در نخستین کنفرانس تاریخ و روابط خارجی ایران
ظریف: ایران یکی از کنشگران مهم روابط بین‌الملل است
تهران (پانا) – وزیر امور خارجه کشورمان تأکید کرد که ایرانِ امروز کشوری فعال و تاثیرگذار در مسائل منطقه‌ای و جهانی و خود یکی از کنشگران مهم روابط بین‌الملل است.
نخستین کنفرانس تاریخ و روابط خارجی ایران صبح امروز (۲۷ آذر) در مرکز آموزش و پژوهش بین‌المللی وزارت امور خارجه برگزار شد.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در این کنفرانس گفت: « آنچه اهمیت برگزاری چنین نشستی را در شرایط امروز دوچندان می‌سازد به دلیل نقش تأثیرگذاری است که ایران به‌عنوان میراث‌دار تمدنی کهن و تاریخ ساز و کنش گری برای همیشه فعال در روابط بین‌الملل و تحولات منطقه‌ای و جهانی ایفا می‌کند و هم به دلیل اینکه در آستانه دویست سالگی تأسیس نهاد دیپلماسی و تشکیل وزارت امور خارجه در تاریخ معاصر ایران قرار داریم.»
وزیر امورخارجه کشورمان گفت: «در شرایط حساس فعلی در جهان و به‌خصوص در منطقه آسیای غربی بازخوانی تحولات مرتبط با روابط خارجی ایران و تقویت آگاهی‌های تاریخی از مواضع مختلف تاریخی ایران به‌ویژه دویست ساله اخیر که تأثیرات بعضاً ناگوار آن در زندگی امروز ایرانیان لمس می‌شود، ضرورت خود را بیش از هر زمان دیگری نشان می‌دهد.»
متن کامل سخنرانی ظریف به شرح زیر است:
«بسمه تعالی
اساتيد، انديشمندان و فرهيختگان محترم
اعضاي محترم جامعه ديپلماتيك مقيم
خانم ها و آقايان،
در آغاز سخن مايلم مراتب خرسندي خود را از حضور در اولين همایش تاريخ روابط خارجي ايران ابراز نمايم. ابتكار برگزاري اين نشست را به همكارانم در مركز آموزش و پژوهش هاي بين المللي تبريك مي‌گويم و براي اين همایش آرزوي موفقيت مي‌كنم. آن چه اهميت تشكيل چنين نشستي را در شرايط امروز دوچندان مي‌سازد، هم به دليل نقش تاثيرگذاري است كه ايران به عنوان ميراث دار تمدني كهن و تاريخ ساز و کنشگري همواره فعال در روابط بين‌الملل، در تحولات منطقهاي و جهاني ايفا مي‌كند و هم از آنروي كه ما در آستانه دويست سالگي تاسيس نهاد ديپلماسي و تشکیل وزارت امور خارجه در تاريخ معاصر ايران قرار داريم.
در شرایط حساس فعلی جهان و به خصوص منطقه آسیای غربی، بازخوانی تحولات مرتبط با روابط خارجی ایران و تقویت آگاهی های تاریخی از مقاطع مختلف تاریخ ایران به ویژه دویست ساله اخیر که تاثیرات وقایع بعضا ناگوار آن هنوز بر زندگی امروز ایرانیان لمس می شود، ضرورت خود را بیش از هرزمان دیگری نشان می‌دهد. بیراه نیست اگر گفته شود که توجه به مطالعات تاریخی به ویژه تاریخ روابط خارجی ایران برای جامعه علمی کشور و کارگزاران روابط خارجی یک وظیفه ملی به شمار می‌رود.
ایرانیان به عنوان ساكنين كشوري كه سابقه تمدني طولاني و تاريخ مدون چند هزار ساله دارد، از کهنترین ایام سعی در برقراری ارتباط با ملتهای دیگر داشتهاند. اين ارتباطات از دوره‌های باستان تا دوران جدید به اشكال مختلف و در بستري از روابط فرهنگي و تمدني استمرار داشته و در دوره معاصر همانند ديگر کنشگران دنياي مدرن و متمدن در قالب‌هاي رسمي و ديپلماتيك ادامه يافته و نهادينه شده است. ما به مطالعه تاریخ خود و نحوه ارتباط و تعامل با دیگران در گذشته نیازمندیم، چون ملتي هستیم که در کوره تاریخ آبدیده شده و زندگی و سرنوشت امروز ما در گرو فهم دقيق حوادث و اتفاقاتي است كه در گذشته‌ای پر فراز و نشیب شکل گرفته است و با تاریخ پیوند ناگسستنی دارد. ما از مطالعه و فهم تاريخ گذشته خود به ويژه تاريخ روابط خارجي به دنبال افزايش آگاهي‌ها و حساسيت‌هاي تاريخي و بهره‌گيري از آن براي ايجاد پیوند بین گذشته و امروز و بين نظریه تاریخی و سياست خارجي در حوزه عمل هستیم. اگر بپذيريم که امروز ما ریشه در دیروز دارد و ما بر دوش پیشینیان خود ایستادهایم؛ برای ادارهی امروز کشور که اداره روابط خارجی هم جزئی از آن است، نیاز به دانستن گذشته خویش داریم. البته بايد توجه داشت كه مطالعه تاریخ برای ما به معنی توقف در گذشته و افتخار صرف به داشته‌های تمدنی مان نیست. تاريخ و ارزش هاي تمدني برگرفته از آن براي ملتي كهن مثل ايران مي‌بايد براي درمان دردهاي امروز جامعه خود و ديگر جوامع انساني به كار گرفته شود. بنابراين، تاریخ برای درس گرفتن و بهتر زیستن است.
