در ویژه برنامه چرخ مطرح شد: در ماه گرفتگی ماه را قرمز می بینیم

به گزارش روابط عمومی شبکه چهار سیما، سید مصطفی امام در مورد اهمیت مساله ماه گرفتگی گفت : اگر این ماه گرفتگی طولانی ترین ماه گرفتگی قرن نبود هم باز اتفاق مهمی بود . گذاشتن این پسوند ترین برای مردم ایجاد انگیزه می کند و آنها را تلنگر می زند که سوال کنند و به موضوع اهمیت می دهد. طولانی شدن ماه گرفتگی باعث می شود رصد بهتری داشته باشیم.
دکتر حسن زاده در پاسخ به این سوال که اهمیت این اتفاق ها از دوران باستان زیاد بوده ولی هم اکنون با پیشرفت علم رصد کردن این پدیده برای ما مهم است گفت: ما از دوران باستان برای زمان سنجی از خورشید و ماه استفاده می کردیم و این عناصر در تقویم های ما وجود دارد . نظمی که هم اکنون مشاهده می کنید و باعث ایجاد تقویم شده است و همیشه با ما همراه است. هم اکنون با پیشرفت علم ساعت شروع و اتمام ماه گرفتگی را تخمین می زنند و اثرات دیگر مانند دور شدن ماه را اندازه گیری می کنند . حتی فاصله شهرها براساس ماه گرفتگی تخمین زده می شد.
در گذشته افراد در شهرهای مختلف همزمان ماه گرفتگی را رصد می کردند و ثبت میشد و نسبت به موقعیت جغرافیایی تبدیل به زمان میشد کاری که ابوریحان بیرونی صدها سال پیش انجام داده است . این مطالعات مربوط به پدیده ها همیشه برای افراد ایجاد انگیزه می کند .
امام در مورد اهمیت پدیده ادامه داد : فکر کنید جریان آب به صورت بارش نبود و همه ی آب ها ثابت وجود داشتند در هر قرن یکبار از آسمان بارش آب داشتیم مطمئنا این پدیده بسیار جذاب میشد چون به ندرت اتفاق می افتاد این کارها از روی علاقه انجام میشد. مردم باید بدانند لذتی به نام دانستن وجود دارد که محدود نیست.
وی در مورد عکاسی از پدیده های آسمانی ادامه داد :عکاسی از پدیده ها را به دو بخش تقسیم می کنیم . عکسی که به خود ماه و جزییات آن می پردازد که به هر حال محدود است و به ابزار نیاز دارد. لنز و تلسکوپ جزییات بهتری را ثبت می کند و سرعت شاتل نیز ثبت بهتری را انجام می دهد. نوع دیگرعکس ، عکاسی با میدان دید باز است این عکاسی از نظر نجومی اهمیتی ندارد اما از نظر هنری کار خوبی می تواند ارائه شود .
ذوالفقار دانشی در پاسخ به سوال که چرا در ماه گرفتگی ممکن است ماه را قرمز ببینیم گفت : ماه از ساعت ۲۱:۴۵ وارد نیم سایه زمین شده و پیشروی به سمت مرکز سایه زمین دارد و به خاطر نور خورشید که از جو اطراف زمین به آن می رسد به رنگ قرمز دیده می شود قرص ماه کامل وقتی درون مخروط قرار می گیرد به تیرگی آن افزوده می شود و قهوه ایی رنگ دیده می شود واژه ی ماه سرخ هم از همین لحاظ استفاده می شود .
دکتر حسن زاده درباره مخروط ماه کامل و رنگ آن ادامه داد : وقتی سایه زمین روی ماه می افتد در طرف سایه ایی که حاصل تداخل نور خورشید و سایه است انتظار داریم تیرگی دیده شود ولی کامل تیره نیست وماه به صورت قرمز دیده می شود .قرمز شدن ماه به سمت تیره یا روشنی تقسیم می شود هر چه جو زمین شفاف تر باشد قرمزی روشن دیده می شود ولی هر چه جو دارای آلاینده باشد به سمت تیرگی پیش می رود . منجمان از روی شدت نور و قرمز بودن می توانند میزان آلایندگی جو را اندازه بگیرند.
امام در مورد تفاوت ماه گرفتگی و هلال ادامه داد : هلال ماه در واقع قسمت هایی از ماه است که نور نمی بیند و باید دو سر هلال ۱۸۰ درجه باشد قسمتی از ماه که سیاه بوده قرمز دیده می شود و چشم ما اختلاف نور را اینگونه دریافت می کند وقتی ماه کامل در سایه زمین قرار می گیرد ماه گرفتگی است . در این ماه گرفتگی سیاره مریخ هم به صورت نورانی ترین شی زیر ماه دیده می شود به دلیل بیضی بودن مدار مریخ به دور خورشید هر ۱۵ سال یکبار مریخ در کمترین فاصله از زمین قرار می گیرد و ماه در اوج مدار خود می ایستد و این قرص سایه را در زمان بیشتری طی می کند . ماه از روی قطر سایه حرکت میکند و طولانی ترین مسیر را طی می کند به همین خاطر در مدارش با کمترین سرعت حرکت می کند و ما طولانی ترین خسوف را می بینیم .
