تنبور ریشه عرفانی دارد

حامد صقیری آهنگساز و سرپرست گروه بزرگ «سازهای ایرانی شاهو» در گفتوگو با خبرنگار فرهنگی پانا، گفت: موسیقی کردی بر اساس مقام ها استوار است و موسیقی وسیعی ای است که یک بحث کاملی را می طلبد تا در مورد اقسام موسیقی کردی در مناطق مختلف کردستان بزرگ صحبت کنیم. زمانی که در مورد کردستان صحبت می کنیم همه تصور می کنند منظور استان کردستان در کشور ایران است که در واقع اینگونه نیست،‌ کردستان در کشورهای همجوار ما نیز وجود دارد، ‌در ترکیه، ‌سوریه، عراق و ... که هرکدام اقلیم متفاوت با ریشه های مشترک و باز اقوام متفاوت با ریشه های مشترک دارد. باید بگوییم ایل های مختلف کرد با ریشه های یکسان که گویش مختلف، ‌زبان های مختلف،‌ رقص ها و ‌موسیقی های مختلف دارند.

وی افزود: موسیقی ردیف دستگاهی ایرانی از موسیقی کردی رایج و موجود در داخل کشور ما خیلی وام گرفته است و ملودی های مختلفی وجود داشته که به موسیقی کردی راه یافته است ولی با تغییر شعر،‌ سازبندی، ملودی و حتی اجراها صورت گرفته است.

این هنرمند درباره ساز تنبور که از سازهای کرد است، اظهار کرد: تنبور یکی از قدیمی ترین سازهایی است که بشر به آن دست پیدا کرده و در مناطق مختلفی هم ریشه هایی برای آن پیدا شده است که ثابت می کند یک سازی با این فرم در آن دوران وجود داشته است، ‌در مجسمه ها، نگارگری ها و ... که این ساز نشان داده شده است. می شود گفت تنبور مولد تمام سازهای زهی بالاخص سازهای زهی زخمه ای است و در ایران به عنوان یک ساز باستانی تلقی می شود نه مختص به یک منطقه خاص، ‌اما اینکه چرا امروز تنبور را به عنوان یک ساز کردی می شناسند نکته ای است که بسیار مورد توجه است.

وی ادامه داد: البته درخراسان، ‌مازندران، ‌گیلان، ‌لرستان و حتی سیستان و بلوچستان هم این ساز وجود دارد که در خیلی جاها به آن دوتار اطلاق می شود مثل دوتار خراسان که تنبور هم خوانده می شود ولی اینکه بیشتر امروز در ذهن وجود دارد این است که تنبور ساز کردی است، علت آن این است که بعد از دوره ای باستانی از یک سده هایی یک قوم خاصی ساکن در غرب ایران استان کرمانشاه امروزی و بخشی از استان کردستان این ساز را به عنوان یک ساز آیینی برای نیایش، عبادت و انجام مراسم و مناسک خودشان در آیین و عبادت های عرفانی انتخاب کردند و این ساز تبدیل شد به ساز عبادت و نیایش که البته از گذشته هم اسنادی هست که نشان می دهد در آن زمان هم اینگونه به آن نگاه می شده است و در آیین زرتشت هم عبادت و نیایش با ساز تنبور انجام می شده است و به عنوان مثال در شاهنامه حضرت فردوسی اشاره می شود که رستم در خوان چهارم با تنبور نیایش می کند و از خداوند می خواهد که به او نیرویی دهد تا بر مشکلاتی که پیش رو دارد فائق آید.

صقیری با اشاره به اینکه ساز تنبور ریشه عرفانی دارد، بیان کرد: ریشه ساز تنبور عرفانی بوده است منتها از یک دوره ای قوم کرد زبان با شیوه های مشخص و چارچوب های آیینی این ساز را به عنوان ساز عرفانی و نیایشی انتخاب می کنند و همین امر باعث شد که این ساز از تحریف و تغییر مصون تر بماند. البته تغییراتی داشته است، در گذشته دو سیم داشته الان سه سیم دارد، جنس خود سیم هم تغییر کرده و در ساختار هم همینطور ولی به قدری نبوده که ماهیت آن را عوض کند.

ادامه دارد...