یک زلزله‌شناس همزمان با هفتمین سالگرد حادثه پلاسکو در گفت‌وگو با پانا مطرح کرد؛
خلأ قانونی برای نگهداشت و نظارت بر ایمنی ساختمان‌ها
تهران (پانا) - عضو هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله ایران با اشاره به اهمیت شناسایی و ارزیابی ساختمان‌های ناایمن در کلانشهرهای کشور گفت برای نگهداشت و نظارت بر ایمنی ساختمان‌ها خلأ قانونی وجود دارد.
عبدالرضا سروقد مقدم همزمان با هفتمین سالگرد حادثه فروریزش ساختمان پلاسکو در گفت‌وگو با پانا درخصوص ضرورت توجه به ساختمان‌های ناایمن در کلانشهرهای کشور از جمله پایتخت اظهار کرد: «برخی ساختمان‌ها در کلانشهرهای کشور از جمله تهران و شهرهای بزرگ و حتی شهرهای کوچک‌تر به دلایلی دچار مشکل می‌شوند؛ حتی فروریزش را به صورت مداوم داریم به‌طور مثال خیلی از ساختمان‌ها به‌دلیل گودبرداری و برخی نیز به‌دلیل مسایل خاک و نشست زمین و برخی نیز به‌دلیل تغییرات کاربری و بارگذاری‌ها دچار مشکل می‌شوند. بعضی از حوادث و مشکلاتی که پیش می‌آید به خصوص در ماجرای پلاسکو و متروپل تبعات متفاوتی خواهد داشت که بازتاب گسترده‌ای نیز بر جای می‌گذارد.»
عضو هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله ایران اضافه کرد: «ریزش ساختمان‌های پلاسکو و متروپل تبعات مختلفی داشت و به این ساختمان‌ها به دلیل اهمیتی که داشت توجه رسانه‌ای نیز صورت گرفت که منجر به افزایش آگاهی نسبت به ساختمان‌های ناایمن شد.»
ضرورت شناسایی و ارزیابی ساختمان‌های ناایمن در کلانشهرهای کشور
این دکترای مهندسی زلزله با اشاره به اهمیت شناسایی و ارزیابی ساختمان‌های ناایمن در کشور گفت: «یکی از مهم‌ترین مواردی که پس از حادثه پلاسکو مورد توجه قرار گرفت، بحث مربوط به شناسایی و ارزیابی ساختمان‌های ناایمن برای برنامه‌ریزی‌هایی مدیریت بحران بود. در واقع از نظر مدیریت بحران اولین کار این است که ساختمان‌های اورژانسی شناسایی شوند زیرا اگر حادثه‌ای رخ دهد باعث می‌شود که تمام امکانات کشور برای یک ساختمان بسیج شود همانطور که در حادثه پلاسکو و متروپل نیز این مساله رخ داد. بنابراین اگر ساختمان‌های ناایمن شناسایی نشود، برنامه‌ریزی قابل انجام نیست و تبعات زیادی دارد.»
چرایی متغیر بودن اعداد ساختمان‌های ناایمن در پایتخت
وی همچنین به تعداد ساختمان‌های ناایمن مطرح شده از سوی متولیان شهرداری اشاره کرد و افزود: «در مورد شناسایی ساختمان‌های ناایمن همانطور که همکاران در شهرداری اعلام کرده‌اند تاکنون بیشتر بر اساس ضوابط آتش‌نشانی بوده است که البته این مورد هم مهم است اما از لحاظ ایمنی سازه‌ای تمرکز نداشته‌اند. یکی از تغییرات پس از حادثه پلاسکو این بود که دقیق‌تر بررسی می‌کنند برای همین است که اطلاعات مربوط به تعداد ساختمان‌های ناایمن با هم متفاوت است زیرا برخی ساختمان‌ها بر مبنای اطلاعات آتش‌نشانی است اما تا آنجا که من در جریان کار هستم اکنون ساختمان‌ها خیلی دقیق‌تر ارزیابی می‌شوند و شاید حدود یک دهم تعدادی که باید تعیین تکلیف شوند و وضعیتشان باید ناایمن شناخته شوند به بهسازی نیاز دارند یا شرایطشان خوب است.»
عضو هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله ایران تصریح کرد: «اکنون درخصوص ساختمان‌های ناایمن مباحث سازه‌ای هم دیده می‌شود اما این پروسه مقداری طولانی است زیرا بعد از اینکه ساختمان‌ها باید تعیین تکلیف شوند اینکه با چه مکانیزمی قرار است مشکلات حل شوند مساله‌ای مهم است زیرا بسیاری از این ساختمان‌ها خصوصی هستند مگر اینکه قوه قضاییه و معاون حقوق عامه ورود کند تا به‌صورت جدی‌تر کار دنبال شود.»
