سرنوشت نامعلوم گزارش‌های پلاسکو در يك‌سالگي حادثه
تهران (پانا) - قرار بود پلاسکو را فراموش نکنیم. این شعار هیات ویژه گزارش ملی بررسی حادثه ساختمان پلاسکو بود. بعد از این حادثه دولت، مجلس، شورای شهر تهران گزارش‌هایی از ابعاد این حادثه تهیه کردند که چرا حادثه پلاسکو رخ داد و چه کنیم بر سر دیگر پلاسکوهای تهران چنین بلایی نیاید.
با اين حال، هیچکدام تاكنون به نتیجه‌اي عملياتي نرسید يا اطلاع‌رساني جامعي درباره آنها صورت نگرفت. انگار عادت کرده‌ایم به ورود احساسی به بحران‌ها و خاموشی و فراموشی زودهنگام حوادثی که رخ داده است. نتایج بررسی نخبگان دانشگاهی در خصوص حادثه پلاسکو تاكنون نه اجرایی شده است و نه باعث تغییر قوانین. حتی اقدامات فوری که در این گزارش‌ها توصیه شده بود مانند ارزیابی ریسک خطر ساختمان‌های استراتژیک دولتی و عمومی و اقدام به کاهش خطرپذیری آن نیز به طور كامل اجرايي نشده است.
۵۴سال نگهداری نادرست
حمزه شکیب، مسئول کمیته فنی و مدیریتی و حقوقی حادثه پلاسکو در گفت‌وگو با پانا حادثه را به طور خلاصه چنين مرور مي‌كند : ساعت ۷ و ۵۸ دقیقه روز ۳۰ دی ماه سال ۹۵ بود که آتش سوزی در ضلع شمال غربی طبقه ۱۰ برج پلاسکو پس از گسترش آن به چند باب کارگاه تولیدی به آتش‌نشاني اعلام شد .
او ادامه می دهد که با گسترش آتش‌سوزی در پلان و ارتفاع برج و نیز وقوع چندین خرابی موضعی سرانجام در ساعت ۱۱ و ۳۳ ساختمان برج دچار فروریزش پیشرونده و به طور کامل تخریب شد.
به اعتقاد شکیب ریشه اصلی وقوع حادثه پلاسکو عدم مراقبت و نگهداری اصولی از این ساختمان در طول دوره بهره‌برداری ۵۴ ساله ساختمان بوده است .
مسئول کمیته فنی و مدیریتی و حقوقی حادثه پلاسکو با بیان این که زمانی که می خواستیم حادثه پلاسکو را بررسی کنیم هیچ نقشه معماری از این سازه در دسترس ما نبود، مي‌گويد: نه ازتاسیسات برقی آن آگاهی داشتیم و نه این اطلاعات در جایی ثبت شده بود.
نبود نقشه‌های ساختمان‌های بلند در ایستگاه‌های آتش‌نشاني
شکیب با بیان اینکه باید اطلاعات اولیه و نقشه معماری ساختمان‌های بلندمرتبه تهیه شود و مکانيسم‌های فرو ریزش آن مورد بررسی قرار گیرد، اضافه مي‌كند: تمامی این اطلاعات باید در دفاتر ایستگاه‌های آتش‌نشاني هم موجود باشد تا اگر ساختمانی همانند پلاسکو فرو ریخت آتش نشان ها بدانند این سازه چه مسیرهای ورودی‌اي دارد و خطر ریزش در کدام ناحیه وجود دارد .
او با اشاره به مقررات مبحث ۲۲ ملی ساختمان که در سال ۹۲ ابلاغ شده و به مراقبت و نگهداری ساختمان‌ها اختصاص دارد مي‌گويد که با وجود ابلاغ آن هنوز ساز و کار عملیاتی شدن آن فراهم نشده است . متاسفانه سازوكاري براي نظارت بر ايمني ساختمان های مورد بهره‌برداری وجود ندارد، در حالی که آنها باید از سوي افراد متخصص باشرح وظایف معلوم موردنظارت دوره‌اي قرار بگیرند .
