پژوهشگر برتر آموزش‌وپرورش: کودکان بزرگ‌ترین کاشفان جهان هستند

سید مهدی اعظمی که امسال در جشنواره تجلیل از پژوهشگران برتر آموزش و پرورش حائز رتبه نخست کشور در بخش تجارب برتر پژوهشی شده است درباره موضوع پروژه خود به پانا گفت: عنوان پژوهش «مقایسه نوروآناتومیک مغز سالم با ساختار مغزی در چهار اختلال رایج و روند درمان، با نرم افزارهای توانبخشی ایده» است.

اعظمی بیان کرد: این پژوهش حاصل کار تیمی ۴ ساله ای با حضور آسیب‌شناسان گفتار و زبان، آسیب شناس شنوایی، روانشناس، همچنین مهندسان برنامه نویس و گرافیست است که خوشبختانه توانستیم تمامی مجوزهای کار و انتشار را از مراجع مربوطه بگیریم و امسال به عنوان تنها نرم افزارهای ارائه شده در پانزدهمین همایش ملی آسیب شناسی گفتار و زبان ایران در غرفه انجمن ملی گفتاردرمانی، از این نرم افزارها رونمایی کنیم.

وی در توضیح کار افزود: کار تحقیق و پژوهش علمی که به سرپرستی مریم بارونی، آسیب شناس گفتار و زبان دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان انجام گرفت به چند بخش تقسیم بندی شد. در ابتدا ساختار نوروآناتومیک مغز و جایگاه حافظه در مغز را مورد مطالعه قرار دادیم. در مرحله دوم، به ساختار فیزیکی آناتومی مغز پرداختیم و تفاوت های آناتومیک مغز سالم و چهار اختلال رایج در افراد را مورد بررسی قرار دادیم که شامل اختلالات اوتیسم، بیش فعالی، لکنت زبان و سندروم داون بودند.

پژوهشگر برتر آموزش‌وپرورش افزود: در این مرحله دریافتیم که هرکدام از اختلالات فوق دارای ریشه عصبی و در نتیجه تکامل نیافتن بخشی از مغز افراد هستند. در همین راستا تمرینات توانبخشی و گفتاری و دیداری و شنوایی که بتوانند آن قسمت از مغز در هر اختلال را بیشتر درگیر کند شناسایی شد. در مرحله سوم، نتیجه تحقیقات به تیم برنامه نویسان داده شد و مطابق با داده های موجود این نرم افزار ها تهیه و تنظیم شد. در مرحله چهارم، پس از اتمام کار نرم افزار که ساخت آن حدود ۳ سال به طول انجامید و بالغ بر ۵۵۰۰۰۰۰ تومان هزینه دربرداشت پس از اخذ مجوز های لازم از سازمان رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش استثنایی، فناوری اطلاعات آموزش و پرورش و خانه روانشناسان استان در اختیار آسیب شناسان قرار گرفت تا جدول داده های آماری را تکمیل کنند.

دسترسی به نرم افزارهای گفتاردرمانی «ایده»

اعظمی که دبیر فنی هنرستان‌های شهرستان میناب است در این باره ادامه داد: این مجموعه تمرینات که در نرم افزارهای گفتاردرمانی «ایده» گردآوری شده است، با همکاری و مشاوره های جلسه به جلسه آسیب شناسان گفتار و زبان برای هر طیف از اختلالات در مراکز درمانی و آموزشی صورت می پذیرد. علاقه مندان می توانند این مجموعه را از وبسایت کلینیک مجازی www.۱CL.ir تهیه کنند.

این فرهنگی در پاسخ به این سوال که چگونه می توان در مدرسه و بطورکلی نظام آموزش و پرورش دانش آموزانی پرسشگر با ذهنی پویا تربیت کرد گفت: متاسفانه در نظام آموزشی کشور عزیز ما با همه استحکام و قدرتی که در ساختار آموزشی خود دارد گاه مواردی مطرح می شود که از لحاظ ساختاری برای پویا کردن ذهن کودکان و دانش آموزان در مراکز آموزشی و روانشناسی معتبر دنیا به کلی منسوخ شده است. حتی ما دبیران آموزش و پرورش به علت نداشتن آزادی عمل در چگونگی ارائه دروس به هنرجویان باید مسیری هموار و بدون پستی و بلندی را دنبال کنیم. مسیری که در گذشته ساخته شده است و ما اکنون در آن گام برمی داریم.

وی خاطرنشان کرد: این روند آموزش به یکباره در ساختار آموزشی دانشگاه و موسسات آموزش، عالی دگرگون شده و هنرجویان را در یک گرداب ذهنی مبهم قرار می دهد. تا زمانی که ما به دانش آموز بگوییم رنگ آسمان آبی است و یا اگر عداد ۲ را در ۵ ضرب کنیم حاصلش عدد ۱۰ می شود، ما او را با خود در این مسیر حرکت داده ایم. آیا می شود به دانش آموزان گفت نقاشی کنند و رنگها را در آن جابه جا قرار دهند؟ مثلا رنگ آسمان قرمز و رنگ انار آبی باشد. او را با صحنه ای روبرو می کنیم که قبلاً آن را ندیده است. به اجبار درباره فضای خیالی خود تفکر می کند. می پرسد چرا رنگ آسمان آبی است؟ این سوالی است که قبلاً به ذهن او نمی رسید و یا اصلاً رنگ آسمان را نمی دید. مانند صدای ممتدی که به مرور از ادراک صوتی ما حذف شده و ما آن را نمی شنویم، پس کودک در پی فهمیدن آن بر می آید. ذهن کودکان بسیار باز و پذیرنده همه علوم اطراف خود است.