آن چه بيش از هر زمان ديگري ما را به مطالعه تاريخ گذشته اين سرزمين فرا مي‌خواند، ضرورت بازشناسی و بازخوانی ارزش‌ها و دستاوردهاي علمي و فرهنگي گذشته و چگونگی استمرار آنها در ارتباطات امروز ما به ويژه با مناطق همجوار است.
حوزه تمدنی ایران و مناطق پیرامونی آن به دلیل اشتراکات فراوان دینی، زبانی و فرهنگی و سابقه چندین هزار سال تمدن انسانی از جمله مناطقی است که ابزارها و امکانات بازخوانی دستاوردهاي علمي و فرهنگي گذشته را در اختیار دارد. یکی از مراحل آغازین شکل‌گیری بسیاری از تمدن‌های بزرگ جهان قدیم، چگونگی انشقاق تمدن موسوم به هند و اروپایی است که تمدن ایرانی و بسياري از تمدن هاي كهن و تاثيرگذار بشري از آن نشات گرفته‌اند. حوادث بی‌شماری که بر این تمدن و شاخه‌هاي برگرفته از آن گذشته است، حقیقتی به نام "تجربه تاریخی مشترک" را به وجود می‌آورد كه با فهم درست آن مي‌توان راز درهم تنیدگی و اشتراکات فراوان فرهنگ‌ها و تمدن‌های برگرفته از تمدن ایراني در حوزه آسياي مركزي، قفقاز، هند، بين‌النهرين و خليج فارس را بهتر درک کرد.
در اين ميان، كشور ايران به عنوان حوزه تمدني محوری با دارا بودن جلوه هاي عميق فرهنگي و قرار گرفتن در یک موقعیت مهم جغرافیایی، جايگاه مهمي در تحولات حوزه‌هاي تاريخي و تمدني داشته است. کشور ما به دليل قرار گرفتن در گذرگاه جهان قديم، امنيت را براي كاروان هاي تجاري تامين و مبادلات فكري و فرهنگي را تسهيل مي‌كرد و بر آن تاثير مي‌گذاشت.
از یک سو، ایران طی قرون متمادی و به صورت مستمر به توسعه و شکوفایی اقتصادی و رونق تجارت در منطقه از طریق تامین امنیت و سهولت ارتباطات اقتصادی مناطق پیرامونی و مبادلات تجاری بین شرق و غرب جهان در مسیر جاده ابریشم کمک کرده است. این نقش آفرینی از یک پیوستگی تاریخی برخوردار است. از سوی دیگر، سرزمین ایران در میانه تعاملات شرق و غرب عالم، مرکزی برای تبادل و تضارب آراء و اندیشه‌ها و همزیستی و تعامل اقوام و مذاهب مختلف در حوزه‌های شرقی و غربی تمدن ایرانی و اسلامی بوده است؛ به گونه‌ای که اندیشه‌های متضاد درکوره اعتدال ایرانی فرآوری شده‌اند و از تلفیق آنها با اندیشه اعتدال گرایانه و اشراقی ایرانی و ارزش های برگرفته از تمدن اسلامی، افکار و اندیشه‌های نوین و سازنده به منطقه و جهان ارائه شده‌اند. آثار فراوان و ارزشمند هنری، شعر و ادبیات جهانی، موسیقی اعجاب انگیز و معماری خارق العاده جلوه‌هایی از این اندیشه اعتدال گرایانه هستند که جهانیان را به تحسین واداشته است. به همین دلیل می توان امروز نشانه ها و جلوه های ذوق و طبع و تاثير فرهنگ ایرانی را از دل آسیا تا کرانه‌های مدیترانه و دیگر نواحی و اقلیم‌ها در شرق و غرب جهان مشاهده کرد.
