نقش مصرف بالای خودروها در ناترازی بنزین

کارشناسان حوزه انرژی از سال‌های گذشته با بررسی روند مصرف و تولید بنزین در کشور همواره نسبت به وقوع «بحران کمبود بنزین» هشدار داده بودند. وزارت نفت اخیرا از رشد ۳۸درصدی مصرف بنزین طی سال های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ خبر داد. افزایش مصرف روزانه بنزین از ۸۸ به ۱۲۲ میلیون لیتر تنها در عرض دو سال، موضوعی است که توجه ویژه مسولان و کارشناسان حوزه نفت را جهت جلوگیری از استمرار روند رو به رشد مصرف سوخت را طلب می‌کند.

در حال حاضر نه نیروگاه‌ها به دنبال افزایش بازده خود هستند و نه بخش صنعت، فناوری روز را به خدمت می‌گیرد تا هزینه تمام‌شده انرژی مورد نیاز خود را کاهش دهد.

اثر بحران خودرویی در ایجاد ناترازی بنزین

در کنار ده‌ها عامل بروز ناترازی در مسئله بنزین، خودروها نقش بسیار پررنگی دارند و می‌توان از اثر بحران خودرویی در ایجاد ناترازی بنزین به عنوان اصلی‌ترین عامل، نام برد.

نقش فرسودگی خودروها و عقب‌ماندگی از اجرای برنامه خروج خودروهای فرسوده در افزایش مصرف بنزین

یکی از مباحث مهم دیگر در بخش خودروها، فرسودگی آنها و سالها عقب‌ماندگی در زمینه خروج از مدار خودروهای فرسوده از چرخه حمل‌و نقل کشور است.

متوسط مصرف خودروها در داخل نزدیک سه برابر مصرف استاندارد جهانی

اما تأثیر خودروها بر پرمصرفی در بخش بنزین، فقط به خودروهای فرسوده بازنمی‌گردد. خودروهای نو شماره و تازه تولید نیز در کشور ما، میزان مصرف بالایی نسبت به استانداردهای جهانی دارند.تا آنجا که به گفته سعید مداح مروج، مدیر هماهنگی و نظارت بر عملیات شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی متوسط مصرف خودروها در داخل نزدیک سه برابر مصرف استاندارد جهانی است؛ درحالی که خودروهای ما باید در هر ۱۰۰ کیلومتر ۴ لیتر مصرف بنزین داشته باشند، در حال حاضر خودروهای ما ۱۰ تا ۱۲ لیتر مصرف بنزین دارند.

حسین حسین‌زاده عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با پانا درباره معضل ناترازی انرژی و نیازمند به واردات شدن کشور گفت: «ناترازی انرژی یکی از مشکلاتی است که باید هرچه زودتر به آن ورود کرد. دستگاه‌هایی که در این حوزه ذینفع هستند مثل وزارت صمت، وزارت نفت، وزارت راه شهرداری، سازمان بهینه‌سازی و ....باید کارگروهی تشکیل داده و دست به دست هم دهند تا با یک برنامه‌ریزی بلندمدت از این مشکل رهایی پیدا کنیم.»

عضو کمیسیون انرژی مجلس درباره مواجه‌شدن کشور با ناترازی بنزین و نیازمند واردات‌شدن گفت: «باید به سمت رهایی از واردات بنزین حرکت کنیم.»

بنزین ۳۰ هزار تومانی را لیتری ۳۰۰۰ تومان به مردم می‌فروشیم

حسین‌زاده در ادامه افزود: «کشور ما با دارابودن ذخایر عظیم نفت و گاز در دنیا قرار نبود که به واردکننده بنزین تبدیل شود. یکی از دلایل کارتی‌کردن بنزین‌ در کشور این بود که ما بتوانیم به صادرکننده بنزین تبدیل شویم. ولی در حال حاضر بنزین را لیتری ۴۰ تا ۳۰ هزار تومان خریداری می‌کنیم و لیتری ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومان به مردم می‌فروشیم.»

عضو کمیسیون انرژی مجلس بیان کرد: «متاسفانه در مرحله بعد همان بنزین لیتری ۳۰ هزار تومان از کشور قاچاق می‌شود، گازوئیل را لیتری ۳۵ تا ۳۷ هزار تومان می‌خریم لیتری ۳۰۰ تومان به مردم می‌دهیم و همین گازوئیل لیتری ۴۰ هزار تومان از کشور قاچاق می‌شود.»

