رشتی‌دوزی، هنر اصیل گیلانی و هنرمندی که آن را به یونسکو معرفی کرد
گیلان سرزمین هنر و فرهنگ است و رشتی دوزی یا قلاب دوزی هنر اصیل ، ظریف و زیبای این خطه؛ هنری که قدمتش به استناد کتاب نگرشی بر روند سوزن‌دوزی‌های سنتی ایران، به قبل از میلاد مسیح باز می گردد.
به گزارش پانا از گیلان،نمونه بسیار ارزشمند رشتی دوزی ، چادر مربوط به محمد شاه قاجار است که اکنون در موزه هنر کلیولند آمریکا نگهداری می شود.
در گذشته ، رشتی دوزی حرفه ای مردانه بود اما در سال های اخیر بانوان گیلانی چنان در این رشته پیشرفت کردند که گوی سبقت را از مردان ربودند تا آنجا که عالیه صادقی بانوی هنرمند گیلانی توانست با سوزن دوزی های بدیعش، مهر اصالت و نشان عالی یونسکو را از آن خود کند .
صادقی که کارهای ظریف و زیبایش در نمایشگاه های داخلی و خارجی عرضه شده اکنون به آموزش این رشته به علاقمندان در رشت و دیگر شهرها مشغول است .
وی سال ۱۳۷۶ برای نگهداری بهتر از دو فرزندش، خودش را با ۲۲ سال سابقه از کار اداری در بانک بازنشسته می کند ولی بیکار نمی نشیند و به هنر رشتی دوزی مشغول می شود. او چنان پشتکار و خلاقیتی در این رشته نشان می دهد که سال ۲۰۱۲ نشان عالی مرغوبیت را کسب می کند. وی در جشنواره دوخت سنتی ایران که اواخر اردیبهشت برگزار شد ، نماینده گیلان بود و برنده تندیس اولین جشنواره دوخت سنتی ایران شد .
صادقی در این جشنواره کارگاه رشتی دوزی برگزار کرده و به ۱۴۰ نفر آموزش داد. پنج ترم نیز در آموزشکده فنی حرفه ای دختران دکتر معین رشت، رشتی دوزی آموزش داده است.
**رشتی دوزی از گذشته تا امروز
عالیه صادقی می گوید : رشتی‌دوزی یا قلاب‌دوزی، یکی از رو دوزی‌های قدیمی ایران و برند هنرهای سنتی گیلان است که سابقه‌ای طولانی دارد.
این هنرمند گیلانی اظهار کرد : خاستگاه این هنر شهر رشت، مرکز استان گیلان است چرا که جغرافیای طبیعی این منطقه ، زمینه مناسبی برای پرورش کرم ابریشم را فراهم آورده بود.
به گفته صادقی، آن‌چه رشتی‌دوزی (منسوب به رشت) را از قلاب‌دوزی‌های سایر نقاط ایران متمایز می‌کند، تنوع رنگ و فراوانی ابریشم کار شده و تنوع تکنیک‌های دوخت است.
این دارنده نشان یونسکو و پنج نشان ملی مرغوبیت یاداور شد: در قدیم رشتی‌دوزی دارای سه مرحله ابریشم‌تابی، رنگرزی و طراحی بود.
صادقی در تشریح هنر رشتی دوزی گفت : انواع قلاب‌دوزی به روش ساده، قلاب‌دوزی به روش ضخیم دوزی (برجسته) و قلاب‌دوزی به روش معرق است، قلاب اصلی‌ترین ابزار رشتی‌دوزی و بسیار شبیه درفش است، پارچه کار معمولا از پارچه‌های ماهوت، فوتر و یا مخمل رنگی است و برای نخ از ابریشم طبیعی در رنگ‌های گوناگون استفاده می شود.
این هنرمند افزود: نقوش رایج در رشتی‌دوزی، هشتی نوک تیز، هلالی، بشقابی، هشتی تاجی، حاشیه سلسله‌ای، چهار گل، لچکی، ترنج لوزی، طرح گلدانی، لاله عباسی، بته جقه ترنجی، نیم ترنجی، قهر و آشتی، ترمه‌ای، گل‌های شاه عباسی، طرح‌های اسلیمی است.
**کاربرد رشتی‌دوزی
صادقی کاربردهای رشتی دوزی را متعدد و از فرش تا پرده، سجاده، کلاه، کفش، صندل، انواع لباس، رومیزی، کوسن، سفره، روبالشی، آباژور، روبخاری و غیره عنوان کرد.
این هنرمند برجسته تاکید می کند: آموزش درست رشتی دوزی برای حفظ این هنر اصیل واجد اهمیت است .
وی بر روی اثرش که نشان یونسکو گرفته یک سال کار کرده و می گوید : برای کسب نشان یونسکو طرح باید هویت کشور را مشخص کند؛ پارچه بافته دست باشد ، نخ طبیعی، رنگ ها طبیعی ، کار سازگار با محیط زیست و قابل عرضه در بازار باشد .
صادقی می گوید: طراحی کارهایم را پسرم نیما باران دوست که کارشناس ارشد معماری است، انجام می دهد.
وی با تاکید بر لزوم توجه به هنرمندان افزود: چند سال پیش سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی اعلام کرده بود کسانی که نشان یونسکو می گیرند شرکت در نمایشگاه ها برایشان رایگان است اما الان به صورت پولی شده و برای یک چادر کوچک ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان می گیرند که این برای یک هنرمند صرفه اقتصادی ندارد و به این سبب است که اغلب واسطه ها حضور می یابند .
صادقی با وجود اینکه بالاترین نشان هنری رشتی دوزی در گیلان را دارد، می گوید دوست دارم در کارم پیشرفت کنم برای همین دوختهایم را برای نقد به استادان هنر و معماری نشان می دهم .
این برنده نشان یونسکو می گوید: وقتی جوانان بیکار را می بینم متاسف می شوم، با اینکه نیاز مالی ندارم، روز را برای کارم کم می آورم و بیکاری برای من مثل مرگ است.
صادقی توجه به آموزش صحیح رشتی دوزی ، حمایت از هنرمندان این رشته و امکان برگزاری نمایشگاه در استان گردشگرپذیر و همچنین حضور آنها در سایر نمایشگاه ها را برای ماندگاری این هنر اصیل گیلانی ضروری می داند.
رشتی دوزی برند هنرهای دستی گیلان است، حفظ اصالت آن نیاز به توجه مسئولان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، برگزاری کارگاه و نمایشگاه و تلاش برای پاسداشت آن دارد.
دهم ژوئن ۲۰ خرداد ۱۹۶۴ میلادی نخستین همایش جهانی با شرکت مسئولان اجرایی، استادان دانشگاه، هنرمندان و صنعتگران بیش از ۴۰ کشور جهان در نیویورک برگزار شد. در قطعنامه پایانی آن همایش، تأسیس شورای جهانی صنایع دستی به عنوان نهاد وابسته به یونسکو تصویب شد. سالروز تأسیس این همایش، به عنوان روز جهانی صنایع دستی نامگذاری شد.
ارسال دیدگاه