ساختمان‌ها برند ایمنی داشته باشند
شکیب با اشاره به اینكه ساختمان‌های مورد بهره‌برداري باید برند ایمنی داشته باشند، مي‌گويد: اگر چنین اتفاقی بیفتد موانعی برای بهره‌برداري فروش و اجازه ساختمان‌های ناایمن ایجاد می‌شود .
او به نبود دانش آواربرداری در کشور اشاره کرد و گفت: بایداز پتانسیل نیروی مهندسی کشور استفاده کنیم و با آموزش‌هایی که به آنها می‌دهیم تیم‌های مهندسی آواربرداری برای حوادث تربیت کنیم در این زمینه تفاهم‌هایی با کشور سوئيس در حال انجام است .
این استاد دانشگاه پیشنهاد می‌کند به دوراز خط کشی‌های معمول و تاکید بر نگاه تخصصی به دنبال ایجاد کمیته‌ای باشیم تا نتایج گزارش‌های تهیه شده را پیگیری کند .
بازرسی از ۷۳۰۰ ساختمان
مهدي داوري، فرمانده عمليات پلاسكو که اكنون مدیرعامل سازمان آتش‌نشاني است معتقد است حادثه پلاسکو سب اتفاقاتي در شهر تهران شده است. او مي‌گويد: در مدت هفت‌هزار و ٣٠٠ ساختمان را بازرسي شده است بر اساس شاخص‌ها سه دسته ساختمان را در برنامه شناسایی قرار می‌دهیم؛ یکی پرخطر، دومی ميان‌خطر و سومی كم‌خطر. اولويت ما قطعا ساختمان‌هاي پرخطر هستند كه بايد اقداماتي براي آن انجام شود كه از اين ميان حدود ٢٤٣ ساختمان را داراي خطر بسيار زيادي تشخيص داديم كه تاکنون با همكاري شهرداري هفت مورد از آنها پلمپ شده‌اند.
داوری با بیان اینكه بر اساس مصوبه شوراي شهر تهران هم ساختمان‌هاي پرخطر هر سال يك‌بار ساختمان‌های ميان‌خطر هر سه سال يك‌بار و كم‌خطر‌ها هر سال يك‌بار ارزیابی شوند؛ مي‌گويد: براي بهبود اوضاع اعتبارات خوبي به سازمان تخصيص داده شد و انعقاد قراردادهاي خوبي در مورد نردبان‌هاي بلند در متراژهاي مختلف و تجهيزات ديگر برنامه‌ريزي شد كه درباره برخی از آنها در حال عقد قرارداد هستیم و برخی را سفارش داده‌ایم تا برایمان بسازند. فکر می‌کنم تا چند ماه آينده اتفاقات خوبي از نظر تجهیزات در سازمان بيفتد. علاوه بر این در زمینه آموزش آتش‌نشان‌ها هم مصمم هستیم تا این آموزش‌ها را در سطح استانداردهای بين‌المللي بالا ببريم. در چند ماه گذشته با تخصيص‌هايي كه صورت گرفته، هم خریدهای خوبی انجام شده هم قراردادهای خوبی بسته شده است.
مدیر عامل سازمان آتش‌نشاني در خصوص بازنگري قوانين هم مي‌گويد: در این زمینه لايحه‌اي در دولت به نام مديريت يكپارچه ايمني كشور در حال بررسي است كه ما خودمان هم در آن مشاركت داريم؛ اما پروسه زمان‌بري است که باید نوشته و تأیید شود. ما در بحث‌هاي كارشناسي آن هم شركت داشتيم.
