به یاد عمر شریف ستاره مسلمان دنیای سینما

امروز ۱۰ آوریل سالروز تولد عمر شریف بازیگر نامدار مصری است؛ نامی که برای سینمادوستان دنیا یادآور «دکتر ژیواگو» در فیلم دیوید لین و «کاپیتان نمو» در سریال جزیره ناشناخته است. عمر شریف شاید به سبب چهره گرم شرقی، کشور مسلمان و نام عربی‌اش برای ایرانیان، حتی کسانی که به صورت حرفه‌ای پیگیر دنیای سینما نیستند، یکی از ستارگان پرفروغ سینما در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ و ۸۰ میلادی باشد.

امسال سایت گوگل به مناسبت هشتاد و ششمین سالگرد میلاد این چهره عالم سینما لوگوی خود را به تصویر این هنرمند فقید مزین کرده است.

عمر شریف با نام اصلی «میشل دیمیتری شلهوب» در شهر اسکندریه مصر به دنیا آمد. وی از خانواده‌ای متعلق به کلیسای کاتولیک یونانی بود که اصالتاً فلسطینی-سوری-لبنانی بودند. پدر وی «یوسف شهلوب» زادهٔ لبنان بود.

زمانی که در کالج ویکتوریا تحصیل می‌کرد با یوسف شاهین کارگردان معروف مصری و نیز ادوارد سعید متفکر نامی هم‌شاگردی بود. پس از این که در رشته ریاضی و فیزیک از دانشگاه قاهره فارغ‌التحصیل شد به مدت ۵ سال در شغل پدر که تجارت چوب بود مشغول به کار شد و پس از ان برای آموختن بازیگری وارد آکادمی سلطنتی هنرهای دراماتیک لندن شد.

عمر شریف کشف یوسف شاهین، سینماگر مصری بود. او اولین بار در سال ۱۹۵۳ در فیلمی از یوسف شاهین به نام "صراع فی الوادی" (نبرد در بیابان) ظاهر شد.

وی پس از ورود به سینمای مصر با یکی از ستارگان وقت سینمای مصر به نام فاتن حمامه آشنا شد به طوری که برای ازدواج با وی که یک مسلمان بود، به اسلام گروید و نامش را به عمر الشریف تغییر داد. حاصل این ازدواج پسری است به نام طارق شریف که در سال ۱۹۵۷ به دنیا آمد. زندگی مشترک عمر شریف و فاتن حمامه ۲۰ سال ادامه داشت تا سرانجام در سال ۱۹۷۴ از یکدیگر جدا شدند. عمر شریف پس از جدایی از فاتن حمامه دیگر ازدواج نکرد.

لورنس عربستان و ورود به هالیوود

شریف در سال ۱۹۶۲ و پس از بازی در ۲۵ فیلم مصری، در اولین فیلم انگلیسی‌زبان خود به نام «لورنس عربستان» به کارگردانی «دیوید لین» و در نقش «شریف علی» به ایفای نقش پرداخت؛ فیلمی که نامزدی اسکار و جایزه گلدن بهترین بازیگر مرد را برای او به ارمغان آورد و او را به‌عنوان یک چهره سرشناس به مخاطبان بین‌المللی معرفی کرد. منتقدان سینمایی نقش او در فیلم «لورنس عربستان» را به‌عنوان یکی از دشوارترین نقش‌های مکمل در تاریخ هالیوود معرفی کرده‌اند.

توانایی صحبت کردن به زبان‌های فرانسوی‌، یونانی‌، ایتالیایی و عربی، او را قادر ساخت که در طول ۶۰ سال فعالیت هنری‌اش در نقش افرادی با ملیت‌های گوناگون به ایفای نقش بپردازد و همین امر از مهم‌ترین عوامل موفقیت او در هالیوود بود.