ایرانِ امروز کشوری فعال و تاثیرگذار در مسائل منطقه‌ای و جهانی و خود یکی از کنشگران مهم روابط بین‌الملل است. تجربه تاریخی مشترک ما و همسایگانمان نشان می دهد که ایران در قرون گذشته نیز بر شکل‌گیری تحولات منطقه و جهان اثر گذار بوده است. حال اگر بپذيريم كه یکی از ابزارهای مهم برای افزایش سطح همبستگی و هم پیوندی مردمان واقع در مناطق به هم پيوسته جغرافيايي در دنياي امروز، ایجاد زمینه مناسب برای تقویت تبادلات فرهنگي و تمدنی است، مطالعه تاریخ ایران زمین و چگونگي داد و ستدهاي فرهنگي آن با مناطق پيراموني به ما کمک می‌کند تا سوابق این تعاملات را بیشتر و بهتر بدانیم و بر بستر آن بنایی مستحکم برای ارتباطات امروز بنا نهیم. گذشته از این سابقه فرهنگی و تمدنی، تاریخ معاصر ۲۰۰ ساله اخیر ایران نیز مملو از اتفاقات مهم و سرنوشت ساز و توأم با فراز و نشیب‌های زیادی بوده است؛ ولی لطف الهی و مقاومت پایداری مردم باعث شده تا کشور از دل بحران‌ها به سلامت عبور کند و استقلال و تمامیت ارضی خود را حفظ نماید.
در این میان، باید به مهم‌ترین نقطه عطف تاریخ روابط خارجی ایران در دوران معاصر، یعنی انقلاب اسلامی، توجه جدی کرد. انقلاب اسلامی ایران، با شعار محوری، «استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی»، خواست تاریخی مردم ایران یعنی استقلال واقعی را تحقق بخشید. ارمغان استقلال برای جمهوری اسلامی ایران، بدست آوردن اعتماد به نفس ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی بود. مقاومت مردم شریف ایران در چهار دهه گذشته، مخصوصا در دوران جنگ تحمیلی، درخت استقلال و اعتماد به نفس ما را بارور کرد و از این رهگذر است که جمهوری اسلامی ایران، در موقعیت کنونی، کنشگری موثر و مثبت در تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی است.
دوستان و همکاران عزیز، تاریخ روابط خارجی ایران در قرون گذشته مشحون از عبرت‌ها و درس‌هائی است که در شرایط بسیار پیچیده و سیال کنونی برای تحلیل و فهم تحولات بین‌المللی و مدیریت علمی و عملی سیاست خارجی نیازمند توجه است. این آموزه دینی و قرآنی است که ما را به تأمل و اندیشیدن در سرنوشت و سرگذشت ملت‌ها و اقوام پیشین فرا می‌خواند.
برای ما، توکل و اتکاء به حضرت حق، اعتماد به نفس و نهراسیدن از قدرت‌های مادی، جدی گرفتن خود و امکانات بومی، عبرت‌های مهم و بنیادینی است که هیچ کارگزار سیاست خارجی نمی‌تواند آنها را نادیده گیرد. همچنین دقت در تحلیل و اقدام و تصمیم‌گیری سیاست خارجی، عدم اعتماد به قدرت‌های استکباری و دوستی و تعامل با همسایگان را باید مد نظر قرار داد. برای دیگران نیز، نگاهی گذرا به حرکت مردم ایران در تاریخ باید این واقعیت را روشن کندکه مردمان این مرز و بوم، به حفظ هویت، تمامیت ارضی و استقلال همه جانبه خود بسیار حساسند و همانگونه که بارها تجربه شده است، در حفظ این ارزش‌های والا، جانفشانی کرده و می‌کنند. امیدوارم هیاهوسالاران بین‌المللی و منطقه‌ای، اندکی از تاریخ مقاومت مردم ایران در طول تاریخ را مطالعه کنند. روایت سازی و قالب بندی برخی از رسانه‌ها و نوشتارها در مورد اینکه ایران در پی احیای امپراطوری کهن و یا گسترش حوزه نفوذ سرزمینی خود می‌باشد، همه گزاره‌های باطل و بی‌بنیادی هستندکه فقط و فقط برای تنیدن در پروژه ایران هراسی ساخته و پرداخته شده‌اند. جمهوری اسلامی ایران، برحفظ تمامیت ارضی کشورهای منطقه و استقلال آنها تأکید دارد و منافع خود را در منطقه‌ای قدرتمند، پیشرفته و باثبات می‌بیند.
امیدوارم برگزاری اولین همایش تاریخی روابط خارجی ایران بتواند بستر مناسبی را برای تبادل نظر اندیشمندان این رشته در یک فضای علمی فراهم کند، به طوری که دستگاه دیپلماسی بتواند از نتیجه مباحث، نظرات و گفتگوها در جهت پیشبرد هرچه بهتر منافع ملی ج.ا. ایران و ثبات و امنیت منطقه و جهان بهره برداری نماید. »
ارسال دیدگاه