مهندسی آواربرداری نداریم
او در خصوص انتقاد به آواربرداری غیر علمی در حادثه پلاسکو مي‌گويد: آواربرداری غیرعلمی را نمی‌توانم بپذیرم، کسانی که شاهد حادثه بودند حجم انبوه آوار انباشته‌شده روی‌هم را دیدند، مراحل جست‌وجو و نجات از دقایق اولیه شروع شد و تونل‌هایی از نقاط مختلف به نقاطی که احتمال داده می‌شد، ممکن باشد آتش‌نشانان و شهروندان در آنجا محبوس شده باشند، حفر شد. پلیس و هلال‌احمر با سگ‌های زنده یاب در محل حاضر بودند و با تجهیزات و جست‌وجو و نجات و آواربرداری انجام می‌شد.
به گفته داوری، چیزی که باید موردتوجه قرار گیرد این است که با ساختمان با آوار سنگین و حجم عظیمی از آهن‌های در هم تنیده مواجه بودیم و عملیات جست‌وجو از سطح آوار انجام و برای جست‌وجوی دقیق‌تر به عمق نفوذ می‌شد که با بتن‌های سنگین و آهن‌های درهم‌تنیده، آواربرداری بسیار مشکل بود. این‌طور نبود که اول با بیل و لودر آواربرداری کنند، جرثقیل‌های سنگین در محل حاضر شدند و از ابتدا به برش آهن‌آلات، جدا کردن قطعات سنگین پرداختند و به‌مرور به داخل آوار نفوذ کردیم.
او نیز سخنان شکیب در خصوص نبود مهندس آوار برداری تایید می کند و مي‌گويد: چیزی به‌عنوان مهندسی آواربرداری نداریم، عملیات جست‌وجو و نجات در حوادث بزرگ و بحران‌های تهران بر عهده هلال‌احمر است و ما نیز در این عملیات کنار آنها بودیم، مهندسان سازه در طول عملیات آواربرداری پلاسکو حضور داشتند، حتی ما با دستور آنها کار می‌کردیم و در نقاطی به دستور آنها به دلیل احتمال ریزش مجدد، دست از کار می‌کشیدیم. این هماهنگی و ارتباط تا آخر عملیات وجود داشت.
تمام پلاسکوهای تهران
علیرضا رحیمی ،عضو مجمع نمایندگان استان تهران هم در خصوص حادثه پلاسکو مي‌گويد: ده ها ساختمان در پایتخت وضعی مشابه ساختمان پلاسکو دارند که علاوه بر فرسودگی، خروج اضطراری برای آن پیش‌بینی نشده و امدادرسانی در مواقع بحران با مشکل مواجه خواهد شد.
او درخصوص ایمن‌سازی ساختمان‌های مشابه ساختمان پلاسکو در تهران هم مي‌گويد: موضوع مقاوم‌سازی اماکن عمومی به خصوص اصناف و مراکز تجاری در تهران مربوط به شهرداری تهران است و شهرداری با توجه به مخاطراتی که وجود دارد باید برای مقاوم‌سازی و نظارت بر آن برنامه‌ریزی جامعی داشته باشد.
به گفته این عضو مجمع نمایندگان استان تهران، فرو ریختن ساختمان پلاسکو و زلزله در تهران را می‌توان هشداری برای همه دستگاه‌های مسئول و افرادی که در بخش خصوصی ساخت و ساز می‌کنند، تلقی کرد. ایمنی ساختمان‌ها و اماکن تجاری موضوعی است که نباید از کنار آن بی‌توجه رد شد و شهرداری باید با نظارت بیشتری این موضوع را دنبال کند.
اوهمچنین درباره پیگیری مجلس برای تلقی شدن لفظ «شهید» برای آتش‌نشانانی که در حادثه پلاسکو جان خود را از دست دادند نیز مي‌گويد: این موضوع به قانون بنیاد شهید مربوط است و در آن تعریف «شهید» مشخص است و خارج از آن موارد حتما به اذن رهبری نیاز دارد. البته مجلس با اصلاح قانون می‌تواند این موضوع را پیگیری کند تا قانون بنیاد شهید افرادی را که در مسیر اهداف انقلاب اسلامی به شهادت رسیدند و فداکاری کردند جزو شهدا محسوب کند.
