شخصیت‌های باورپذیر، موقعیت‌های خاص

امتیاز دو مستند پربیننده شانزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» شخصیت‌های منحصر به فرد و موقعیت‌های خاصی است که دارند، موقعیت‌هایی کمتر دیده شده و بکر که فیلمساز از آنها به بهترین شکل استفاده کرده است. «خونه مامان شکوه» (مهدی بخشی مقدم) در یک کمپ خاص (نه کمپی شبیه کمپ‌های دیگر) روایتی از نوع و شکل جدید اعتیاد و مبتلایان به اعتیاد دارد. در این مستند تکان دهنده، زنانی که درگیر اعتیاد هستند، تصویری تازه از انواع اعتیاد و معتادان برای بیننده می‌سازند. فیلمساز به شخصیت‌هایش نزدیک شده و از آنان پرتره‌هایی ارائه می‌دهد که باورپذیرند. قصه هر یک از دخترانی که دوربین به آنها نزدیک می‌شود، قصه‌ای تلخ و فراموش نشدنی است و از این منظر، «خونه مامان شکوه» اثری است پر از شخصیت‌های خاص و مناسبات ویژه (دخترانی از طبقه بالای جامعه که دلبسته اعتیادند، زنانی که به دلیل اعتیاد خانواده شان را از دست داده‌اند، خرده بزهکارانی که رویایشان مصرف دوباره مواد است و ...) فیلم اگر چه نامش را از شخصیت اصلی و صاحب کمپ وام گرفته (شکوه) اما به اندازه مامان شکوه به همه شخصیت‌های دیگر نزدیک شده و در نهایت پرتره ای از یک نسل می‌سازد.

در «غیرمسکونی» (مسعود زارعیان) احسان روحانی میانسالی است که بر حسب وظیفه و موقعیت اجتماعی‌اش تلاش می‌کند، محیط زندگی را برای دیگران امن و آرام کند. احسان یک شخصیت تک بعدی مثبت نیست و این وجه به «غیرمسکونی» جذابیت بخشیده. در زندگی شخصی احسان بحرانی بزرگ وجود دارد که او را تنهاتر کرده است. قهرمان فیلم، نه تنها در جامعه که در خانه خود غریب و تنهاست. فیلم این تنهایی (تنهایی انسان آرمانخواه) را به خوبی و بدون این که در نمایش چهره احسان به عنوان یک روحانی اغراق کند، نمایش می‌دهد.

«غیر مسکونی» و «خونه مامان شکوه» به عنوان دو مستند با دو فضای متفاوت و دور از هم، نشان دهنده تنوع موضوع و رویکردها در سینمای مستند ایران هستند. هر دو فیلم، اشاره مستقیم به مشکلات اجتماعی دارند. «خونه مامان شکوه» صریح و شفاف و جسورانه است، «غیر مسکونی» در کنار نمایش مسائل اجتماعی، از یک الگو و قهرمان صحبت می‌کندکه می‌خواهد خلاف مسیر حرکت کند اما باید مثل هر قهرمانی، بهای این حرکت را بدهد. دو فیلم در ساختاری منسجم و بدون این که ملال انگیز بشوند، موضوع را مطرح کرده و ذهن تماشاگر را درگیر می‌کنند.

«غیرمسکونی» و «خونه مامان شکوه» تولید مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی هستند و در شانزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» روی پرده رفتند.

کارشناس رسانه