شاهد خلأ گفتمانی در حوزه کودک و نوجوان هستیم

به گزارش روابط عمومی فرهنگسرای اندیشه، نشست «وضعیت‌شناسی کتاب کودک و نوجوان در ایران» با حضور جمعی از دست‌اندرکاران حوزه نشر کودک و نوجوان کشور دیروز در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد. این برنامه در ادامه سلسله نشست‌های علمی جشنواره ملی کتاب رشد بود.
در ابتدای این نشست صدیقه حسن‌زاده دبیر علمی نشست با اشاره به منظرهای خانواده در انتخاب کتاب‌ها اظهار کرد: در ابتدای این چرخه، سیاستگذاران و در ادامه ناشران حضور دارند و سپس خانواده در چرخه حضور دارند. در جلسه امروز در نظر داریم به تبیین شاخص‌های ناشران در تولید کتاب کودک و نوجوان بپردازیم.
شاهد خلأ گفتمانی در حوزه کودک و نوجوان هستیم
در بخش دیگری از این جلسه، ناصر عابدی نماینده انتشارات سروش در پاسخ به سوال دبیر علمی نشست در تبیین شاخص‌های انتشارات سروش در تولید آثار برای کودک و نوجوان اظهار داشت: جدای اینکه سازمان‌ها و نهادهای ویژه‌ای در حوزه کودک و نوجوان هستند اما با توجه به شرایط فعلی جامعه و تقابل رسانه‌ای و فرهنگی، خلأ گفتمانی در این زمینه وجود دارد و نیاز به بازگو کردن تمدن ایرانی و اسلامی و هویت ملی و اعتقادی خود در چارچوب الگوی ایرانی و اسلامی هستیم.
وی افزود: هزینه‌های زیادی برای تربیت یک نیروی انسانی در کشور می‌شود اما در زمان بلوغ عدم بروز درست اندیشه فرهنگی، خود منجر به برخی آسیب‌ها مانند مهاجرت برای نیروی انسانی کشور می‌شود و اگر بتوانیم ارزش‌های خود را درست به نسل جوان عرضه کنیم این آسیب‌ها را کمتر خواهیم دید.
نماینده انتشارات سروش تأکید کرد: در برخی کتاب‌ها شاهد انتقال ارزش‌ها و مفاهیم به دانش‌آموزان هستیم اما نیازمند نشریات و کتاب‌های بیشتری برای انتقال فرهنگ ایرانی و اسلامی به نسل جدید هستیم.
وی با اشاره به تاریخ یکسان‌سازی فرهنگی توسط غربی‌ها در گذشته اظهار داشت: امروز نیز با این خطر روبرو هستیم و اگر برای آن برنامه‌ریزی نداشته باشیم با مخاطرات جدید روبه‌رو خواهیم بود و هویت ملی و اسلامی از مهم‌ترین شاخص‌ها در انتشارات سروش است.
فریبا شوریانی نماینده انتشارات قدیانی نیز در این نشست به تبیین مولفه‌های این انتشارات برای تولید آثار برای کودکان و نوجوانان پرداخت و گفت: هویت ملی، ادبیات کهن، سبک زندگی و تمرکز بر تولید مهم‌ترین شاخص‌های نشر قدیانی در حوزه کودک و نوجوان است.
هادی خورشاهیان نویسنده حوزه کودک و نوجوان نیز اظهار داشت: در این جشنواره صدای ناشرین شنیده می‌شود و صرفا منتقدین را به نشست‌ها دعوت نمی‌کنند که جای تقدیر دارد. تغییر مدیران در انتشارات‌های دولتی از مهم‌ترین چالش‌هاست که هزینه‌های مادی و معنوی زیادی را برای کشور ایجاد می‌کند.
نباید عقاید سیاستی خود را به کودک و نوجوان تحمیل کنیم
این نویسنده کودک و نوجوان کشور با اشاره به وجود اعتماد بالا در سال‌های ابتدای انقلاب به نوجوانان و مزیت‌های آن برای کشور گفت: امروز در تمام نهادها و حتی خانواده این اعتماد به نوجوانان وجود ندارد که باید قدرت تشخیص کودکان و نوجوانان محترم و جدی شمرده شود و اجازه دهیم ناشران آثار خود را مبتنی بر نیازها و سلایق آنها تولید کنند و عقاید سیاستی خود را به آنها تحمیل نکنیم.
وی اضافه کرد: در این حوزه بعضا با زیاده‌روی در دلسوزی نسبت به نوجوانان مواجه هستیم و باید اعتماد بیشتری به ناشران در این خصوص داشته باشیم.
عبدالعظیم فریدون مدیر مسئول انتشارات محراب قلم نیز شاخص‌های مطرح شده در عناوین نشست را بهترین شاخص‌ها برای تولید کتاب دانست و گفت: در امر فرهنگ با دخالت‌های زیاد از جانب دولت‌ها مواجه هستیم و این تولی‌گری در امر کتاب با مشخص نبودن سیاست‌ها و راهبردها روبرو هستیم.
