تحلیل روزنامه فرانسوی از نشست ایران، روسیه و ترکیه در آنکارا

به گزارش کانال مطالعات فرانسه و اروپا، در ژانویه ۲۰۱۷، ایران، روسیه و ترکیه روند آستانه را با کنار گذاشتن آمریکا و به موازات مذاکراتی که در قالب سازمان ملل متحد در جریان بود آغاز کردند. این فرآیند بویژه به توافقی درباره ایجاد چهار منطقه عاری از درگیری در سوریه انجامید که نتیجه آن کاهش خشونت ها در برخی بخش ها بود. اما حرکت به سمت راه حلی برای مناقشه سوریه به ویژه به علت منافع متناقض تهران، مسکو و آنکارا به کندی به پیش می رود.

سینان اولگن، رئیس مرکز اقتصاد و سیاست خارجی مستقر در استانبول و استاد مدعو اندیشکده کارنگی اروپا می گوید: «این سه کشور اکنون اصلی ترین قدرتهای حاضر در سوریه هستند زیرا آنها بودند که حاضر به دخالت دادن منابع نظامی خود برای اعمال نفوذ در این مناقشه شدند.»

وی می افزاید: «مدت زمان طولانی، نیروهای غربی حاضر به مداخله نظامی نشدند. به این ترتیب، سوریه اکنون به مناطق مختلف نفوذ که بازتاب حضور نظامی این کشورهاست تقسیم شده است.»

تهران و مسکو اصلی ترین حامیان نظام بشار اسد هستند و به وی برای بازپس گیری بیش از نیمی از خاک سوریه کمک کردند. ترکیه نیز مدعی است که با کمک متحدان خود در سوریه، دو هزار کیلومتر مربع از شمال این کشور را در جریان عملیاتی از اوت (تیر و مرداد) ۲۰۱۶ تا مارس ۲۰۱۷ (اسفند) امن کرده است. ترکیه از ماه ژانویه (دی و بهمن) تهاجم جدیدی را علیه شبه نظامیان کرد متحد واشنگتن یعنی وای پی جی که آنکارا آنها را تروریست قلمداد می کند آغاز کرده است.

الیزابت تئومان، تحلیلگر موسسه مطالعات صلح می گوید: «روند آستانه، ابزاری برای ایران، روسیه و ترکیه است که به وسیله آن تلاش می‌کنند جنگ را مدیریت و منافع متفاوت خود را محقق کنند.»

به گفته وی، ترکیه به دنبال ایمن‌سازی مناطقی برای مستقر کردن شورشیان متحد خود و مسکو به دنبال حفاظت از پایگاه های دریایی و هوایی‌اش در حاشیه مدیترانه است. هر چند ترکیه، شریکی ضعیف تر از ایران و روسیه در صحنه سوریه است اما تسلط این کشور در شمال سوریه، جایگاهش را در درون ائتلاف سه جانبه (ایران، روسیه و ترکیه) تقویت می‌کند.

برخی از کارشناسان نیز به اراده ایران و روسیه برای استفاده از تنش فزآینده بین ترکیه و آمریکا بویژه به علت حمایت واشنگتن از شبه نظامیان کرد و ای پی جی اشاره می کنند. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه آشکارا اراده خود را برای ادامه تهاجمش در سوریه تا منبج که تحت کنترل وای پی جی است و سربازان آمریکایی نیز در آنجا مستقر هستند اعلام کرده است.

آرون لاند، پژوهشگر اندیشکده آمریکایی Century Foundation می‌گوید: «مسکو احتمالا امیدوار است خشم ترکیه از آمریکا را مدیریت کند. این امر به طور هم زمان هم در سوریه و هم در نگاهی وسیعتر با ایجاد شکاف در ناتو، به نفع روسیه است.»

به گفته تئومان، «روسیه و ایران احتمال دارد ترکیه را به انجام عملیات‌هایی ترغیب کنند که نیروهای آمریکایی را در معرض خطر قرار می‌دهد، راه‌های تدارکاتی آمریکایی‌ها را مسدود و یا محدودیت‌هایی را برای عملیات آمریکا ایجاد می‌کند.»

اما نقاط افتراق بین این سه کشور به علت حمایت آنها از گروه‌های مختلف در سوریه همچنان پابرجاست. تئومان می‌گوید: «همکاری ترکیه و روسیه موثر اما دارای نشیب و فراز است. پوتین و اردوغان برای محدود کردن و شکل دادن به رفتار یکدیگر اعمال فشار می کنند.»

در نتیجه، انتظار می‌رود نشست روز چهارشنبه در آنکارا بین روسای جمهوری ایران، روسیه و ترکیه نتایج چندانی نداشته باشد.

لاند می‌افزاید: «صحنه سوریه بسیار پیچیده است و حتی اگر روسیه و دیگران برای منافع خود به سختی تلاش می کنند، تسلط کامل بر اوضاع در این کشور به نظر نمی‌‌رسد دست یافتنی باشد.»