این بازیگر مصری در سال ۱۹۶۴ در فیلم «اسب کهر را بنگر» به کارگردانی «فرد زینه‌مان» بازی کرد، نقشی که «دیوید لین» به «زنیه‌مان» پیشنهاد کرده بود و پس از آن نیز در آثاری مانند «رولز رویس زرد» (۱۹۶۴) در نقش یک میهن‌پرست جنگجو، «چنگیزخان» (۱۹۶۵) در نقش چنگیزخان مغول‌، «شب ژنرال‌ها» (۱۹۶۵) در نقش یک افسر آلمانی و همچنین نقش «چه‌گوارا» در فیلم «چ» به ایفای نقش پرداخت.

در سال ۱۹۶۵ بود که «شریف» دوباره با «دیوید لین» و این‌بار در فیلم «دکتر ژیواگو» براساس رمان نوشته «بوریس پاسترناک» همکاری کرد و در این فیلم در نقش‌ «یوری ژیواگو» یک شاعر پزشک بازی کرد‌، نقشی که دومین جایزه بهترین بازیگر مرد گلدن گلوب را برای او به ارمغان ‌آورد و خود فیلم نیز در پنج شاخه نامزد جایزه اسکار شد.

یکی دیگر از فیلم‌های تحسین‌شده «شریف» فیلم «دختر شوخ» محصول سال ۱۹۶۸ میلادی است که در آن در نقش همسر «فنی برایس» با بازی «باربارا استریساند» مقابل دوربین رفت؛ اما بازی او در این فیلم با خشم دولت مصر همراه بود، چراکه «استرایساند» یکی از حامیان اسراییل بود و به همین دلیل فیلم در مصر و بسیاری از کشورهای دیگر عربی به سرعت ممنوع اعلام شد؛ اما «شریف» در دنباله این فیلم در سال ۱۹۱۵ نیز بازی کرد.

از دیگر فیلم‌های «شریف» می‌توان به وسترن «طلای ماکنا» (۱۹۶۹) در نقش یک یاغی در مقابل «جورج پک»، تریلر هیجانی «نیروی عظیم» (۱۹۷۴) و «پلنگ صورتی دوباره ضربه می زند» (۱۹۷۶) هر دو به کارگردانی «بلیک ادواردز» و همچنین فیلم جاسوسی «راز برتر» (۱۹۸۴) اشاره کرد.

این بازیگر فقید سینمای جهان در سال ۲۰۰۳ و برای بازی در فیلم فرانسوی «مومسیو ابراهیم» مورد تحسین قرار گرفت و توانست جایزه سزار بهترین بازیگر مرد را کسب کند. او در ادامه در سال ۲۰۰۴ در فیلم «هیداگلو» و «شهر را بلرزان» (۲۰۱۳) بازی کرد.

کتک کاری با یک پارکبان و خداحافظی همیشگی با آمریکا

«عمر شریف» بیش از همه به خاطر عصبی‌مزاج بودنش شهرت داشت، آنچنان‌که در طول دورانی که در اوج شهرت بود، حداقل سه بار افرادی را در ملاء عام مورد ضرب و شتم قرار داد. بدترین مورد، زمانی بود که او در سال ۲۰۰۵ میلادی یک پارکبان را مورد ضرب و شتم قرار داد و دو سال بعد در دادگاهی در آمریکا محکوم شد و همین مسئله باعث شد که او دیگر به آمریکا سفر نکند.

شریف سال ۲۰۰۶ در جمع رسانه‌های اعلام کرد که به زودی کار بازیگری را برای همیشه کنار خواهد گذاشت و پس از آن در چند نقش پیش پا افتاده و بیشتر در تلویزیون نقش آفرینی کرد.

«عمر شریف» در سال‌های آخر زندگی‌اش از بیماری آلزایمر رنج می‌برد و سرانجام کمتر از شش‌ماه پس از مرگ همسر سابقش «فاتن حمامه» در دهم جولای ۲۰۱۵ در سن ۸۳ سالگی درگذشت.

شریف در سال ۲۰۰۵ به پاس نقش قابل ملاحظه در عرصه سینما و تنوع فرهنگی موفق به کسب مدال «سرگئی آیزنشاین» از یونسکو شد که تا کنون فقط به ۲۵ نفر اعطا شده است و در سال ۲۰۰۳ نیز شیر طلای افتخاری جشنواره ونیز را برای یک عمر دستاورد هنری گرفت.