در گفت‌وگو با پانا مطرح شد:
بررسی نگاه کارشناسان اقتصادی به وضعیت بودجه آموزش و پرورش
تهران (پانا) - هرسال در زمان تخصیص بودجه آموزش و پرورش باوجوداینکه بزرگ‌ترین نهاد دولتی است اما همواره سهم کمتری دارد اما اقتصاددان‌ها معتقد هستند شاید بتوان با همین بودجه، آدم‌های توانمند بهتری را به لحاظ کیفی و مهارتی تربیت کرد. حسین جوشقانی، اقتصاددان با اشاره به‌جای خالی اقتصاددان‌ها در برنامه‌ریزی‌های آموزش و پرورشی گفت این نهاد می‌تواند از مدیران حرفه‌ای با گرایش اقتصاد استفاده کند تا بتواند با همین بودجه حداقلی به بیشترین بهره‌وری برسد.
سهم آموزش و پرورش از بودجه ۱۴۰۲، حدود ۲۰۶ هزار و ۶۸۰ میلیارد تومان است که نسبت به سال گذشته رشد ۳۷ درصدی دارد. بودجه آموزش و پرورش در سال گذشته حدود ۱۵۶ هزار میلیارد تومان بود که سهم این عدد نسبت به کل بودجه ۹.۶ درصد بوده است و به دلیل کاهش ۳ درصدی که نسبت به سال ۱۴۰۰ پیدا کرده بود با انتقادات زیادی همراه شد. حالا با رشد بودجه آموزش و پرورش باید دید انتظارات دست‌اندرکاران آموزش و پرورش تا چه اندازه برآورده شده است.
محمد زائری امیرانی، پژوهشگر توسعه با بیان اینکه بودجه آموزش و پرورش همواره دچار محدودیت‌های زیادی است پیشنهاد داد برای پیش برد بهتر امور از پتانسیل نهادهای خارج از آموزش و پرورش از جمله شوراها و ایرانیان ساکن خارج از کشور برای این مهم استفاده شود.
همچنین حبیب جباری، کارشناس اقتصادی یک کارشناس حوزه آموزش و پرورش با اشاره به اهمیت نگاه استانی به بودجه آموزش و پرورش عنوان کرد که برای اثربخشی بیشتر باید بسترها و سازوکارهای لازم برای پیاده‌سازی این طرح فراهم شده باشد که مهم‌ترین آن ایجاد تعامل سازنده میان ادارات کل آموزش و پرورش و استانداری‌هاست.
جای خالی کارشناس اقتصادی در برنامه‌ریزی‌های آموزشی
حسین جوشقانی، اقتصاددان در گفت‌وگو با پانا گفت: «برای رسیدن به بهره‌وری بیشتر از منابع محدود در آموزش و پرورش باید به ترکیب چند عامل توجه کرد. باید دید افرادی که جذب آموزش و پرورش می‌شوند چگونه هستند. درواقع به دلیل پرداخت و امکاناتی که هست کیفیت آدم‌هایی که وارد آموزش و پرورش می‌شوند تغییر می‌کند.»
جوشقانی بابیان اینکه آموزش و پرورش می‌تواند به‌عنوان یک پدیده اجتماعی در تحقق اهداف اقتصادی بسیار تأثیرگذار باشد، اظهار کرد: «آنچه در حوزه برنامه‌ریزی برای آموزش و پرورش وجود دارد این است که کارشناسی با مدرک اقتصاد در این حوزه کمتر به چشم می‌خورد و این در حالی است که از سوی دیگر در آموزش‌وپرورش جنبه‌های اقتصادی بسیار زیادی وجود دارد.»
همدلی اقتصاد با آموزش و پرورش مهم است
جوشقانی با اشاره به موضوع بودجه آموزش و پرورش گفت: «در شرایطی که حدوداً ۲۰ درصد از بودجه به سمت آموزش و پرورش می‌رود اگر یک درصد بهره‌وری بالا برود قطعاً تحول بزرگی در توسعه کشور رخ خواهد داد و در میان این اعداد جای خالی همدلی اقتصاد و آموزش و پرورش بیش‌ازپیش خودنمایی می‌کند.»
این اقتصاددان گفت: «تعداد آدم‌های اقتصادی که با موضوع آموزش و پرورش آشنا باشند زیاد نیست و برای پر کردن این خلأ تقویت مدیریت حرفه‌ای با گرایش اقتصاد مهم است. کل بودجه کشور و ازجمله آموزش و پرورش محدود است و باید نقش مدیران حرفه‌ای در سیستم آموزشی تقویت شود. در این موضوع آموزش و پرورش نقش مهمی دارد.»
راهکار استفاده بهینه از بودجه آموزش و پرورش
محمد زائری امیرانی، پژوهشگر توسعه و مدیر پژوهش‌های اجتماعی حقوقی اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با پانا با اشاره به اینکه یکی از دغدغه‌های مهم دولت در ارتباط با نظام آموزشی، میزان تخصیص بودجه است، گفت: «بسیاری معتقدند از بودجه تخصیص داده شده به بخش آموزش و پرورش باید به‌صورت بهینه‌تر استفاده شود و با نزدیک کردن مدیریت مدارس به واحدهای شهر و محله تا حد زیادی می‌توان مشکلات ناشی از کمبود بودجه در بخش آموزش را کاهش داد.»
