اهالی تئاتر منتظر بودجه دولتی نباشند و به جذب مخاطبان واقعی بپردازند

به گزارش خبرنگارپانا-مازندران، دفتر تئاتر بچه‌های مسجد مازندران با همت حوزه هنری استان و واحد هنرهای نمایشی این مرکز، از تابستان ۹۵ فعالیت خود را رسما آغاز کرده است.

حسین فدایی‌حسین مولف بیش از ۲۰ مقاله پژوهشی و با تجربه حضور در ۹ سمینار ملی و بین‌‏المللی، در حاشیه برنامه «شصت روز از ایده تا اجرا و کارگاه تئاتر مردمی بچه های مسجد» طی گفتگویی با ما از خود و این برنامه گفت:

حسین فدایی حسین هستم متولد ۱۳۴۵ در تهران. زمینه اصلی فعالیت من نمايشنامه‌‏نويسی و پژوهش تئاتر هست. کارشناس طراحی صنعتی از دانشکده هنرهای زيبا دانشگاه تهران و کارشناس ارشد ادبيات نمايش دارم از دانشکده هنر و معماري دانشگاه آزاد.

از ضرورت برگزاری کارگاه آموزشی بگویید.

هر هنرمندی برای رشد و پیشرفت به دو زمینه یا مقدمه اصلی نیاز دارد، «مطالعه» و «آموزش». در حقیقت، «مطالعه، آموزش و خلق اثر» سه مقوله‏ی بهم پیوسته برای یک هنرمند است که فعالیت او را به کمال مطلوب می‏‌رساند. در اینجا منظور از مطالعه، خواندن و مشاهده آثار دیگران است نه مطالعه کتاب‏های آموزشی، چون خواندن منابع و کتب آموزشی، در حوزه‏‌ی آموزش قرار می‏‌گیرد. آموزش به خودی خود دارای دو جنبه است: مطالعه منابع آموزشی و حضور در کلاس‏ و کارگاه که از بین همه‏‌ی این‌‏ها، کارگاه آموزشی به دلیل جنبه های عملی، عینی و کاربردی آن، مؤثرتر و مفیدتر است.

هنرمندان، هنرجویان و شرکت کنندگان در کارگاه را چگونه ارزیابی کردید؟

دوستانی که در کارگاه حضور داشتند علی‌‏رغم داشتن تجربه و گرایش‏های مختلف در حوزه تئاتر، مثل کارگردانی، بازیگری و البته نمایشنامه‏نویسی، علاقه و اشتیاق خوبی به مباحث نشان می‏دادند و از هرفرصتی برای کسب اطلاعات و آگاهی از قواعد و اصول نمایشنامه‌‏نویسی استفاده می‏‌کردند که این موضوع خود من را به‌‏عنوان مدرس کارگاه سر ذوق می‏‌آورد. امیدوارم این اشتیاق ادامه یابد و به خلق آثار قابل عرضه منجر شود.

از نظر شما، مهمترین مسئله ای که در برنامه ریزی برگزاری این دوره های آموزشی حائز اهمیت می باشد، چیست؟

آنچه در حوزه‌‏ی آموزش اهمیت دارد، یکی تداوم آموزش‏هاست و دیگری به کارگیری مطالب آموزشی در عمل و اجراست. آموزش اگرچه به خودی خود ارزشمند است اما اگر تداوم نیابد و به خلق اثر منجر نشود، فراموش خواهد شد. بنابراین پیشنهاد من این‏ست که هم بایست برای تداوم مباحث کارگاه برنامه‌‏ریزی صورت گیرد و هم زمینه کاربردی کردن آموزش‏ها فراهم شود. البته تا آن‏جا که اطلاع دارم این تصمیم و اراده در حوزه هنری استان مازندران برای تداوم بخشیدن به آموزش‏های کارگاه وجود دارد، همچنین قرار بر این‏ست که آثار قابل قبول برآمده از کارگاه منتشر شود و برای تولید در اختیار گروه‏های نمایشی قرارگیرد که اجرایی شدن این تصمیم می‏تواند هم مشوق خوبی برای نویسندگان باشد و هم مشکل بزرگ گروه‏های نمایشی، یعنی کمبود نمایشنامه را برطرف کند.

آیا با ورود حوزه هنری (به طور گسترده) به عرصه‌ی آموزش کارگاهی موافقید؟

جریان آموزش در هنر، باتوجه به اهمیتی که پیشتر به آن اشاره شد، حلقه‏ی گمشده‏ای‏ست که همواره روند خلق و تولید آثار هنری در کشور را دچار مشکل کرده است. یکی از ایرادهایی که من همواره به جشنواره‌‏ها و رویدادهای هنری کشور داشتم، عدم توجه به مقوله‌‏ی آموزش بوده است. بنابراین ورود حوزه هنری به جریان آموزش می‏تواند تأثیر بسزایی در رشد و ارتقاء آثار هنرمندان، به‏‌خصوص جوانان هنرمند داشته باشد.