نقش نیروهای اجتماعی در پیگیری مطالبات پلاسکو
حسین ایمانی جاجرمی جامعه شناس شهری هم در آستانه یکسالگی وقوع حادثه پلاسکو با اشاره به ضرورت پیگیری مطالبات آسیب‌دیدگان حادثه پلاسکو مي‌گويد: فشار جامعه مدنی برای پیگیری مطالبات در حوادث و بحران‌ها موضوع مهمی است که در کشور ما کمتر دیده می‌شود. تجربه کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد، آن دسته از برنامه‌هایی موفق هستند که مطالبه‌گری مردم را در پی دارد. نمی‌توان انتظار داشت دموکراسی بدون مطالبه جامعه مدنی صورت گیرد و زمانی مردمسالاری محقق خواهد شد که نیروی اجتماعی یک کشور خواهان دموکراسی باشد.
این جامعه‌شناس شهری ادامه می دهد: اگر بخواهیم تحولی در شهر ایجاد شود، نیاز داریم نیروی اجتماعی مسایل را پیگیری کند. در حوادثی همچون پلاسکو وعده‌های زیادی داده شد اما نیروی اجتماعی باید مراقبت کند تا برنامه‌ها تحقق یابد چون بعد از اینکه وعده‌ها داده می‌شود، زندگی به روال عادی برمی‌گردد و وعده‌ها فراموش می‌شود.
دستور ایمنی به ساختمان‌ها
زهرا صدر اعظم نوری رئیس کمیته ایمنی شورای شهر تهران هم معتقد نیست که بعد از حادثه پلاسکو هیچ اتفاقی نیفتاده است . او از پلمب ساختمان ها ناایمن در صورت بی توجهی به تذکرات خبر می دهد و مي‌گويد: در راستای ایمن‌سازی ساختمان‌های ناایمن، قرار شد ساختمان‌ها و ابنیه خطرآفرین و مشابه پلاسکو شناسایی و بر اساس دستورالعمل موجود اخطارهای لازم به مالکان و ذی‌نفعان داده شود که در این میان ۱۰ پاساژ ناایمن در منطقه ۱۱ و ۱۲ هم اخطار گرفتند که ۳پاساژ به دلیل بی توجهی به اخطارها پلمپ شدند .
او ادامه می دهد : مابقی پاساژها دستورالعمل ایمن‌سازی را دریافت و اقدامات خود را آغاز کرده‌اند و فعالیت آنها ادامه دارد، منتهی چون ایمن‌سازی ابعاد مختلف دارد این عملیات زمان‌بر است تا همه نکات رعایت شود و سازمان آتش‌نشاني برای آنها تاییدیه صادر کند.
زهرا صدر اعظم نوری تأکید می کند: چنانچه مالکان و ذی‌نفعان ساختمان‌ها و پاساژهای ناایمن از دستورالعمل ایمن‌سازی تمکین نکنند، ساختمان آنها نیز تعطیل می‌شود. در این راستا از ۷۳۰۰ ساختمانی که به عنوان ساختمان ناایمن شناسایی شده اولویت‌بندی صورت گرفته است که بر اساسا الویت بندی‌ها موظفند اقدام به ایمن‌سازی اماکن کنند. ناایمنی برخی از ساختمان‌ها و پاساژها در سطح پر خطر، بسیار پر خطر و کم خطر تعریف شده است. قرار شد با توجه به شاخص‌ها و با توجه به ارزیابی ریسک اولویت‌بندی صورت بگیرد و بر اساس آن با هماهنگی مرجع قضائی اخطار داده شود.
هنوز مغازه هایی که برای کمک به زیر آوار ماندگان پلاسکو تخریب شده اند ،به همان شکل هستند ،خاکی که به برخی از پارکینگ های مجاور منتقل شده جا به جا نشده است و مغازه داران نیز مدت ها است بلاتکلیف هستند . قرار بود از حادثه پلاسکو عبرت های زیادی بگیریم .اما به نظر می آید برای عبرت گرفتن نیاز به حادثه های بزرگ تری است .
ارسال دیدگاه