جزئیات درخواست ترامپ برای ملاقات با روحانی

روزنامه شرق نوشت: دقیقا ۱۰ ماه بعد از اتفاق، به رسانه‌ها درز پیدا کرد؛ هشت‌بار تلاش تیم دونالد ترامپ برای تماس با رئیس‌جمهوری ایران. دو ماه مانده به دور جدید اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری صلاح دیدند تا به رسانه‌ها و افکار عمومی خبر بدهند که در حاشیه دور قبلی مجمع، ترامپ هشت‌بار تلاش کرده تا با روحانی صحبت کند، اما پاسخ حسن روحانی منفی بوده است. حسن روحانی در نخستین تجربه حضورش در نیویورک در کسوت رئیس دولت یازدهم، یک تماس تلفنی ۱۵ دقیقه‌ای با باراک اوباما داشت که منجر به آغاز گفت‌وگوهای وزرای خارجه آمریکا و بعد از آن مذاکرات هسته‌ای در سطح وزرای خارجه ۱+۵ شد. اما به گفته واعظی در سفری که سال گذشته رئیس‌جمهوری برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک رفتند، ترامپ هشت‌بار برای ملاقات با رئیس‌جمهوری ایران تماس گرفت.

البته محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری نگفته که آقای روحانی در پاسخ به این تماس‌ها چه گفته و اصلا تماسی برقرار شده است یا خیر؟

اما یک مقام آگاه در تیم همراه رئیس‌جمهوری در نیویورک به خبرنگار «شرق» توضیح داد که «چند نوبت تماس تلفنی از سوی تیم دونالد ترامپ برای ملاقات با آقای روحانی برقرار شد و حتی پیغامی ارسال شد». این منبع خبری توضیح داد که «این تماس و پیغام دقیقا بعد از سخنرانی دونالد ترامپ انجام شده بود که حسن روحانی در مواجهه با این درخواست گفته صحبت‌های ترامپ در سخنرانی مجمع عمومی هیچ تناسبی با این درخواست ملاقات ندارد. روحانی با این تحلیل که این روش مناسبی برای تقاضای ملاقات دادن نیست که در سخنرانی به آن کشور هجمه شود و بعد انتظار ملاقات داشته باشند». طبق عرف مجمع عمومی سازمان ملل اولین سخنران نماینده برزیل است و دومین سخنران رئیس‌جمهوری ایالات متحده به‌عنوان میزبان است. طبق گفته مقام آگاه «شرق»، تلاش تیم ترامپ برای تماس و ملاقات با روحانی در همان روز اول مجمع عمومی سال گذشته و بعد از سخنرانی رئیس‌جمهوری آمریکا انجام شده است. روز گذشته ماجرا از آنجا بازگشوده شد که خبرنگاری از محمود واعظی، در حاشیه جلسه دولت درباره حرف‌های اخیر ترامپ پرسید. ترامپ در حاشیه اجلاس ناتو در میانه سؤال خبرنگار بی‌بی‌سی که داشت درباره تنش رو به فزونی رابطه ایران و ایالات‌متحده می‌پرسید، پرید و گفت: «می‌دانم آنها با مشکلات فراوانی مواجه‌اند و اقتصادشان در شرف سقوط است، اما من این را به شما می‌گویم که روزی به من تلفن خواهند زد و خواهند گفت که بیایید توافق کنیم». ترامپ در حالی مدعی انتظار برای تقاضای مذاکره ایران با خود شده که اردیبهشت‌ماه با هدف واردکردن فشار به ایران برای مذاکره با خود، از برجام خارج شده و قرار است که تحریم‌ها علیه ایران را بازگرداند.

