گرگشو آیینی قدیمی در بنک برگزار شد

به مناسبت میلاد امام حسن مجتبی (ع) مراسم گرگشو که در بین مردم کنگان استان بوشهر از اهمیت فراوانی برخوردار است، طبق سنوات قبل و با شور فراوان در بنک برگزار شد.

در این مراسم که در عصر روز ۱۴ ماه مبارک رمضان صورت می گیرد کودکان و نوجوانان اعم از فقیر و غنی به صورت دسته جمعی به در منازل می روند و از صاحبخانه طلب گرگشو با دو زبان فارسی و عربی می‌کنند. صاحبخانه نیز با مواد خوراکی از قبیل دانه های گندم برشته شده (دنگ)، ذرت بو داده، آجیل و خوردنی های دیگر و همچنین پول از آنها پذیرایی می‌کنند و در کیسه آنها می‌ریزند. از جمله شعارهایی که کودکان می دهند عبارتند از: گرگشو بت عبشو سی فردشو یا "اعطونا من مالکم" یعنی از مالتان به من بدهید؛ یا " اعطونا الله یعطیکم" یعنی بدهید خدا به شما میدهد.

آیین گرگشو یکی از رسومات قدیمی مردم بندرنشین جنوب کشور به خصوص شهرستان کنگان در ماه مبارک رمضان است. البته در برخی دیگر از شهرهای ایران مثل آران و بیدگل، مشهد، کاشان و برخی نقاط استان خوزستان هم برگزار می شود.

کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله عمان، امارات، بحرین، قطر، کویت و عربستان نیز این رسم را تقریبا مثل ما انجام می دهند. ظاهرا این رسم در کشور بحرین قوی‌تر از دیگر کشورهای عرب است. با این همه معلوم نیست که این رسم از کجا شروع شده؛ آیا از اعراب به ما رسیده یا برعکس؟

عده ای معتقدند که کلمه گرگشو تغییر یافته گره‌گشا است که گویا اولین بار حضرت زهرا (س)، به یمن تولد اولین فرزند خود، امام حسن (ع)؛ با پخش کردن شیرینی میان کودکان همسایه، خوشحالی خود را با دیگران قسمت کرد. می‌گویند که مردم برای عرض تبریک به امام علی (ع) و حضرت فاطمه (س) «قره عین! قره عین!» گویان به درب منزل‌شان می‌رفتند و کم‌کم به صورت مناسبتی هر ساله در میان مسلمانان رواج گرفت. موقعی که پیامبر(ص) خبر شنیدن تولد نوه خود را شنید، خوشحال شد و به منزل فاطمه (س) رفت و از طرف خدا اسم ایشان را حسن نامید.

مردم نیز برای عرض تبریک نزد ایشان می آمدند و به وی تبریک می گفتند. برخی معتقدند که این کلمه از «قرع الباب» به معنای در زدن گرفته شده است. به خاطر اینکه کودکان در خانه‌ها را برای دریافت شیرینی و عیدی می‌کوبند.

*ضرورت و اهمیت آیین گرگشو

این مراسم و آیین کهن که از دیرباز در منطقه جنوب ایران برگزار می شود دارای اهمیت و جنبه‌های مثبت فراوانی است. از آنجا که این مراسم توسط پیروان مذهب سنی و شیعه انجام می شود، دارای پیام بسیار مهمی برای وحدت بین امت اسلام است که باید توجه ویژه ای به این فایده و نتیجه مهم شود. این مراسم می تواند نقش مهمی در ایجاد همگرایی و تقریب بین مسلمین شود.

از منظر جامعه شناسی نیز این آیین دارای اهمیت ویژه ای است.

گرگشو مقبولیت اجتماعی بالایی در بین مردم دارد. همایشی عظیم که همه مردم در آن سهیم هستند و از چند روز قبل خود را برای این همایش اجتماعی مذهبی عظیم آماده می‌کنند. همه خانواده ها اعم از فقیر و غنی در آن شرکت می کنند. شکاف های اجتماعی و حتی اقتصادی را در هم می شکند و باعث می شود که مردم شکاف طبقاتی را احساس نکنند.

بذل و بخشش، پیام دیگر گرگشو است. اینکه خانواده ها به کودکان خود یاد بدهند که بخشش داشته باشند، دارای اثرات تربیتی زیادی نیز است. با توجه به پیام‌های مفید این رسم مثل وحدت، بذل و بخشش، عدم تبعیض بین فقیر و غنی، ضرورت دارد که مسولان این استان‌های جنوبی همت کرده و این روز را در تقویم ایران به ثبت برسانند، چون مردم این رسم را از دیرباز با شور و شوق بدون استثنا هر سال برگزار می کنند.

خوشبختانه رسم حسنه گرگشو هنوز رنگ کهنگی به خود نگرفته و هر سال بر تعداد کودکانی که به این رسم و آیین می پیوندند بیشتر از قبل می شود. البته برخی به شیوه برگزاری گرگشو در حال حاضر انتقاد داشته و از اینکه از حالت سنتی خارج و بیشتر جنبه تجمل‌گرایی به خود گرفته است، چندان راضی نیستند.

خبرنگار : شهربانو نیک پور