بیانیه سیاستی درباره بهره‌گیری از نخبگان و متخصصان در چرخه خدمت به کشور

در بیانیه سیاستی در خصوص بهره‌گیری از نخبگان و متخصصان در چرخه خدمت به کشور، با بیان اینکه از مهمترین ارکان حکمرانی و پیشرفت کشور نخبگان هستند عنوان کرده است که عدم بهره‌گیری از توان این قشر در حل مسائل جامعه و خروج پنهان نخبگان از چرخه اثرگذاری کشور؛ موجب خسارات فراوان و عقب‌ماندگی‌های طولانی‌مدت و بدون حضور و فعالیت آنها برنامه‌های توسعه با چالش جدی مواجه خواهد شد. از اینرو ضروری است به منظور حفظ و نگهداشت نخبگان و متخصصان و بهره‌گیری از ایشان در داخل و خارج از کشور در چرخه خدمت و درگیر شدن با حل مسائل پیش رو، نگاه و رویکرد مدیران کشور از حامی پروری به سوی نخبه‌پروری تغییر کند و در کنار بخش دولتی از ظرفیت‌های بخش خصوصی برای جذب و حفظ نخبگان کشور استفاده شود.

با توجه به اهمیت و ضرورت مسأله مهاجرت نخبگان در برنامه هفتم توسعه، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در راستای وظایف محوله خود و در تکمیل مطالعات انجام شده، نشستی را در امتداد سلسله جلسات استماع با حضور دستگاه های اجرایی مسئول، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و جمعی از نخبگان برگزار کرد. برآیند نکات مطرح شده در جلسه بیانگر آن است که وضعیت نخبگان و متخصصان نیازمند توجه و عنایت ویژه و جدی از سوی متولیان است. این مهم لزوم چاره‌اندیشی فوری و به هنگام را بویژه انعکاس در برنامه هفتم توسعه کشور را بیش از پیش می‌طلبد. بر اساس مجموع مباحث مطروحه در نشست مزبور، محورهای پیشنهادی زیر در برای قرار گرفتن در دستور کار سیاستگذاران ارائه می شود؛

۱-بهبود فرایندها، ساختارها و مقررات دستگاه های مرتبط با امور نخبگان با هدف حمایت، هدایت و به کارگیری نخبگان در چرخه‌ی خدمت به کشور از طریق؛

- هماهنگی و انسجام در سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و رصد و پایش نخبگان و مستعدان در بین نهادها و مراکز مرتبط با حمایت از نخبگان ذیل یک متولی واحد
- تغییر و اصلاح رویکرد بنیاد ملی نخبگان از تصدی‌گری به تسهیل‌گری با تاکید بر حمایت از فعالیت‌های گروهی نخبگان به جای فرد محوری
- تغییر و اصلاح آیین نامه‌های ارتقا اعضای هیات علمی و ارزیابی دانشجویان تحصیلات تکمیلی با رویکرد حل مسأله
- ایجاد واحد ارتباط با نخبگان و متخصصان ایرانی خارج از کشور در محل سفارت خانه‌های جمهوری اسلامی ایران؛ حداقل در ده کشور با بیشترین تعداد نخبه و متخصص با هدف جمع آوری آمار و ارقام مستند از نخبگان و متخصصان ایرانی خارج از کشور و جمع آوری برنامه‌های پژوهشی و نیازهای تخصصی و ظرفیت‌های شغلی متناسب با حوزه تخصصی و ظرفیت نخبگان در مراکز علمی و صنعتی کشور
- لحاظ کردن امتیاز همکاری با نخبگان ایرانی خارج از کشور، بعنوان امتیازات آموزشی و پژوهشی در آیین نامه ارتقاء اعضای هیات علمی
- گسترش دامنه شمول مفهوم نخبگی و تنوع بخشی به و شاخص‌های نخبگی گروه‌های مختلف علمی، هنری، قرآنی و مهارتی مبتنی بر حل مسائل کشور

۲-ایجاد انگیزه در بخش‌های غیر دولتی جهت همکاری و استفاده از توان علمی نخبگان در بدنه اجرایی و تصمیم‌گیری از طریق؛

