دبیرستان ایرانشهر، نخستین دبیرستانی که در یزد تاسیس شد

به گزارش خبرنگار آموزش و پرورش پانا، ساختمان این دبیرستان را سازمان میراث فرهنگی ایران جزء آثار تاریخی به شماره ثبت ۲۰۴۸ ثبت کرده‌است. دبیرستان در خیابان شهید رجایی (خیابان ایرانشهر) قرار دارد.

این دبیرستان در سال تحصیلی ۱۳۰۶-۱۳۰۷ شروع به کار کرد. در ابتدا بخاطر نداشتن بنای مستقل کلاس‌های آن در دبستان دولتی شماره یک یزد برگزار می‌شد. در سال تحصیلی ۱۳۱۱-۱۳۱۲ دبیرستان مستقل و به نام مدرسه دولتی شماره یک نامیده شد.

درسال ۱۳۰۷ زمینی به مساحت نزدیک به ۱۸٬۰۰۰ متر مربع و زیربنای ۶٬۰۰۰ متر مربع برای این دبیرستان در نظر گرفته شد. این زمین بخشی از ملک کاروانسرای نوابی بود که مالک آن، نواب آقا حسین به اداره فرهنگ وقت برای ساخت دبیرستان اهدا کرد. زمین‌های اطراف در آن زمان کاربرد کشاورزی داشتند و بخش شمالی آن گورستانی قدیمی بود. عملیات ساختمانی در ۱۵ فروردین ۱۳۰۵ آغاز شد و در مهرماه ۱۳۰۵ مراحل گودبرداری و پی‌کنی و در اردیبهشت ماه ۱۳۰۶ پی‌ها آماده شد. نخستین سنگ بنای این ساختمان با حضور علی‌اصغر حکمت وزیر فرهنگ و معارف وقت بنا نهاده شد و در آبان ماه ۱۳۱۰ تمام کارهای ساختمان به پایان رسید. عملیات ساختمانی آن در ۱۳۱۳ پایان یافت. در فروردین آن سال علی‌اصغر حکمت دبیرستان را افتتاح کرد و به نام ایرانشهر نامگذاری شد.

هزینه ساخت این بنا در سال اجرا برابر با هفتصد و شصت هزار ریال معادل هفتاد و شش هزار تومان بوده که از محل اعتبارات دولتی تامین شده‌است.

سرپرستی دبیرستان تا آذر ماه ۱۳۱۴ با رییس فرهنگ وقت بود و تا هشت سال رییس مستقلی نداشت. از آذر ماه ۱۳۱۴ مهندس احمد طاهری به سمت رییس دبیرستان منصوب و از تهران به یزد اعزام شد.

از دیگر مدیران این دبیرستان آقای سعید ملکوتیان واقای کریمی پناه و اقای احسان زاده بوده‌اند هم اکنون نیز مدیریت این دبیرستان را آقای اکبرخداداد بر عهده دارند.

معماری

ساختمان این دبیرستان از طاق‌های ضربی و با معماری جمع زیادی از استادکاران یزدی از جمله علی‌اکبر خرمی (معرف به اکبر آخوند)، حسینعلی محمودی مهریزی، علی‌اکبر گلاب، محمود خوش‌زبان، محمدابراهیم رمضانخانی و طراحی آندره گدار فرانسوی با خشت و گل و آجر ساخته شده‌است.

رواق جلوی کلاس‌ها سایه‌بان و محافظ خوبی در برابر تابش گرم و سوزان خورشید کویر است و جهت جانمایی آن بر این اساس صورت گرفته‌است.

ساختمان بر روی لایه‌هایی از رسوبات ماسه‌ای مستحکم که حاصل آبرفت‌ها و رسوبات دیرینه طبیعی است واقع شده است.

مصالح کار رفته در این بنا عبارت است از آجر، گچ، آهک، کاشی، کاهگل.

کف حیاط با آجر فرش شده است. دیوارها آجر چینی و نماسازی و در پای دیوارها قرنیز سنگی است و در لبه رواق‌ها آجرها به صورت هره چیده شده‌است در جان پناه پشت بام از درپوش آجری به ابعاد نظامی ۵۰x۵۰ استفاده شده‌است. در نمای آن بیش از ۱۱٬۰۰۰ متر کاشی رنگی لعابدار کار رفته‌است.

از پنجره‌های باریک و بلند در نماسازی و قوسهای استوانی در سر در ورودی سالن اجتماعات استفاده شده‌است. قوسهای تخم مرغی مشخصه معماری عصر ساسانی و قوسهای خیزدار ویژگی عصر صفوی است که این دو نوع سبک قوس و طاق بندی در دبیرستان ایرانشهر مشهود است.

در زمان تاسیس این دبیرستان در شهر یزد آب لوله کشی نبود. اما این دبیرستان آب و سرویس بهداشتی داشته و شیرهای آب خوری و حتی شیرهای آب باغچه‌ها از منبع آب ساخته شده درطبقه دوم تغذیه می‌شد. این منبع آب در یک اتاق امن بوده که به لحاظ بهداشتی وامنیتی دسترسی به آن مشکل بود. آب را از طریق چاه چهل گز وتوسط چرخ چاه به منبع می‌رساندند.

دبیرستان ایرانشهر در سه رشته تحصیلی ریاضی-فیزیک، علوم تجربی و انسانی دانش‌آموز می‌پذیردو ۶۱۰ نفر دانش‌آموز دارد. دارای ۳۲ اتاق شامل ۲۰ کلاس درس و پنج اتاق اداری و یک کتابخانه و سالن مطالعه ویک آزمایشگاه عمومی و دو سالن چند منظوره و یک سالن آمفی‌تئاتر و یک کارگاه ICDL است.

فضاهای ورزشی دبیرستان شامل یک زمین فوتبال بزرگ و یک زمین فوتبال گل کوچک و دو زمین بسکتبال و یک زمین والیبال و یک زمین هندبال است.

از زیر زمین‌های بزرگ این دبیرستان در سال‌های اخیر به عنوان موزه علوم طبیعی استفاده می‌شود.

ساختمان آزمایشگاه مرکزی وباشگاه بدنسازی جنب آن و همچنین فروشگاه تربیت (جنب سرایداری) متعلق به دبیرستان ایرانشهر است.