نسخه بازسازی ۲ مستند قدیمی رونمایی شد

به گزارش ستاد خبری سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر، پیش از نمایش مستندهای بازسازی شده «اربعین» ساخته ناصر تقوایی و «یا ضامن آهو» ساخته پرویز کیمیاوی در سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر سیف اله صمدیان، پیروز کلانتری کارگردان عرصه مستند و حمید باباوند روزنامه نگار و منتقد سینما به معرفی این آثار پرداختند.

در این مراسم که امروز دوشنبه ۳ اردیبهشت ماه در پردیس چارسو محل برگزاری سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر برگزار شد، سیف اله صمدیان مدیر رویدادهای ویژه جشنواره جهانی فیلم فجر گفت: امروز افراد خاصی اینجا هستند چراکه تنها افراد خاص فیلم های مستند را اینچنین دنبال می کنند.

وی افزود: این دو فیلم با هم نزدیکی هایی از نظر سال ساخت و فضای اجتماعی ایران در آن زمان دارند و می شود گفت تیتر نمایش امروز «نمایش ۲ مستند بعد از ۵۰ سال» است زیرا شما قرار است برای نخستین بار نسخه مرمت شده دو اثر قدیمی را ببینید.

سپس پیروز کلانتری کارگردان مستند در سخنانی بیان کرد: امیدوارم نمایش این مستندها در جشنواره جهانی فیلم فجر باعث شود مستندها در طول سال هم دیده شوند؛ هرچند سال گذشته این اتفاق زیاد رخ نداد ولی امیدوارم امسال این فرصت فراهم شود.

وی افزود: صحبت های من امروز بیشتر درباره سینمای مستند و زمینه کار این دو فیلمساز است. ما در آن زمان دو فضای شکل گیری مستند داشتیم که موجب می شد مستندسازی ما در دو شکل تداوم پیدا کند و تبدیل به جریان فیلمسازی شود.

کلانتری عنوان کرد: در سال ۳۷ ابراهیم گلستان دفتر فیلمسازی خود را راه اندازی کرد و افراد زیادی در شرکت او کار می کردند. کار او دو ویژگی داشت یکی اینکه فقط کارگردان نبود بلکه تهیه کننده هم بود و جدا از مقوله کارگردانی می توانست در تهیه کنندگی هم تبدیل به جریان شود اما این اتفاق رخ نداد. ویژگی دوم گلستان این بود که مناسباتی با ادبیات داشت.

این پژوهشگر در بخش دیگر صحبت هایش بیان کرد: جریان دوم سینمای مستند در سال ۱۳۴۳ با سرمایه گذاری دیگران در فرهنگ و هنر شکل گرفت، اما تقوایی نزدیک به جریان اول است یعنی هم با ادبیات پیوند دارد و هم با مسایل آن روزهای ایران آشنا است.

کارگردان مستند «پناهنده» اظهار کرد: تقوایی کار خود را با نویسندگی آغاز کرد و در نویسندگی خود مدرن بود. از سوی دیگر در کتاب و فیلم های خود به زندگی خود در جنوب ایران توجه داشت.

در ادامه حمید باباوند از روزنامه نگاران و منتقدان سینما اظهار کرد: دهه چهل دهه تولد غول ها در فضای فرهنگی ما است. بسیاری از جریان های بزرگ فرهنگی ما از دهه چهل آغاز می شود از همین رو من دوست داشتم عنوان برنامه امروز را «جنوب از شمال غربی» می گذاشتیم چراکه ۲ فیلمساز از ۲ بخش و ۲ گوشه کشور، نگاه خود را درباره موضوعات مذهبی به ما می گویند؛ ۲ جریان مذهبی اصیل که همچنان در فضای فرهنگی ما جای خود را دارد در واقع بخش جنوبی کشور که همچنان باورهای مذهبی خود را دارد و بخش شمال شرقی کشور که محل فرود و نزول بسیاری از باورهای مذهبی است.

وی افزود: در اواخر دهه چهل که این ۲ فیلم ساخته شدند جریانات مذهبی در کشور رنگ و بوی جدی گرفته و جریان جبهه ملی به اوج خود رسیده بود. ما در آن ایام با ۲ جوان به نام های تقوایی و کیمیاوی روبه رو بودیم. هر ۲ فیلم های اول خود را برای ما می ساختند. از همین رو نگاهی که این ۲ به فضای مذهبی داشتند، یک نگاه عمومی بود. باید بگویم ما در هر ۲ فیلم هیچ شخصیت برجسته ای به عنوان ستاره نداریم و در هر ۲ یک جریان عمومی بررسی می شود. در فیلم تقوایی با عنوان «اربعین» اتفاق جالب این است که یک روز، مبنای روایت مستند او از زندگی مردم می شود اما این یک روز خیلی سریع به تمام روزهای سال تقسیم می شود. حتی در تصویر ابتدایی فیلم، ما نواختن یک موسیقی سنتی جنوبی را می شنویم و این موسیقی در تمام مدت فیلم ادامه پیدا می کند و به ضرب آهنگ زندگی روزمره مردم تبدیل می شود.

پس از صحبت های باباوند، کلانتری گفت: ۲ وجه در فیلم تقوایی وجود دارد یکی اینکه بر خلاف مستند فرهنگ و هنری که به میراث می پردازد و دوستدار میراث است، تقوایی میراث را دنبال می کند و در مواجهه با آن است و وجه دیگر این است که فیلم تقوایی یک آیین را بررسی می کند و آن را به اتفاق روز آدم ها گره می زند.

باباوند هم گفت: در فیلم تقوایی با عنوان «اربعین» داستان از ابتدای یک مراسم اربعین شروع می شود و انتهای فیلم هم با پایان مراسم گره می خورد.‌ در فیلم کیمیاوی با عنوان «یا ضامن آهو»، فیلم صبح هنگام با طلوع آفتاب و با جارو زدن حرم آغاز و پایان فیلم با غروب آفتاب تمام می شود. در واقع ما با ۲ فیلم مذهبی رو به رو هستیم که چند آیین را در آنها می بینیم. در فیلم کیمیاوی آیین ناقاره زنی و...‌ را می بینیم اما گفتاری آهسته روی متن سوار است که بعد از مدتی به اوج می رسد اما در عین حال در هر ۲ فیلم مسایلی وجود دارد که هر کسی ممکن است براساس آن به سراغ مذهب برود.

کلانتری در پایان صحبت هایش گفت: کیمیاوی بر خلاف تقوایی که کل تجربه خود را در ایران پیگیری کرد او عمده تجربات خود را در فرانسه به دست آورد اما هر ۲ یک نگاه مدرن به موضوعات خود داشتند.

در پایان این مراسم حمید باباوند به بیان خاطراتی از سینمای مستند پرداخت.

آدرس سایت رسمی جشنواره Fajriff.com و پست الکترونیکی جشنواره Info@Fajriff.com است.

سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر ۱۹ تا ۲۷ آوریل ۲۰۱۸ (۳۰ فروردین تا ۷ اردیبهشت ۱۳۹۷) به دبیری سیدرضا میرکریمی در تهران در حال برگزاری است.