مفهوم تفکر و جریان « نمایش بچه های مسجد» را برایمان بازتر کنید؟

درخصوص جریان نمایش بچه‏‌های مسجد باتوجه به این‏که خودم یکی از بنیان‌گذاران دفتر مرکزی نمایش بچه‏‌های مسجد در دهه هفتاد بودم، باید بگویم، شخصاً با نگاه ظاهری و سطحی به این جریان موافق نیستم. به نظر من نمایش بچه‏‌های مسجد لزوماً این نیست که نمایش‏‌هایی برای اجرا در مسجد تولید و اجرا شود، حتی به این معنا هم نیست که بچه‌های مسجدی به تولید و اجرای نمایش تشویق شوند، البته این‏ها هم می‌‏تواند وجود داشته باشد اما آن‏چه که می‏‌توان به‌‏عنوان معنای حقیقی جریان نمایش بچه‏‌های مسجد از آن نام برد و باید در درجه اول اهمیت قرار گیرد، توسعه تفکر مسجدی در نمایش است. توجه به این حقیقت است که به جریان نمایش بچه‌‏های مسجد، ارزش و اعتبار می‌‏بخشد. البته همانطور که گفتم روند اجرای نمایش در مسجد هم می‌‏تواند ادامه داشته باشد، اما باید بدانیم که نبایست به این حرکت بسنده کرد.

چگونه باید تئاتر را مردمی کرد در حالی که در بسیاری از موارد ، مخاطبان نمایش های ما، خود هنرمندان هستند؟

تنها راه گسترش تئاتر در سطوح مختلف جامعه و همگانی کردن آن این‏ست که تئاتر به مردم نزدیک شود، به این معنا که آن‏چه در تئاتر مطرح می‏شود، سخن روز جامعه و حرف دل مردم باشد. مردم باید احساس کنند که تئاتر با زبان آنان سخن می‏‌گوید و دغدغه‏‌های آن‏ها را مطرح می‏کند. در پی طرح مشکلات آنان و البته ارائه پیشنهاد و راه‏کارهای مناسب برای برون رفت از معضلات و مشکلات است. متأسفانه در حال حاضر تئاتر بیشتر برای خود اهالی تئاتر اجرا می‌‏شود و یا قشر خاصی که علاقه و عادت به دیدن تئاتر دارند. این یک معضل بزرگ برای تئاتر است که هم مردم را از تئاتر دور کرده و هم لزوم وجود مقوله‌‏ای به اسم تئاتر را در جامعه کم‏رنگ کرده است. به این ترتیب طبیعی‏‌ست که عده‏ای بی‌‏اطلاع و بدون آگاهی از حقیقت تئاتر بگویند: هنری که مخاطب ندارد، بود و نبودش چه ضرورتی دارد؟ به نظرم دوستان تئاتری ما به‏ جای نشستن و انتظار کشیدن برای توجه مسئولین و متولیان به تئاتر، و تزریق بودجه ‏ی ناچیز دولتی، باید سعی در جلب نظر مردم و مخاطبان واقعی تئاتر داشته باشند.

با حوزه هنری مازندران، و برنامه های واحد نمایش آن تا چه اندازه آشنایید؟

از سال‏ها پیش با حوزه هنری استان مازندران و فعالیت‏های نمایشی دوستان آشنایی دارم، و با آمدن جناب آقای دلشادی که از دوستان قدیم من هستند این آشنایی بیشتر شده است، هرچند تا پیش از برگزاری کارگاه فرصت آن نبود که بتوانم به صورت مستقیم و از نزدیک در خدمت دوستان تئاتری باشم ، اما حالا خوشحالم که چنین فرصتی فراهم شده است. امیدوارم با شناختی که طی این دوره از دوستان نویسنده به دست آورده‏ام و برنامه‏ریزی که برای برگزاری مراحل بعدی کارگاه شده است، بتوانم بیشتر و بهتر به رشد و ارتقاء آثار دوستان کمک کنم.

با شناختی که از مازندران دارید، از ظرفیت های استان و بوم آن (آیین ها و سنت ها) در حوزه نمایش بگویید و اینکه چگونه می توان از آداب و فرهنگ این منطقه، جهت تولید آثار نمایشی در سطح ملی و یا فرا ملی یاری گرفت؟

به نظرم در استان مازندران مانند بسیاری از استان‏های کشور، ظرفیت‏ها و قابلیت‏های نمایشی زیادی با مشخصه بومی و محلی وجود دارد که مورد غفلت قرار گرفته است. جشنواره‏‌های تئاتر بومی می‏‌تواند نویسندگان و هنرمندان را تشویق به خلق اثر در این زمینه کند. اما آنچه که بیش و پیش از خلق اثر در این حوزه لازم است، مشخص کردن قابلیت‏ها و ظرفیت‏های نمایشی آیین‏ها، مراسم و آداب بومی و محلی‌‏ست. پس آنچه که به رشد و ارتقاء آثار هنرمندان در این زمینه کمک می‏‌کند، پژوهش و مطالعه در فرهنگ، آداب و رسوم و آیین‌‏ها و مراسم بومی و محلی‏‌ست. البته ممکن است هنرمندان، کمتر فرصت پژوهش و تحقیق در این خصوص را داشته باشند، بنابراین بهتر است آثار پژوهشی که به این حوزه ارتباط دارد جمع‌‏آوری شده و در اختیار هنرمندان قرار گیرد و هم‏زمان با این اقدام، برای تأمین منابع علمی بیشتر، از پژوهشگران استان دعوت به همکاری شود. تا در آینده، پیوند بین پژوهشگران و هنرمندان استان، منجر به خلق آثاری با مشخصه‏‌های بومی و محلی در استان شود. آثاری که به دلیل دارا بودن مؤلفه‌‏های بکر و تازه محلی و منطقه‌‏ای، نه تنها مورد توجه مخاطبان و مردم استان قرار خواهد گرفت بلکه سایر مخاطبان در سراسر کشور به دلیل تازگی این آثار و طرح دیدگاه‏های جدید، از آن‏ها استقبال کرده و چه‌ ‏بسا بتوان این گونه آثار را در سطح بین‌‏المللی و جهانی نیز مطرح کرد.