ذوالفقار دانشی در مورد ابر ماه توضیح داد : زمانی که پدیده ایی هذیذ مداری یا نزدیک ترین فاصله با زمین قرار می گیرد ماه بزرگتر دیده می شود البته فقط ۱۳ درصد ، که به این مورد ابر ماه می گویند .
دکتر حسن زاده در پاسخ به این سوال که خرافه هایی در مورد پدیده ی خسوف به گوش می رسد که زلزله اتفاق می افتد و یا برای مادران باردار مناسب نیست پاسخ داد: این پدیده روی زمین تاثیر می گذارد و جزر و مد را با شدیدتر می کند و این خود لازمه ی بقای موجودات مختلف است نوزادی که بروی پوستش دارای رنگ شده هنوز منبع علمی ندارد.اثر گرانش ماه بر روی آب های کره زمین است و هنوز ثابت نشده است که می تواند باعث زلزله شود . اساسا بشر وقتی در مورد پدیده ایی دانش ندارد شروع به ارتباط آن با سایر عوامل می کند . خسوف و آسمان شامل این ارتباط می شوند .
دکتر حسن زاده در پاسخ به این سوال که چرا مردم کانادا ، آمریکای شمالی و اقیانوسیه چرا نمی توانند این ماه گرفتگی را ببینند ادامه داد : در ماه گرفتگی فقط مکان هایی که در زمان وقوع شب را سپری می کنند می توانند شاهد این پدیده باشند . در مکان های یاد شده روز است و دیدی ازماه ندارند که پدیده قابل رویت باشد در خاور میانه و ایران رصد بهتری داریم چرا که وقوع پدیده در نیمه شب بوده و عوامل بهتر دیده می شود . وجود ماه باعث سرد شدن زمین در مناطقی که در سایه آن قرار گرفته است می شود و باعث بقای زمین می شود .
ذوالقار دانشی در مورد دور شدن ماه ادامه داد : ماه هر سال بین ۳ تا ۴ سانتی متر از ما دور می شود و در آینده ماه به صورت هلالی دیده می شود و دید خیلی کمی داریم . تکانه های زمین به ماه منتقل می شود و از دوران زمین کاسته می شود . این دوران در ماه باعث دوری هر ساله ماه از زمین می شود .
سید مصطفی امام در مورد مطالبی که در فضای مجازی همزمان با پدیده خسوف اعلام می شود ادامه داد : فضای مجازی سایه ی مریخ بر روی ماه دیده می شود این درست نیست . از قدیم وقتی انسان می خواسته چیزهای عجیب و غریب ادعا کند چیزی را به آن ربط می داده مهمترین آنها آسمان است که شناخته شده است و بحث دیگر طالع بینی است که با استفاده از آمار مورد سودجویی قرار می گیرد .
امام در مورد این سوال که منظور از نجوم آماتوری چیست ، گفت: علم نجوم در حال حاضر یک علم آکادمیک است و در دانشگاه از طریق ادامه ی تحصیل در رشته ی فیزیک و اختر فیزیک یا کیهان شناسی پیگیری می شود. کلمه ی آماتور در رشته های دیگر به تازه کار اطلاق می شود ولی آماتور در نجوم به کسی گفته می شود که از روی علاقه به علم نجوم روی آورده کارهای علمی و تحقیقی زیادی انجام می دهد.
دکتر حسن زاده در مورد استفاده از کلمات متداول قدیمی در نجوم در دنیای پیشرفته امروز ادامه داد : شناخت و استفاده از ادبیات نجومی فقط برای کشف موقعیت است و کاربرد دیگری ندارد چه در نجوم آماتوری و اختر شناسی برای موقعیت یابی استفاده می شود .
امام در مورد دستاورد رصد پدیده ی خسوف ادامه داد : ما در فضای نجوم حرفه ایی در حال گسترش لبه های علم هستیم و پاسخ سوالهای بی جواب را پیدا می کنیم . در نهایت اینکه انسان نیاز دارد بداند و ما برای انبساط عالم چه می کنیم اینها ممکن است فعلا به کار نیاید ولی برای علاقه و پیدا شدن سوالات به رصد کردن می پردازیم .
دکتر حسن زاده در مورد گرفتگی قمرها ادامه داد : قمرهای در منظومه ی شمسی با سه وضعیت دیده می شوند یا هم اندازه هستند که" گرفت" نامیده می شود یا یک جرم بزرگ و یک جرم کوچک است که "گذر " نامیده می شود وضعیت دیگر جرم نجومی بزرگ تر جرم کوچک را می پوشاند که " اختقا " نامیده می شود . مثلا یک قمر سیاره مریخ جلوی خورشید می گیرد و عملا گذر اتفاق می افتد .هر چند سال یکبار اختفای سیاره ی ناهید و خورشید دیده می شود که علامت پرچم بسیاری از کشورهای اسلامی ، هلال ماه و ستاره ی کنار آن است .
«چرخ» کاری از گروه دانش شبکه چهار سیما است که شنبه ها ساعت۲۱:۰۰ به صورت زنده از شبکه چهار سیما پخش می شود و ویژه برنامه خسوف آن روز جمعه ساعت ۲۳از شبکه چهار سیما پخش شد.