عید قربان عید سرسپردگی و بندگی است

در این روز باید حجاج به منا رفته و اعمال عید قربان را به جا آورند که از جمله آن اعمال، قربانی کردن است. اگرچه برگزار کردن مراسم قربانی بر زائران کعبه و در مراسم حج واجب است، اما برای سایر مردم در غیر موسم حج مستحب بوده و بسیاری از مسلمانان در سراسر جهان در این روز، مراسم قربانی را انجام داده و این روز را جشن می‌گیرند و روز تعطیلی در ایران و بسیاری از کشورهای اسلامی است. مطابق آیات قرآن و روایات وارده حضرت ابراهیم (علیهالسلام) مامور شد. پسرش حضرت اسماعیل (علیهالسلام) را برای تقرب به خداوند و امتثال امر الهی قربانی کند، اما وقتی حضرت ابراهیم (علیهالسلام) خواست پسرش را قربانی کند، جبرئیل قوچی را برای آن
حضرت آورده و آنرا به جای اسماعیل قربانی کرد، و این سنت قربانی از این روخداد باقی مانده است.
برای شب و روز عید قربان آداب و اعمالی را در کتب فقهی و ادعیه ذکر کرده اند؛ زیارت امام حسین (علیهال ّسلام)، شب زندهداری وغسل از جمله اعمال شب عید و قربانی کردن، اقامه نماز عید قربان، توسعه دادن بر خانواده در خوراک و مانند آن، زیارت امام حسین (علیهال ّسلام) و خواندن دعای ندبه از جمله اعمال روز عید ذکر شده است. از احکام و آداب عید قربان در بابهای طهارت، صلات، صوم و حج کتب فقهی سخن گفته اند. عید قربان، یکی از تعطیلات رسمی در تقویم اسلامی است که در کشورهای اسلامی از یک روز تا یک هفته به مناسبت این عید بزرگ تعطیل و جشنها و مراسم باشکوهی برگزار می کنند. در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران نیز روز عید قربان تعطیل رسمی است.
برگزار کردن مراسم قربانی و قربانی نمودن در این عید بر همهٔ افرادی که براساس فقه اسلامی اعمال حج را به جا می آورند واجب و الزامی است و مسلمانان در سراسر جهان در عبادت حج، در این روز، گوسفند، قوچ، گاو یا شتری را قربانی کرده و گوشت آن را بین همسایگان و مستمندان تقسیم می کنند.
حاجیان در این روز پس از به پایان رساندن مناسک حج، حیوانی را ذبح می کنند و پس از قربانی آنچه بر آنان در حال احرام، حرام شده بود - مانند نگاه کردن در آینه، گرفتن ناخن و شانه زدن مو - مجدد حلال می گردد و با توجه به اینکه حج، یکی از عبادتهای بسیار مهم در اسلام است، توانایی به انجام رساندن آن نیز برای هر مسلمانی بسیار شادیآور است؛ در نتیجه، روزی که پس از انجام وظایف حج، بهعنوان جایز ٔه الهی و اتمام احرام پیش می آید را عید می دانند.

همچنین در روایتهای مکرری نقل شده که در روز عید قربان، قربانی کنید تا گرسنگان و بیچارگان نیز به خوراک برسند؛ و این عمل در میان مسلمانها از دیر زمان، اتحاد به میان آوردهاست.
نام دیگر عید قربان، عید اضحی و عید خون، از اعیاد بزرگ اسلامی و مصادف با دهم ماه ذی حجه است. روز اثبات تسلیم در برابر امر الهی، روز آزمایش و امتحان حضرت ابراهیم (علیهالسلام) و حضرت اسماعیل (علیهالسلام) که از آن سربلند بیرون آمدندیکی از نامهای عید قربان، «حج اکبر» است. هر چند در اثبات این نام بر این روز اختلاف نظرهایی وجود دارد، ولی در حقیقت این عید برای مسلمانان، مانند تصویری زیبا از حجی بزرگ است؛ زیرا حج، آیینه طاعت و بندگی و سجود در پیشگاه معبود است و مگر عید قربان پیامی جز این ارزشها دربردارد. در حقیقت، میتوان تمامی مناسک حج را در قربانی شدن بر آستان پروردگار خلاصه کرد.
در لغتنامه دهخدا، به نقل از مهذب الاسماء، عید قربان، حج اکبر، عید اَضحی و عید گوسفند ُکشان معنا شده است. در ریشه عید اَضحی مواردی بیان شده که یکی از آن موارد، معنای لغوی «اَضحیه» است. «اَضحیه» به حیوانی گفته میشود که در روز دهم ذی الحجه قربانی شود.
نام دیگر روز عید قربان را «یوم التردید» گفتهاند. نقل است حضرت ابراهیم (علیهال ّسلام) در شب هشتم ذی الحجه خواب دید که فرشتهای بالای سرش ایستاده است و میگوید: «ای ابراهیم! پروردگار تو میفرماید فرزند خود را برای من قربانی کن! » آن حضرت وحشتزده از خواب بیدار شد و در حیرت بود که این خوابی شیطانی یا وحی الهی بوده است. از اینرو، این روز را «یوم التردید»نیز گفته اند.

*دانش آموز خبرنگار