چالش‌های اجرای مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان
سروقد مقدم در ادامه با اشاره به آیین‌نامه مقررات ملی ساختمان گفت: «یکی دیگر از مواردی که ماجرای پلاسکو ایجاد کرد این بود که بیشتر از گذشته به آیین‌نامه مقررات ملی به نام مبحث ۲۲ توجه و تاکید شد. این آیین‌نامه بر روی تامین و نگهداری ساختمان‌ها مطرح است. به‌طور معمول در مورد ساختمان‌ها طبق آیین‌نامه مقررات ملی طراحی، ساخت و نظارت انجام می‌شود اما بعد از اینکه پایان کار می‌گیرند نظارت تمام می‌شود و کنترلی بر روی ساختمان‌ها انجام نمی‌شود. در واقع از دید حقوقی و قانونی مساله‌ای ندارند و اکنون در مبحث ۲۲ چالش‌هایی ایجاد شده است. از طرفی یکسری بازرس مشحص شده‌اند که به کار کمک می‌کند و باعث شده تا ساختمان‌های آسیب‌پذیر زودتر شناسایی شوند و اگر ساختمان دچار ایراد است نگذارند به مرحله‌ای برسد اتفاقی حاد رخ دهد.»
وی اضافه کرد: «یکی از مواردی که پس از حادثه تلخ پلاسکو مورد توجه قرار گرفت، همین توجه به ساختمان‌های ناایمن و آسیب‌پذیر بود که توجه به بحث نگهداشت ساختمان‌ها و مبحث ۲۲ مورد توجه قرار گرفت. نباید اینگونه باشد که ساختمانی ساخته شود و عمده ثروت مردم برای خرید ساختمان هزینه شود اما آن ساختمان رها شود در صورتی که باید بررسی شود. ضابطه‌های موضوع نگهداشت ساختمان‌ها مطرح شده است یکسری نقاط مثبت و منفی دارد که باید ایرادات آن مشخص شود که می‌تواند زیرساخت خوبی برای جلوگیری از آسیب ساختمان‌ها شود.»
خلا قانونی درباره نظارت و نگهداشت ساختمان‌ها
عضو هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله ایران در پاسخ به این سوال که آیا در بحث ساختمان‌های ناایمن دچار خلا قانونی هستیم، توضیح داد: «بخشی از این موضوع از دید حقوقی به نظارت بر ساختمان از نظر فنی است که مسئولان یا مالکان ساختمان از نظر فنی بازخواست نمی‌شوند که می‌توان گفت خلا قانونی وجود دارد. اکنون به‌صورت اضطراری قوه قضاییه و شهرداری و سازمان پیشگیری به موضوع ساختمان‌های ناایمن ورود کرده‌اند اما باید حالت قانون‌مند به خود بگیرد تا به‌صورت سیستماتیک مشخص شود. همچنین درباره نگهداشت و مقررات ملی ساختمان که برای نگهداشت ساخاتمان است، باید بستر سیستماتیکی ایجاد کند که نه تنها سازه ساختمان بلکه تاسیسات و سایر موارد به‌صورت مرتب و دوره‌ای بررسی شود تا اگر مشکلی ایجاد می‌شود آنقدر حاد نباشد که هزینه‌بر شود بلکه همان اول مشکل برطرف شود.»
سروقد مقدم اضافه کرد: «خلا قانونی درباره نگهداشت ساختمان‌ها می‌تواند با همکاری نظام مهندسی، وزارت راه و شهرسازی و شهرداری به عنوان متولیان جبران شود و نکات منفی و مثبت آیین‌نامه مقررات ملی لحاظ شود و این آیین‌نامه ارتقاء یابد که البته این کار آمده است تا عملیاتی شود و مهم‌ترین خلا در مورد نگهداشت ساختمان‌ها جبران شود.»
خطرات تغییر کاربری ساختمان‌ها
این استاد دانشگاه همچنین درباره خطرات تغییر کاربری در برخی ساختمان‌ها نیز گفت: «این تغییر کاربری‌ها می‌تواند خطرآفرین باشد. تغییر کاربری‌ها و تبدیل ساختمان‌ها به انبار کالاهای خطرناک، مدارس غیرانتفاعی و دیگر موارد می‌تواند حادثه‌ساز باشد که مزید بر علت است و باید به این مساله در قالب نگهداشت ساختمان‌ها نگاه شود. اگر ساختمان تغییر کاربری داده شود، باید بازرسان به این موضوع توجه کنند و مطالعات تکمیلی انجام شود تا قبل از مجوز دادن، به موضوع رسیدگی شود. با دادن مجوزها نباید حق و حقوق شهروندان پایمال شود و باید از نظر ایمنی مسایل را دید. بنابراین نگهداشت ساختمان‌ها و مقررات ملی می‌تواند یک نقش مهم در ایمنی ساختمان‌ها بازی کند.»
* ساختمان پلاسکو، ساختمانی تجاری در ضلع شمال شرقی چهارراه استانبول، تهران بود و از آن به‌عنوان اولین آسمان‌خراش و ساختمان مدرن خاورمیانه یاد می‌شد. این ساختمان ۱۷ طبقه با اسکلتِ فلزی که در سال ۱۳۴۱ افتتاح شده بود، یکی از مهم‌ترین مراکز تولید و فروش پوشاک در تهران بود. این ساختمان در روز پنج‌شنبه ۳۰ دی ۱۳۹۵ پس از ۵۴ سال از زمان ساخت بر اثر آتش‌سوزی فرو ریخت و ۵۶۰ واحد تجاری در آن نابود شد. در این حادثه ۲۲ تن جان خود را از دست دادند که عمده آنها آتش‌نشانان تهرانی بودند.
ارسال دیدگاه