جایزه ۴.۵ میلیارد تومانی نوبل به برندگانش اهدا شد

فيزيك
كيپ تورن، رايتر ويس، بري بريش

مطالعه درباره امواج گرانشي و رصد اين امواج در دنياي واقعي، دليل اهداي جايزه نوبل فيزيك امسال به اين ۳ نفر است. وجود اين امواج بيش از ۱۰۰سال پيش توسط آلبرت اينشتين نابغه، اثبات شده بود اما تا امروز هيچ دستگاه و روشي وجود نداشت كه بتواند اين روش را اثبات كند. چون اين امواج مربوط به سال‌ها پيش هستند و به‌خاطر فاصله و زمان زيادي كه از توليدشان گذشته، عملا بسيار ضعيف هستند و شناسايي‌شان كار بسيار دشواري است. مركز تحقيقاتي «لايگو» نخستين جايي است كه توانسته به فناوري شناسايي اين امواج بسيار ضعيف دست پيدا كند و وجود امواج گرانشي در دنياي واقعي را رسما اثبات كند.

شناسايي اين امواج به جز ارضاي حس كنجكاوي بشر يا پاسخ به يك سري پرسش‌هاي علمي كه مختص دانشمندان است، در زندگي روزمره ما نيز تأثير زيادي گذاشته است. چون براي دست يافتن به يك فناوري خاص كه بتواند امواج ريز را شناسايي كند، ‌دستگاه‌هاي زيادي ساخته شده و پژوهش‌هاي مفصلي انجام شده‌اند كه بخشي از آنها در دنياي واقعي تأثيرگذار بوده است.

فيزيولوژي و پزشكي

جفري هال، مايكل يانگ، مايكل روزبش

«پيداكردن مكانيزم كاركرد ساعت بدن در موجودات زنده»، اين عنواني است كه پاي دليل اهداي جايزه نوبل به اين سه نفر عنوان شده است. اين ساعت در تمام موجودات زنده وجود دارد و به‌صورت ناخودآگاه تنظيم مي‌شود. وجود چنين ساعتي بر كسي پوشيده نبوده. درباره اينكه هركسي مي‌تواند با قرار گرفتن در موقعيت‌هاي مختلف ساعتش را طبق محل جديد تنظيم كند، بركسي پوشيده نبود اما اينكه چه واكنشي در بدن انسان يا موجودات ديگر باعث مي‌شد چنين تنظيماتي صورت بگيرد، ناشناخته بود. اين دانشمندان پروتئيني را كشف كرده‌اند كه در طول روز و شب عملكرد متفاوتي از خودش نشان مي‌دهد.

بعد از شناختن كاركرد اين سيستم مي‌توان كنترل بدن را تا حد زيادي در دست گرفت. دانشمندان مي‌گويند، شايد بتوان در آينده معين كرد كه كدام بخش‌هاي بدن در چه زمان‌هايي از روز پركار يا كم‌كار باشند، برخي اعضا كمتر كار كنند و برخي ديگر، پركار شوند.

شيمي

يواخيم فرانك، ريچارد هندرسن، ژاك دوبوشه

پيشرفت دادن روش «الكترون- كريو ميكروسكوپي» براي نقشه‌برداري از ساختار مولكول‌هاي زنده، دليل اهداي نوبل شيمي به اين سه نفر است. تماشاي مولكول‌هاي زيستي اتفاق چندان تازه‌اي نيست اما «افزايش دقت» اتفاق مهمي است كه كمك مهمي به مطالعه واكنش مولكول‌ها نسبت به محرك‌هاي زنده است. در اين روش؛ بعد از سرد كردن مولكول‌هاي زنده از آنها تصويربرداري مي‌شود كه به‌خاطر جنب‌وجوش كمتر مولكول‌ها، دقت تصويربرداري نيز بيشتر است. با به‌كارگيري اين روش‌ها، مطالعه ساختار شيميايي مولكول‌ها و تأثير داروهاي مختلف روي سلول‌ها ساده‌تر است؛ اينها يعني داروهايي ساخته خواهند شد كه دقيق‌تر روي بدن تأثير مي‌گذارند و عوارض كمتري دارند.