نماینده انجمن ناشران کودک و نوجوانان کشور اضافه کرد: هر ناشری در کشور با این وضعیت بر اساس تجربه و باورهای خود به تولید کتاب می‌پردازد و این نابسامانی امروزی را شاهد خواهیم بود.
حسن‌زاده دبیر علمی نشست با اشاره به راهبردهای مشخص سند مهندسی فرهنگی در حوزه کتاب و سند سیاست‌ها و ضوابط نشر که به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: در این مصوبات به صراحت به حوزه کودک و نوجوان پرداخته شده است که باید علت عدم اجرای مناسب آن این حوزه پیگیری شود.
در ادبیات کودکان و نوجوانان باید رفع مظلومیت کرد
جعفر توزنده‌جانی نویسنده حوزه کودک و نوجوان نیز در ادامه نشست این حوزه را بسیار مظلوم خواند و تأکید کرد که باید در زمینه ادبیات کودکان و نوجوانان رفع مظلومیت کرد. سیاست‌ها در عرصه کودکان و نوجوانان زیاد دستخوش تغییر می‌شود و عدم پیوستگی آنها و عدم صراحت در این سیاست‌ها و قوانین موجب می‌شود تا سلایق مدیریتی حاکم شود و آسیب‌های زیادی به ذی‌نفعان وارد شود.
این نویسنده کودک و نوجوان کشور تأکید کرد: باید به نویسندگان اعتماد بیشتری داشت و نویسندگان کودک و نوجوان جزو شریف‌ترین اهالی ادب و فرهنگ در کشور هستند و دولت باید برخی از وظایف خود را به انجمن‌های تخصصی این بخش واگذار کند.
حامد رضوی مدیر انتشارات به‌نشر در تهران نیز با بیان اینکه هنوز تکلیف جهت‌گیری ما در حوزه فرهنگ و اقتصاد مشخص نیست، تاکید کرد: در ایران عرف فرهنگی و دینی پذیرش برخی موارد ضد اخلاقی را ندارد و تمدن ما بر این باورها شکل گرفته است. جشنواره‌هایی مانند رشد در کشور مشخص‌کننده سیاست‌های حاکمیت است و سلیقه مردم نیز در میزان فروش کتاب‌ها مشخص می‌شود.
رضوی در پاسخ به سوال دبیر علمی نشست مبنی بر ابزار این ناشر برای سنجش وضعیت بازار گفت: مهم‌ترین شاخص میزان فروش است و استقبال خانواده‌ها و دانش‌آموزان تعیین‌کننده است.
وی افزود: در ایران شاهد توجه بالا به فرزندان هستیم و به‌عنوان مثال در جشنواره‌ای که در تاجیکستان رفتیم وضعیت فروش کتاب کودکان بسیار پایین‌تر بود و متوجه شدیم که مردم ایران بیشتر برای فرزندان خود کتاب می‌خرند.
مدیر انتشارات به‌نشر در تهران گفت: خطوط قرمزی در جامعه داریم و تنوع ناشران با توجه به تنوع سلایق وجود دارد و عرضه و تقاضا در این حوزه مهم است.
وی افزود: از جشنواره رشد انتظار دارم که به معلمان توجه بیشتری داشته باشند و داده‌های ارزیابی شده را بهتر به آنها معرفی کنند تا با استفاده از ظرفیت مرجعیت آنها در ترویج کتاب‌های خوب برای دانش‌آموزان شاهد اتفاقات بهتری در حوزه نشر کودک و نوجوان باشیم.
شاهد رویش‌های فراوان در ادبیات کودک نیستیم
رضوی اضافه کرد: در حوزه ادبیات کودک نسبت به سایر حوزه‌های ادبیات شاهد رویش‌های فراوان نیستیم و مناسب است جشنواره رشد برای این موضوع نیز اقداماتی را طراحی کند و به نویسندگان جوان تریبون برای مطرح شدن دهد.
حسن‌زاده در جمع‌بندی نشست نویسنده، ناشر، سیاستگذار فرهنگی و اولیای تربیتی را از مهم‌ترین بخش‌های چرخه تولید کتاب کودک و نوجوان دانست و تاکید کرد که باید یک پیوند منطقی و منظم بین این اجزا شکل گیرد.
وی افزود: صنوف ناشرین در اجرایی سازی سیاست‌ها می‌توانند یاریگر بخش دولتی در حوزه تعلیم و تربیت باشند و این تعامل باید تقویت شود.
دبیر علمی نشست تأکید کرد: مولف حوزه کودک و نوجوان در بخش نشر دچار ضعف جدی شده است و باید نگران باشیم که کشور دچار کمبود نویسندگان این حوزه نشود.