- تسهیل فرایند جذب و بهره مندی شرکت‌ها و صنایع بخش خصوصی و دولتی از نخبگان ایرانی داخل و خارج از کشور و حمایت هدفمند از سازمان ها به تناسب بهره گیری از نخبگان
- جهت دهی ظرفیت مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها و صنایع کشور به حمایت از نخبگان و متخصصان کشور
- ارزیابی و رتبه‌بندی سازمان‌ها، صنایع و شرکت‌ها و دستگاه‌های اجرایی نخبه‌گزین و نخبه‌پرور با شاخص هایی مانند بهره وری بالا، دارای سهم تحقیق و توسعه قابل توجه، مجهز به آخرین تغییرات علمی و فناوری و درنهایت دارای جایگاه برتر در توسعه کشور و تعریف و اهداء جایزه ملی بر این اساس
- زمینه سازی و حمایت از شکل گیری صندوق های سرمایه گذاری بر روی استعدادهای برتر و نخبگان

۳-توسعه تفکر نخبگانی و تکریم نخبگان در جامعه از طریق رسانه‌های مکتوب، دیداری و شنیداری از طریق؛

- تقویت فرهنگ رواداری و احترام نسبت به جامعه نخبگان
- ایجاد شبکه راهبردی فرهیختگان در راستای اشتراک گذاری منابع و توان تخصصی، هم افزایی و هماهنگی میان نخبگان
- ایجاد محتواهای نو برای کودکان و نوجوانان، آموزش‌های دوره‌ای معلمان در راستای تقویت هویت دینی- ملی با رویکرد قهرمان پروری برای دانش آموزان، معرفی و ترویج شخصیت‌های علمی و نخبگانی و دستاوردهای برجسته‌ی بومی در حوزه‌ها و رشته‌های علمی مختلف در قالب‌های مختلف فرهنگی و رسانه‌ای از قبیل کتاب، فیلم، انیمیشن، رویدادها، بازدیدها، فیلم‌های مستند، تولیدات نمایشی و غیره
- برندسازی ملی در موضوعات علمی، فناوری، بهداشت و سلامت، فرهنگی و اجتماعی توسط معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور و پوشش رسانه‌ای آن در رسانه ملی

۴-ارتقا کیفیت و پویایی علمی در نظام آموزش عالی به همراه توجه به بهبود معیشت و رفاه نخبگان جامعه با هدف جذب و حفظ آنها از طریق؛

- ارتقاء سطح کیفی دانشگاه‌ها از طریق نهاد ملی تضمین کیفیت آموزش‌عالی
- گسترش مسابقات و جشنواره‌های علمی ملی و بین المللی با هدف حمایت از گروه‌های نخبگانی
- تعریف همکاری‌های علمی و فنی با نخبگان و متخصصان ایرانی خارج از کشور در قالب‌های متنوع (تمام وقت و پاره وقت، مشاور و مدیر پروژه، راهنما، مشاور و داور رساله، همکار آموزشی و...)
- همکاری و بهره‌مندی از توان و ظرفیت اساتید بین‌المللی جهت تدریس و تحقیق در دانشگاه‌های کشور
- انجام پروژه‌های علمی مشترک با دانشگاه ها و پژوهشگران برتر دنیا
- ایجاد هم راستایی و هم افزایی بین سیاست‌های آموزشی، اقتصادی و صنعتی کشور ذیل سند آمایش سرزمین
- پرداخت پژوهانه به دانشجویان دکتری

۵-فراهم‌سازی بستر تحقیق و توسعه، فناوری و نوآوری در استانداردهای کیفی بالا با هدف انجام فعالیت نخبگانی از طریق؛