تولید و واردات خودروهای هیبریدی و برقی به کشور راهکاری برای کاهش مصرف بنزین

این نماینده مجلس یازدهم افزود: «بر این اساس باید فکری اساسی برای رفع این ناترازی انرژی و مخصوصاً بنزین در کشور کنیم. یکی از راه‌های حل ناترازی بنزین کیفی‌سازی بنزین و تولید و واردات خودروهای هیبریدی و برقی به کشور است. ما به جد از وزارت صمت می‌خواهیم که بحث هر کد ملی یک خودرو را سریع‌تر انجام دهند و حتماً هم خودروی هیبریدی به مردم بدهند، زیرا خودروی برقی نیازمند زیرساخت و زمان است که اگر اجرا شود در کاهش مصرف موثر است ولی با توجه به زیرساختی که نیاز دارد در حال حاضر نمی‌توانیم به سمت آن برویم.»

نوسازی ناوگان خودروهای سنگین سالانه ۵۰۰ میلیون یورو صرفه‌جویی سوخت به دنبال دارد

حسین‌زاده ادامه داد: «نکته بعدی اینکه ما ۳۰ میلیون خودرو داریم که ۷ تا ۸ میلیون آن فرسوده است. این خودروهای فرسوده هرچه سریعتر باید از ناوگان خارج شود. اگر دو میلیارد دلار بدهیم و با استفاده از آن ۲۵ هزار دستگاه ناوگان سنگین فرسوده را کنار بگذاریم سالانه ۵۰۰ میلیون یورو صرفه‌جویی خواهیم داشت که معادل ۶۰۰ میلیون لیتر سوخت است.»

ضرورت بهینه‌کردن مصرف سوخت در ساختمان‌های اداری، تجاری، کشاورزی و صنعتی

وی در ادامه افزود: «با توجه به این شرایط می‌طلبد که در این راستا گام‌های جدی برداریم. یکی دیگر از راه‌های حل ناترازی انرژی بهینه‌کردن مصرف سوخت در ساختمان‌های اداری، تجاری، کشاورزی و صنعتی است که بلای جان وزارت نفت و شرکت ملی گاز ایران شده‌اند و می‌طلبد در حوزه بخاری‌ها و بهینه کردن موتورخانه قدم برداشت تا مشکل ناترازی انرژی نداشته باشیم.»

حل ناترازی با متنوع کردن سبد سوختی

نماینده مجلس یازدهم با بیان اینکه یکی دیگر از اقدامات برای حل ناترازی متنوع کردن سبد سوختی است توضیح داد: «می‌توانیم متنوع کردن سبد سوختی را هم برای خودروها هم برای نیروگاه‌ها عملیاتی کنیم. سال قبل ۱۶ میلیون لیتر به نیروگاه‌ها سوخت داده‌ایم اگر همین سوخت را بتوانیم متنوع کنیم، صرفه‌جویی زیادی در انرژی انجام می‌شود.»

حسین زاده در پایان تاکید کرد: «یکی از کارهایی که می‌توان برای جبران ناترازی انجام داد همین بحث دوگانه سوز کردن خودروها و ال پی جی کردن خودروها است که می‌توان به این وسیله تعداد خودروهایی که از بنزین استفاده می کنند را کاهش داد.»

جایگزینی خودروهای پرمصرف مصرف بنزین را به نصف کاهش می‌دهد

به گفته کارشناسان بخش انرژی اگر تولیدات خودروهای پرمصرف در کشور جای خود را به تولید خودرو با استانداردهای روز جهان در میزان مصرف بنزین بدهد، مصرف بنزین کشور حداقل به نصف کاهش خواهد یافت و تنها با اصلاح یک عامل خودرو در بین ده‌ها عامل، نه‌تنها ناترازی بنزین رفع می‌شود بلکه دوباره صادرکننده بنزین خواهیم شد.

