پیش به سوی ایران دیجیتال
آذری‌جهرمی*
از ابتدای قرن حاضر به تدریج پای در ساحت انقلابی نهادیم که چهارمین انقلاب صنعتی نام گرفت؛ انقلابی که فراتر از تحول اینترنت و دوران شبکه‌های مجازی، جهان را به سوی دگرگونی شگرفی پیش می‌برد.
با این تحول، تغییرهای سریع، عمیق و نظام‌مندی را در تمام عرصه‌های زندگی بشر؛ از اقتصاد و سیاست گرفته تا مسائل اجتماعی، زیست محیطی، اشتغال و کارآفرینی شاهد هستیم. در حقیقت، چهارمین انقلاب صنعتی که ترکیبی از فناوری‌های مختلف است، کل نظام تولید و مدیریت را تحت تأثیر قرار داده است و با تحولی فراگیر منجر به دیجیتالی‌شدن جوامع و بهبود کیفیت زندگی بشر شده است. باید توجه داشت این تحول بزرگ که بر فناوری دیجیتال استوار است، به لحاظ مقیاس و پیچیدگی به هیچ یک از تجربه‌های پیشین جامعه بشر شباهتی ندارد و از آنجا که سرعت این انقلاب بیش از انقلاب‌های صنعتی پیشین است، واکنش ما به این تحول آینده ما را رقم می زند. حال سوال اینجاست که با گام نهادن به دامنه چنین تغییرهای جدی، نظام‌مند و عمیقی در زندگی بشر، تکلیف ما چیست؟
آیا باید نظاره‌گر خاموش رویدادهای اطراف خود باشیم و با نفی این تحولات سعی در دورماندن از تأثیرهای آن کنیم یا با چشمان باز یکی از مسافران این قطار پرشتاب شویم و از مزایای آن برای تحقق اهداف و آرمان‌های عالی خود بهره ببریم؟ قطار دیجیتالی‌شدن به سرعت در حال حرکت است و بی تردید اگر ملتی به آن نپیوندد و غفلت کند، از این کاروان تحول جا می‌ماند و در فرایند توسعه دچار مشکل می‌شود. در حقیقت موفقیت در انتظار ملت‌هایی است که بتوانند سریع تر بر قطار این تحول سوار شوند و از ظرفیت‌ها و فرصت‌های پیش‌آمده به واسطه آن، نهایت بهره را ببرند.
از این پس توسعه کشورها با شاخص تحول دیجیتال ارزیابی خواهد شد و از آنجا که این تحول، حرکت در مرزهای دانش است، کشورهایی که به سرعت و با تکیه بر دانش بومی و با برنامه‌ای منسجم و منظم در مسیر این کاروان با آن همراه شوند، در فرایند توسعه از دیگران پیشی خواهند گرفت. موضع ما در برخورد با این تحولات، از منظر سود و زیان کل جامعه است. به بیان دیگر، درک این حقیقت ضروری است که نباید در برابر این مسیر مانع ایجاد کرد؛ چراکه سیر تحولات نشان می‌دهد چاره‌ای جز پیوستن به این تحول نداریم و مقاومت در برابر آن، آب در هاون کوبیدن است. قطعا در این تحول جهانی، مواهب و مزایای بی شماری برای ما نهفته است. کاهش بوروکراسی اداری، تغییر مفهوم کسب وکار و توسعه کارآفرینی، حفظ محیط زیست و منابع طبیعی تجدیدناپذیر، کاهش هزینه‌های اجرائی، تسهیل دسترسی مردم به خدمات، آموزش و تحقق آرمان‌ها و اهداف نظام، بخشی از مزایای همگام شدن با این تحول است که در بستر دیجیتالی‌شدن نصیب ما می‌شود. در مسیر پیوستن به تحول دیجیتال، توجه به دو مورد اجتناب‌ناپذیر است.
نخست افزایش سواد رسانه‌ای عموم مردم به منظور پیوستن به کاروان تحول دیجیتال و سپس افزایش سواد رسانه‌ای و درک مدیران و مسئولان برای پیشگام‌شدن در پیوستن به این کاروان پرسرعت. هنوز در برخی از سازمان‌های حاکمیتی و دولتی شاهد مقاومت برخی از مسوولان ارشد یا مدیران میانی در برابر تحول دیجیتالی هستیم که البته دلایل مختلفی دارد. نداشتن درک صحیح از ضرورت پیوستن به کاروان جهانی تحول دیجیتالی‌شدن، قطع برخی از منافع گروهی یا فردی و ترس از نفوذ بیگانگان یا نشت اطلاعات، تنها برخی از دلایل مقاومت‌های فعلی در برابر این تحول است.
برای شکستن چنین مقاومت‌هایی و حذف موانع این مسیر، هم نیازمند اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی هستیم و هم گاهی باید با جدیت فرمان ایجابی صادر کنیم. ولی از آنجا که فرصت ما برای پیوستن به این قطار پرسرعت اندک است، باید در از پیش روبرداشتن این مقاومت‌ها تعجیل کرد. در این میان انتظار می‌رود نخبگان و صاحبان رسانه با برشمردن مزایای متعدد و آشکارکردن زوایای پنهان این تحول و تبیین آن به زبان ساده برای مردم بکوشند و با آگاه‌سازی، بستر و زمینه استفاده از ظرفیت‌ها و فرصت‌های این تحول را در بین آحاد مردم، سیاست‌گذاران و مجریان فراهم کنند.
امروز طرح‌های بزرگی نظیر دولت الکترونیک، دولت همراه، شبکه ملی اطلاعات، رجیستری تلفن همراه و سایر طرح های ملی در بستر تحول دیجیتال شکل گرفته اند و راهگشای مسیر توسعه و برطرف کننده موانعی مانند فساد، بوروکراسی و رانت هستند.
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، با رصد دقیق اتفاق‌های فناورانه در عصر حاضر و پیش‌بینی تأثیرات این تحولات در آینده کشور می‌کوشد با توسعه زیرساخت‌های ارتباطی و فناوری اطلاعات در لبه فناوری از جمله فضای ابری، اینترنت اشیا و داده‌های بزرگ مقیاس، خود را برای استفاده از فرصت‌ها و ظرفیت‌های پیش‌آمده به واسطه این تحول جهانی آماده کند؛ علاوه بر این، رسیدن به این هدف با افزایش فهم عمومی جامعه و درک مسئولان و به ویژه اتخاذ سیاست واحد در این زمینه امکان‌پذیر است. در غیر این صورت، غفلت از این فرصت با توجه به دامنه گسترده و سرعتی که این انقلاب دارد، دستاوردی جز زیان از عقب‌ماندگی کشور به همراه نخواهد داشت.
بنابراین اگر به دنبال نقش و اثرگذاری در جهان و اعتلای فرهنگ و دانش کشور خود هستیم و نمی‌خواهیم سیل تحول ما را به ناگزیر به ناکجا آباد ببرد، بهتر است تا فرصت باقی است بر این قطار پرسرعت سوار شده و با تحولات جهانی همگام شویم. پس، سوار بر قطار تحول دیجیتال، پیش به سوی ایران دیجیتال.
*وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات
منبع: پژوهشکده پولی و بانکی
ارسال دیدگاه