- ایجاد سازوکار ارتقاء سهم بخش تحقیق و توسعه به میزان حداقل ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی با فعال سازی و تقویت اقتصاد دانش
- افزایش سرمایه‌گذاری خطرپذیر در جهت حمایت از ایده‌های پژوهشی و علمی نخبگان
- تعریف طرح‌های کلان ملی با هدف بکارگیری نخبگان در پیشبرد آنها
- ایجاد، توسعه و حمایت از نهادها و صنایع پیشران به عنوان بستر رشد و فعالیت نخبگان و متخصصان به عنوان واسط دولت و جامعه نخبگانی
- تجهیز و روزآمدسازی مراکز تحقیقاتی با هدف انجام فعالیت‌های علمی در بالاترین سطح کیفی توسط نخبگان
- زمینه سازی و حمایت از واسطه ها و نهادهای تسهیل گر در راستای درآمدزایی ارزی توسط نخبگان داخل کشور به همراه تسهیل تبادلات ارزی و ارسال وجوه از خارج به داخل ویژه نخبگان
- شناسایی، شبکه سازی، جذب و انتقال پروژه‌های فرامرزی و بین‌المللی به متخصصان برتر ایرانی داخل کشور
- ایجاد و راه اندازی «جایزه ملی حل مسأله» توسط شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری برای حمایت از گروه‌های نخبگانی

۶-تقویت تعاملات دانشگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی با بدنه اجرایی، صنعتی و خدماتی کشور با هدف بهره‌مندی طرفین از ظرفیت‌های همدیگر از طریق؛

- ایجاد سازوکار انگیزشی برای بورسیه نخبگان در رشته‌ها و مقاطع تحصیلی مورد نیاز توسط دستگاه های اجرایی و شرکت‌ها و صنایع بخش دولتی و غیر دولتی همراه با تضمین اشتغال ایشان
- الزام دستگاه های اجرایی و شرکت‌ها به تعامل، دریافت تاییدیه و یا کارسپاری حداکثری به دانشگاه ها و مراکز علمی کشور در اجرای طرح‌های استانی، ملی، منطقه‌ای و بین المللی، انعقاد توافق نامه‌ها و قراردادهای ملی و بین المللی با هدف تحقق حکمرانی علمی
- افزایش پذیرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی از محل قراردادهای پژوهشی دانشگاه ها با بخش‌های صنعت، تولید و خدمات
- تقویت نهادهای واسط دانشگاه و صنعت با هدف تسهیل‌گری ارتباط بین طرفین
- به کارگیری نخبگان در هیات امنای دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی

۷-ساختارسازی و ساماندهی و رصد ورودی و خروجی مهاجران (ایرانی و خارجی) از طریق؛

- ایجاد سازمان ملی مهاجرت با مأموریت هماهنگی و مدیریت کلیه جریان‌های مهاجرتی ورودی و خروجی کشور و ساماندهی و ارتقای سطح همکاری های بین المللی با نهادها و سازمانهای بین المللی مهاجرت
- ایجاد پایگاه داده‌ای و یکپارچه سازی آمار مهاجرت از جمله مهاجرت نخبگان بر اساس داده‌های ثبتی کشور

۸- ارتقا کیفیت ابعاد نظارتی و قانونگذاری با رویکرد رفع فساد، تعارض منافع، تقویت شایسته‌سالاری و افزایش چگالی نخبگان در حکمرانی کشور از طریق؛

- بازنگری و تنقیح قوانین و مقررات مربوط به فساد ستیزی و اصلاح و بازآرایی نهادهای نظارتی در راستای کارآمدی و اثربخشی در امر مبارزه با فساد و مدیریت تعارض منافع در نظام اداره کشور در کلیه‌ بخش‌ها
- اصلاح قوانین استخدامی به نفع جامعه نخبگانی و حمایت از شایسته سالاری در نظام اداری کشور
- تدوین شاخص‌ها، استانداردها، ضوابط و معیارهای نظام نخبگانی با تاکید بر تعیین وظایف هر یک از دستگاه های اجرایی با همکاری فی مابین دستگاه های اجرایی ذیبرط و بنیاد ملی نخبگان
- متنوع‌سازی تسهیلات نظام وظیفه برای نخبگان داخلی و خارجی متناسب با کمیت و کیفیت مشارکت آنها در حل مسائل کشور
- تدوین سازوکارهایی جهت مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی اشخاص و نهادها در قبال تصمیمات و اقدامات خود در کشور