ایران بر تعهدات خود برای ثبات پایدار در افغانستان ثابت قدم است

امیرسعید ایروانی روز چهارشنبه به وقت محلی در نشست شورای امنیت در باره وضعیت افغانستان گفت: ایران به‌عنوان همسایه‌ای که مستقیماً با پیامدهای وضعیت افغانستان درگیر است و میزبان میلیون‌ها مردم افغانستان است، تعامل فعال خود را با مقامات موقت افغانستان (DFA) حفظ کرد. این تعامل هم به صورت دوجانبه و هم از طریق مکانیسم‌های همسایه و منطقه‌ای مانند فرمت مسکو با هدف بهبود وضعیت بشردوستانه و تسهیل بهبود اقتصادی افغانستان انجام شد.

متن کامل سخنرانی امیر سعید ایروانی، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل متحد در نشست شورای امنیت سازمان ملل پیرامون «وضعیت افغانستان» در ۲۹ آذرماه ۱۴۰۲ برابر با ۲۰ دسامبر ۲۰۲۳ به شرح زیر است:

بسم الله الرحمن الرحیم

از آقای رئیس برای تشکیل این جلسه و تلاش شما به عنوان رئیس مصوبه سال ۸۸ کمیته تشکر می‌کنم. همچنین از خانم اوتونبایوا، نماینده ویژه و سایر سخنران‌ها به خاطر توضیحاتشان تشکر می‌کنم. گزارش دبیر کل در مورد وضعیت افغانستان (S/۲۰۲۳/۹۴۱) بر چالش‌های بشردوستانه بی سابقه در افغانستان تاکید می‌کند که بیش از دو سوم جمعیت آن به کمک نیاز دارند.

زمین لرزه‌های اکتبر در ولایت هرات به طور مستقیم بیش از ۱۵۰,۰۰۰ نفر را تحت تأثیر قرار دادند و وضعیت را تشدید کردند. برنامه بشردوستانه که تنها ۳۵ درصد از ۳.۲۳ میلیارد دلار مورد نیاز را تا ۱۱ نوامبر دریافت کرده است، به دنبال کمک به ۲۱.۳ میلیون نفر است. ایران بر نیاز به کمک‌های بشردوستانه بیطرفانه و اهمیت لغو تحریم‌ها برای حمایت از بهبود اقتصادی افغانستان تاکید می‌کند.

علیرغم تلاش‌های ضد تروریسم مقامات موقت افغانستان، حضور مداوم داعش و گروه‌های وابسته به القاعده همچنان تهدیدی جدی برای افغانستان و کشورهای همسایه است. سازمان ملل متحد هشت حمله توسط گروه‌های وابسته به داعش را از اول اوت تا هفتم نوامبر، به طور خاص هدف قرار دادن غیرنظامیان با تمرکز قابل توجه بر جامعه شیعه، به ثبت رسانده است.

ایران به‌عنوان همسایه‌ای که مستقیماً با پیامدهای وضعیت افغانستان درگیر است و میزبان میلیون‌ها مردم افغانستان است، تعامل فعال خود را با مقامات موقت افغانستان (DFA) حفظ کرد. این تعامل هم به صورت دوجانبه و هم از طریق مکانیسم‌های همسایه و منطقه‌ای مانند فرمت مسکو با هدف بهبود وضعیت بشردوستانه و تسهیل بهبود اقتصادی افغانستان انجام شد. ایران از ۴ تا ۱۰ نوامبر میزبان هیأتی متشکل از ۳۰ مقام طالبان بود. گفت‌وگوها بر تقویت روابط اقتصادی و تجاری متمرکز بود که جنبه‌هایی مانند تجارت، ترانزیت، حمل‌ونقل، زیرساخت‌ها و راه‌آهن را پوشش می‌داد.

مقامات موقت افغانستان گام‌های مهمی برای دستیابی به شمول واقعی قومی و سیاسی در افغانستان برنداشته اند. در عوض، آنها محدودیت‌های شدیدی را برای زنان و دختران اعمال می‌کنند، به‌ویژه بر دسترسی آنها به آموزش تأثیر می‌گذارد.

در نشست مسکو در ۲۹ سپتامبر در کازان (روسیه)، نگرانی‌هایی در مورد محدودیت‌های اعمال شده بر زنان و دختران مطرح شد و خواستار ایجاد یک دولت فراگیر شدند. در این نشست، ایران پیشنهاد ایجاد یک گروه تماس منطقه‌ای را برای تعامل بیشتر و منسجم با طالبان و تشویق آن‌ها به انجام تعهدات خود کرد. ما از تلاش‌های هماهنگ کننده ویژه آقای فریدون سینیرلی اوغلو قدردانی می‌کنیم و ارزیابی مستقل وی را مورد توجه قرار می‌دهیم. این ارزیابی بر ضرورت افزایش و تعامل بین‌المللی منسجم با مقامات دفاکتو تاکید می‌کند و بر عناصر مثبتی مانند حمایت از گفت‌وگوی سیاسی ملی برای تقویت مشارکت و آشتی میان بازیگران سیاسی افغانستان تاکید می‌کند. این رویکرد برای اتحاد افغانستان به سوی آینده‌ای امن، باثبات و مرفه بسیار مهم است. این گزارش همچنین خواستار اقدام بین‌المللی سریع برای رسیدگی به موضوع دارایی‌های مسدود شده است و بازنگری در رژیم تحریم‌ها را پیشنهاد می‌کند.

با توجه به سازوکارهای پیشنهادی در توصیه‌ها، یعنی گروه تماس بین‌المللی و انتصاب یک فرستاده ویژه، ایران ایجاد چنین مکانیسم‌هایی را زود هنگام می‌داند. ما از بحث‌های کامل و بررسی همه جانبه با در نظر گرفتن مکانیسم‌های منطقه‌ای موجود و دستور کار دفتر نمایندگی سازمان ملل در افغانستان (یوناما) دفاع می‌کنیم.

علاوه بر این، پرداختن به چالش‌ها و نگرانی‌های کشورهای همسایه، که ممکن است با اولویت‌های تاکید شده توسط اهداکنندگان و سایر ذینفعان متفاوت باشد، می‌تواند موانع مهمی برای موفقیت ایجاد چنین گروه تماسی ایجاد کند. مهم این است که اعطای موقعیت برابر به کشورهای خاص ناتو، به ویژه آنهایی که در قبال وضعیت کنونی افغانستان پاسخگو هستند، بدون اینکه آنها به مسئولیت‌های خود در قبال مردم افغانستان عمل کنند، ناعادلانه و غیرسازنده است.

در همین حال، تأکید می‌کنیم که تعامل بین‌المللی نباید تنها به منظور عادی‌سازی یا به رسمیت شناختن مقامات موقت افغانستان باشد. در عوض، باید به بهبود وضعیت مردم کمک و اطمینان حاصل کند که آنها ذینفعان اصلی هر فرآیند عادی سازی هستند.

در خاتمه، بار دیگر حمایت کامل خود از یوناما و نماینده ویژه دبیرکل را تأیید می‌کنیم و بر اهمیت حفظ حضور میدانی آنها تأکید می‌کنیم.

ایران بر تعهد خود به همکاری نزدیک با کشورهای همسایه، شرکای مربوطه و سازمان ملل متحد برای ارتقای صلح، امنیت و ثبات پایدار در افغانستان ثابت قدم است. امیدواریم که مقامات موقت افغانستان به تعهدات بین المللی خود به ویژه در اجرای تعهدات خود در قبال همسایگان عمل کنند.