بیستم مهرماه، روز بزرگداشت حافظ

به گزارش خبرنگار پانا شهرستانهای تهران ،خواجه شمس الدین محمدبن محمد حافظ شیرازی، از بزرگترین شاعران نغزگوی ادبیات فارسی است.

حافظ در اوایل قرن هشتم در شیراز دیده به جهان گشود، پدرش بهاءالدین، بازرگان و مادرش اهل كازرون بود و پس از مرگ پدر، شمس الدین كوچك نزد مادرش ماند و در سنین نوجوانی به شغل نانوایی پرداخت و در همین دوران به كسب علم و دانش علاقه مند شد و به درس و مدرسه پرداخت.

بعد از تحصیل علوم، زندگی او تغییر كرد و در جرگه طالبان علم درآمد و مجالس درس علمای بزرگ شیراز شرکت كرد.

او به تحقیق و مطالعه كتابهای بزرگان آن روزگار، از قبیل كشاف زمخشری، مطالع الانظار قاضی بیضاوی و مفتاح العلوم سكاكی و امثال آنها، پرداخت و همچنین در مجالس درس قوام الدین ابوالبقاء عبدالله بن محمود بن حسن اصفهانی شیرازی نیز حضور داشت .

حافظ، همچنانكه از تخلص او برمی آید، قرآن را از حفظ داشت و به چهارده شكل (قراآت هفتگانه) می خواند.

حافظ به سفر علاقه ای نداشت و چون دلبستگی خاصی به شیراز داشت، تقریبا تا آخر عمر از شیراز خارج نشد و تنها یكبار به شهر یزد سفر كرد .

مچنین به دعوت سلطان محمود دكنی راهی دكن شد، ولی در جزیره هرمز گرفتار طوفان گردید و به همین دلیل سفر خود را آغاز نكرده به پایان برد و به شیراز بازگشت .

حافظ مردی بود ادیب، عالم به علوم ادبی و شرعی و آگاه از دقایق حكمی و حقایق عرفانی، استعداد خارق العاده او در تلفیق مضامین و آوردن صنایع گوناگون بیانی در غزل او را سرآمد شاعران زمان خویش و حتی تمامی شاعران زبان فارسی كرده است.

او بهترین غزلیات مولوی، سعدی، كمال، اوحدی، خواجو و سلمان را استقبال كرده ، اما دیوان او به قدری از بیتهای بلند و غزلیات عالی و مضمونهای نو پر است كه این تقلیدها و تأثرها در میان آنها كم و ناچیز می نماید و علاوه بر این، مرتبه والای او در تفكر عالی و حكمی و عرفانی و قدرتی كه در بیان آنها به فصیح ترین و خوش آهنگ ترین عبارات داشته است .

این نكته را نباید فراموش كرد كه عهد حافظ با آخرین مراحل تحول زبان فارسی و فرهنگ اسلامی ایران مصادف بود و از این روی زبان و اندیشه او در مقایسه با استادان پیش از وی به ما نزدیك تر است و به این سبب میباشد كه ما حافظ را بیشتر از شاعران خراسان و عراق درك می كنیم و سخن او را بیشتر می پذیریم

از دیگر نكات اشعار او، توجه خاص او به استفاده از صنایع مختلف لفظی و معنوی است، به نحوی كه كمتر بیتی از او می توان یافت كه خالی از نقش و نگار صنایع باشد، اما چیره دستی او در به كار بردن الفاظ و صنایع به حدی است كه صنعت در سهولت سخن او اثری ندارد و كلام او را متكلف نمی نماید .

دیوان كلیات او مركب است از غزلیات، چند قصیده، قطعه، رباعی و دو مثنوی كوتاه با نامهای آهوی وحشی و ساقی نامه .

شایان ذکر است ،از نكات قابل توجه درباره دیوان حافظ، رواج فال گرفتن از آن است كه سنتی تازه نیست و از دیرباز درمیان آشنایان شعر او متداول بوده و چون در هر غزلی از دیوان حافظ می توان به هر تأویل و توجیه بیتی را حسب حال فال گیرنده یافت، او را لسان الغیب لقب داده اند .

/خبرنگار :سمیه محمدی/