استفاده از پتانسیل شوراها برای کمک به بودجه آموزش و پرورش
این پژوهشگر توسعه عنوان کرد: «شوراها یکی از کارهایی که می‌توانند انجام دهند این است که به دلیل نزدیک بودن به مردم و اینکه رابط مردم و شهرداران هستند اگر مشکلی در آموزش و پرورش باشد زودتر از وزارتخانه متوجه خواهند شد و باید از این پتانسیل استفاده کرد. شهرداری‌ها هم به لحاظ بودجه‌ای امکانات خوبی دارند و می‌توانند کمک خوبی برای آموزش و پرورش کشور باشند. اتفاقاً شهرداران و شورای شهر بسیار مایل‌اند توجه مردمی را جلب کنند و اگر برخی از وظایف آموزش و پرورش در اختیار این افراد گذاشته شود آن‌ها بجای اینکه بخشی از منابعشان را به ساخت‌وساز بپردازند در بهبود آموزش و پرورش در شهرستان‌ها و مناطق حاشیه‌ای فعال خواهند کرد و از این امکانات به‌خوبی استفاده می‌شود.»
موانع نگاه استانی به بودجه آموزش و پرورش
حبیب جباری، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با پانا عنوان کرد: «اگرچه دولت رئیسی بودجه آموزش‌وپرورش را افزایش داده است، اما کشور اکنون تورم نزدیک به ۵۰درصد را تجربه می‌کند و بدون تردید این تورم در سال آینده بیشتر خواهد شد. بدیهی است افزایش بودجه آموزش‌وپرورش باوجود تورم افسارگسیخته نمی‌تواند چالش‌های پیش روی این وزارتخانه را برطرف کند.»
جباری بابیان اینکه در شرایط کنونی بسیاری از معلمان نسبت به وضعیت معیشتی‌شان اعتراض دارند، گفت: «به دلیل گستردگی و تعداد بالای پرسنل این نهاد آموزشی در کشور، این دستگاه در بین پایین‌ترین سطوح حقوقی قرار دارد و معلمان همواره از حقوق خود ناراضی هستند.»
وی افزود: «با این مبلغ بودجه احتمالاً برای بخش غیر پرسنلی و فعالیت‌هایی مثل کیفیت‌بخشی و سرانه آموزشی بودجه‌ای باقی نخواهد ماند. درواقع اگر دولت بخواهد ضمن اینکه نرخ ثابتی را برای افزایش حقوق کارکنان در سال آینده در نظر می‌گیرد، درصدی را نیز بر اساس عملکرد و بهره‌وری استان‌ها به‌صورت متغیر اعلام کند به این صورت که بخش باقیمانده از منابع تأمین آن را بر عهده ادارات کل استانی بگذارد، قطعاً با چالش‌های بیشتر و پیچیده‌تری مواجه خواهد شد، زیرا از یک‌سو، بیش از ۶۰ درصد منابع آموزش و پرورش جزء منابع عمومی کشور محسوب شده و عملاً امکان درآمدزایی ندارند و از سوی دیگر، در مورد سایر درآمدهای استانی مثل صنایع درآمدزا و درآمدهای مالیاتی نیز با توجه به شرایط اقتصادی کشور نمی‌توان به تحقق ۱۰۰ درصدیِ آن‌ها امیدوار بود.»
جباری گفت: «در این حالت دولت قاعدتاً باید چاره‌ای برای جبران مابه تفاوت حقوق کارکنان خود برای یکسان‌سازی و رساندن به سطح ثابتی که در نظر گرفته، بیاندیشد. حتی به فرض تحقق کامل درآمدها، بازهم به علت نظام اولویت‌بندی مصارف بودجه‌ای (که متأسفانه آموزش و پرورش دست بالایی در آن ندارد) تضمین تخصیص آن نیز، تا حد زیادی منوط به کیفیت تعامل و همسویی ادارات کل آموزش و پرورش با استانداری‌ها خواهد بود. در نهایت در دسترس‌ترین راهکار ممکن برای جبران کسری بودجه، فشار بر مدیران مدارس برای صرفه‌جویی و جذب هر چه بیشتر مشارکت‌های پولی است که پیامد آن‌هم با توجه به مصادیق صرفه‌جویی در آموزش و پرورش، چیزی به‌جز کاهش کیفیت آموزشی مدارس نخواهد بود. بنابراین استانی کردن بودجه درحالی‌که بسترها و سازوکارهای لازم برای پیاده‌سازی آن طراحی نشده باشد می‌تواند برخلاف اهدافی که مطلوب آن بوده، به کاهش انگیزه و بهره‌وری بیانجامد.»
ارسال دیدگاه