی با آمریکا مذاکره نخواهد کرد.
درعین حال ۳۰ سال تجربه من ازکار در سیستم حکومتی ایران بعد ازانقلاب، نشان می‌دهد که سیاست آمریکا مبنی بر توهین و تحریم و تحقیر ایران، نتیجه معکوس داده و موجب سخت‌ترشدن مواضع ایران و نفی هرگونه مذاکره با آمریکا خواهد شد. درحالیکه روابط ایران با بلوک شرق مستمرا تقویت و با بلوک غرب تضعیف می‌شود، ترامپ و برجام نقش مهمی در آینده روابط ایران با دو بلوک قدرت شرق و غرب ایفاء خواهند کرد.
مسیر فعلی سیاست‌های ترامپ موجب کاهش قدرت رهبری آمریکا در سطح جهان خواهد شد. تحریم‌های آمریکا علیه روسیه، ایران و ترکیه موجب تقویت اتحاد این ۳ کشور خواهد شد و حتی ایران روابط خود را باسایر قدرت‌های جهانی همچون هند و چین را توسعه خواهد داد که مجموعه این روند می‌تواند به سلطه ۶ دهه آمریکا درخاورمیانه پایان دهد.»
ارسال دیدگاه