تاکید وزیر نفت بر بهینه‌سازی مصرف در بخش‌های خانگی و صنعتی

گفتنی است جواد اوجی، وزیر نفت در سال جاری طبق اظهارنظری اعلام کرد ظرفیت پالایش ایران در زمینه تولید بنزین و نفت گاز در آستانه برابری با میزان مصرف در کشور است و به طور میانگین، سالانه ۸۰ میلیارد دلار یارانه سوخت در کشور پرداخت می‌شود. اوجی همچنین از افزایش سالانه ۱۰ تا ۱۲ درصدی مصرف سوخت مایع کشور خبر داد و گفت: همزمان که باید به فکر افزایش ظرفیت پالایشی کشور باشیم، ضروری است به اجرای طرح‌های بهینه‌سازی مصرف در کشور به ویژه در بخش‌های خانگی و صنعتی، توجه ویژه داشته باشیم.

سالاری نسب، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی نیز در اظهارنظری اعلام کرد پالایشگاه‌های ۱۰ گانه کشور برای تولید بنزین به صورت ۲۴ ساعته فعال هستند. روزانه به طور میانگین ۱۱۵ میلیون لیتر بنزین در کشور سوخت می‌شود که این آمار نسبت به سال گذشته ۱۳ درصد افزایش یافته است.

مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران نیز پیش تر درباره جدی شدن روند ناترازی سوخت وسایل نقلیه هشدار داده و گفته بود: مصرف روزانه بنزین کشور ۱۱۰ میلیون لیتر است و مصرف و تولید سربه سر شده‌اند. سالانه بیش از یک میلیون خودرو عرضه می‌شود و هیچ خودرویی هم اسقاط نمی‌شود، در صورت ادامه این روند، به ناترازی رسیده و واردکننده بنزین خواهیم شد.

در همین رابطه، معاون برنامه‌ریزی وزارت نفت با اشاره به افزایش مصرف روزانه انواع حامل‌های انرژی در کشور گفت: دو سال قبل میانگین مصرف روزانه بنزین ۸۸ میلیون لیتر بوده، اما اکنون به ۱۲۲ میلیون لیتر در روز رسیده است.

متوسط پیمایش یک خودرو در سال بیش از ۱۶ هزار کیلومتر است

مجید جلیلی، رئیس گروه پژوهش فناوری مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی نیز در حاشیه نشست «توسعه حمل و نقل خودروهای برقی در کشور، بایدها و سیاست‌ها» اظهار کرد: در کشور ما به طور متوسط پیمایش یک خودرو در طول سال حدود ۱۶ هزار و ۵۰۰ کیلومتر است که هزینه مصرف بنزین آن بر اساس قیمت فوب خلیج فارس، در سال ۶۰ میلیون تومان می‌شود. از این رقم ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان آن توسط مصرف کننده پرداخت می‌شود و بقیه هزینه را دولت در قالب یارانه پرداخت می‌کند.

برنامه هفتم حکمی برای مشکل ناترازی بنزین ندارد

سیدکاظم دلخوش، نماینده مجلس شورای اسلامی نیز در حاشیه همایشی درباره تعیین تکلیف بنزین در برنامه هفتم توسعه توضیح داد برای بنزین تا امروز هیچ تصمیمی نهایی اخذ نشده و اساسا تصمیمی گرفته نشده است. روزانه بالغ بر ۳۰ میلیون لیتر بنزین از خارج وارد می کنیم و هزینه این واردات نیز سنگین است. برخی به دنبال این هستند که بنزین به جای خودرو به افراد و خانوارها داده شود؛ این روش را قبول نداریم، چرا که بنزینی نداریم که به خانواده ها بدهیم، بنابراین با این روش که بنزین به افراد و یا خانوار تعلق بگیرد، مخالفم و قطعا چنین روشی، کارشناسی نیست.

کارشناسان معتقدند ایران از نظر شدت مصرف انرژی در جهان شرایط مناسبی ندارد. آنها می گویند اولویت کشور در این حوزه باید بهینه‌سازی مصرف انرژی باشد که یک کار بین بخشی است؛ یعنی باید مردم و دستگاه‌های دولتی و کارخانه‌های صنعتی در این زمینه نقش‌آفرینی کنند.

با وجود آنکه همه بخش‌های کشور بر لزوم کاهش مصرف انرژی تاکید دارند، اما به دلیل پرداخت یارانه بالا از سوی دولت برای حامل‌های انرژی و پرداخت نشدن قیمت واقعی این حامل‌ها از سوی مصرف‌کنندگان، هیچ کدام از بخش‌ها به دنبال بهینه‌سازی نیستند.