پژوهشگر برتر آموزش‌وپرورش عنوان کرد: ما با بستن همه درها، دری را به آنها نشان می دهیم که قبلا به ما نشان داده شده است و از کودک می خواهیم فقط مسیر رسیدن به آن در را یاد بگیرد، او یاد می گیرد، هر آنچه گذشتگان رفته اند را دوباره فرا بگیرد. بعد ها یاد می گیرد مسیری را پیدا کند که قبلاً شخصی از آنجا گذشته باشد و اینگونه می شود که همیشه بقیه دربها بسته می ماند.

اعظمی درباره نقش معلم در تربیت دانش آموز پژوهنده و پرسشگر اضافه کرد: هیچ شکی نیست که نقش معلم در به ثمر رسیدن افکار خلاق و ذهن پرسشگر دانش آموز، بسیار بالاتر از هر نهاد و ارگان دیگریست، اما شیوه تدریس و یاددهی معلم است که باعث می شود دانش آموزانی پرسشگر و پژوهنده را به جامعه تحویل دهد. به عقیده من نقش معلم این نیست که راه را به هنرجویان معرفی کند، بلکه باید راه ها را به آنها نشان دهد. معلم خود باید پرسشگر باشد. معلم پرسشگر، شیوه فکر کردن را یاد می دهد، یاد می دهد که چگونه بین اشیاء نامربوط رابطه ای منطقی برقرار کند. مباحث علمی کتب درسی را به چالش می کشد و گاهاً آن را رد می کند. در برابر پرسشهای غیرمنطقی دانش آموز سریع جبهه نمیگیرد، نمی خندد و او را مورد تمسخر قرار نمی دهد، بلکه سعی می کند افکار آنها را درک کند، شاید منطقی زیبا پشت آن پنهان باشد.

گرایش به پیگیری پروژه های خلاقانه

این معلم در پاسخ به این سوال که به نظر شما چرا بسیاری از دانش آموزان ما شوق و علاقه چندانی به پیگیری پروژه های خلاقانه و جستجو و کشف ناشناخته ها ندارند اظهار کرد: در جهان متمدن کنونی با وجود فناوری های پیشرفته ای که اطراف ما را پر کرده اند، تفکر در مورد اشیاء و اجسام ناشناخته در طبیعت بسیار مشکل تر شده است.

اعظمی گفت: می توان اینگونه شرح داد، رشد فزاینده علم و تکنولژی در جهان به اندازه ای زیاد است که این افراد حتی فرصت یادگیری این علوم را نیز ندارند چه برسد به شناخت ناشناخته ها، ناگزیر خود را در فرصت ها و شادی های حاصل از این تکنولژی غرق میکنند و از اصل ماجرا غافل می مانند؛ مانند اختراع رایانه و گوشی همراه. آنها هر آنچه می خواهند را دارند و به خود فرصت تفکر بیش از آن را نمی دهند. تنها معدود افراد و دانش آموزانی از این تکنولژی برای خود سکوی پرتابی می سازند که به جهان ناشناخته ها سفر کنند.

مسئله دوم که ذکر آن را در این قسمت ضروری می بینم، نبود امکانات و فضایی جهت پرورش افکار دانش آموزان و پژوهشگران است. بسیاری از تفکرات پژوهشی که به ذهن این افراد وارد می شود به خاطر نبودن فرصت ساخت و پرورش به مرور از ذهن آنها خارج شده و برای همیشه از بین می رود. این موضوع باعث شده تا ریشه تفکر و شوق پژوهش در دانش آموز خشکیده شود و او نیز در شادی های ناشی از تکنولوژی ساخت کشورهای پیشرفته غرق شود.

وی درباره چگونگی ایجاد انگیزه در دانش آموزان گفت: در درجه اول باید معلم ما فردی پرسشگر، پژوهنده و خلاق باشد تا افراد، دانش آموز و جامعه ای پرسشگر را تربیت کند. ما باید روحیه پرسشگری را از سنین قبل از دبستان در کودکان بوجود آوریم، بگذاریم آنها خود روی کاغذ سفید خط خطی کنند. به او یاد ندهیم که خانه، درخت، انسان و ... اینگونه کشیده می شود. بگذاریم این را خود کشف کند. طریقه گرفتن قلم را به آنها آموزش دهیم و در کشیدن افکار آنها را آزاد بگذاریم. با آنها طبیعت را ببینیم، آن را لمس کنیم و به سوالات بی حد آنها احترام بگذاریم و به آنها جوابی منطقی دهیم. آنها با لمس کردن، دیدن، شنیدن و بوییدن جهان را کشف میکنند . کودکان بزرگترین کاشفان جهانند چون از نقطه صفر جهان را می بینند. اگر بتوانیم این روحیه پرسشگری را حفظ و پرورش دهیم از آنها افرادی خلاق و پرسشگر می سازیم.

وی تصریح کرد: در سنین بالاتر این موضوع نیازمند حمایت مربیان و مسئولان است. ایجاد فضاهایی ( فیزیکی و اینترنتی ) به منظور پرورش افکار و ایده های آنها به شدت احساس می شود. فضاهایی که بتوانند ایده های خود را در آنجا مطرح کنند، از متخصصین در آن زمینه مشورت بگیرند و فضاها و ابزارهایی را در اختیار داشته باشند تا بتوانند تفکرات خود را به صورت فیزیکی پیاده کنند. بسیاری از ابداعات پژوهشگران می توانند در قالب یک پروژه با همدیگر مونتاژ شده و ساخته های بسیار پیشرفته را به وجود آورند. این در صورتی امکان دارد که آنها همدیگر را بشناسند و با هم در ارتباط باشند.