اما این ادعای ترامپ در ایران بی‌پاسخ نماند. بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، روز دوشنبه در نشست خبری خود در پاسخ به پرسشی درباره جمله ترامپ مبنی بر اینکه گفته بود: «ایرانی‌ها برای مذاکره با ما خواهند آمد»، گفت: «نمی‌دانم آیا او شوخی کرده یا جدی گفته است، اما اینکه او به تهران زنگ بزند و تقاضای مذاکره کند، محتمل‌تر است و علائمی هم در گذشته وجود داشته است. مهم این است که با چه کسی تماس بگیرد». واعظی اما در توضیحات روز گذشته‌اش، گره این نیم‌جمله مبهم سخنگوی وزارت خارجه را که «علائمی هم در گذشته وجود داشته» باز کرده و گفته: «درباره این موضوع که ترامپ گفته است ایرانی‌ها تماس می‌گیرند، تاکنون که برعکس بوده است؛ در سفری که سال گذشته رئیس‌جمهوری برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک رفتند، ترامپ هشت‌بار برای ملاقات با رئیس‌جمهوری ایران تماس گرفت. این واقعیت با حرف‌های که زده می‌شود، خیلی فرق دارد. در هر صورت ما سیاست بسیار شفافی داریم و موضعمان با آمریکا کاملا مشخص است. ویژگی مردم و نظام این است که زیر بار این فشارها نمی‌روند، ترامپ باید بداند مردم ایران با مردم کره‌شمالی متفاوت‌اند». اما به ماجرای تلاش ترامپ برای تماس با حسن روحانی پیش‌تر هم ناخنکی زده شده بود: بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه، هفتم آبان ۹۶ در مورد انتشار برخی اخبار درباره ابراز تمایل رئیس‌جمهور آمریکا برای ملاقات با رئیس‌جمهوری کشورمان در حاشیه نشست اخیر مجمع عمومی سازمان ملل متحد گفت: «چنین تمایلی از سوی طرف آمریکایی مطرح شد که آقای دکتر روحانی با آن موافقت نکرد».آن زمان یادداشتی در یکی از خبرگزاری‌ها منتشر شده بود که از ابراز تمایل رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا برای ملاقات با رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، خبر می‌داد.

اتمسفر دگرگون ۱۰ ماه اخیر

حالا دوماه مانده به دور جدید مجمع عمومی سازمان ملل، بار دیگر خبر تلاش تیم دونالد ترامپ برای تماس با حسن روحانی بازنشر شده است. حالا اما اتمسفر رابطه دو کشور کاملا دگرگون شده است؛ نه تنها باراک اوبامای دموکراتی که می‌توان یک نوبت با او تماس تلفنی داشت، روی کار نیست که دونالد ترامپ جمهوری‌خواهی روی کار است که از ابتدای کارزار انتخاباتی درصدد خروج از برجام بوده است. هم‌راستا با این تفکر، ماجرای تغییر رژیم نیز از سوی برخی نزدیکان کابینه ترامپ مطرح شد. اما علی‌رغم همه این ماجراها، دونالد ترامپ زمانی تقاضای ملاقات با روحانی را داشت که چند نوبت پایبندی ایران به تعهداتش در برجام را تأیید کرده و تعلیق تحریم‌ها علیه ایران را نیز تمدید کرده بود. اما او در همه موعدهای تعلیق تحریم‌ها، ایران را از تمدیدنکردن دوباره هراسانده بود. همین مسیر منتهی به این شد که او در اردیبهشت‌ماه اعلام کند از برجام خارج می‌شود و حالا تمام معادلات بین ایران و آمریکا به سه دهه خصومت پیشین بازگشته است.

چرا نپذیرفت

حسن روحانی در حالی در حاشیه مجمع عمومی تقاضای تماس با ترامپ را رد کرده است که سخنرانی ترامپ در مجمع عمومی مالامال از اتهام‌زنی به ایران و هم‌سنگ‌دانستن آن با کره‌شمالی بود. او از نابودی کامل کره‌شمالی برای دفاع از آمریکا و متحدانش سخن گفت. انتقادات ترامپ اما فقط به کره‌شمالی محدود نشد و او در ادامه سخنان خود به ایران، سوریه، ونزوئلا و کوبا نیز حمله کرد. او با تکرار حرف‌های خود درباره برجام، این توافق را یکی از بدترین توافق‌های آمریکا و مایه شرمساری برای کشورش دانست. رئیس‌جمهور آمریکا همچنین کوشید ایران را به‌عنوان یک کشور حامی تروریسم معرفی کند و در ادامه تهدید کرد که ممکن است به همین دلیل از برجام به صورت یک‌طرفه خارج شود. رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد اگر توافق هسته‌ای ایران پوششی برای توسعه برنامه هسته‌ای باشد، آن را نخواهد پذیرفت. فارغ از اینکه سخنرانی ترامپ کاملا علیه ایران تنظیم شده بود، شاید موانع داخلی نیز حسن روحانی را از پاسخ‌ مثبت‌دادن به این تماس برحذر می‌داشت.

نگرانی از هجمه‌های مجدد به روحانی و دولتش برای تمایل به مذاکره با آمریکا، حتما یکی از نگرانی‌های رئیس‌جمهوری در این تصمیم بود. روحانی در پنج سال گذشته هنوز چوب جمله‌ای را می‌خورد که همان اوایل دولتش گفته بود: باید با کدخدا توافق کرد.