ضرورت بهره‌گیری از منابع

در کل کشور ما ۱۰ درصد از منابع جهانی را در اختیار دارد و به لحاظ داشتن منابع بسیار باید استفاده لازم را از این منابع در جهت اشتغال در تمامی بخش‌ها داشته باشد تا ضمن افزایش درآمد سرانه مردم معضل بیکاری که اکنون یکی از دغدغه‌های مسئولان نیز هست برطرف شود. در این میان گردشگری نیز به واسطه جاذبه‌های بسیار و نقشی که در اشتغال مستقیم و غیرمستقیم در تمامی صنایع دارد باید مورد توجه جدی بخش‌های خصوصی و دولتی قرار گیرد.

اقتصاد گردشگری در بسیاری از کشورها در اولویت اول توسعه اقتصادی قرار دارد،از جمله پیشگامان این قضیه کشورانگلیس با تمرکز بر شهر لندن است. یکی از مهم ترین بخش‌های درآمد و اقتصاد هر کشور، ازطریق گردشگری است و ایران از لحاظ اقلیمی با داشتن اقلیم خاص چهارفصل یکی از بی نظیرترین کشورهای جهان به شمار می آید.

ایران با برخورداری از ۶۸ گونه مادهٔ معدنی و شناسایی نزدیک به ۶۰ میلیارد تُن ذخایر معدنی، از دید گوناگونی، میان کشورهای جهان، در جایگاه دهم جدول قرار دارد و حدود ۷ درصد از ذخایر معدنی کل جهان، در این کشور قرار دارد.

تنوع اقلیمی زیادی در ایران وجود دارد به طوری که از ۱۴ گونه اقلیم موجود در جهان، ایران از ۱۱ گونه آن برخوردار می باشد.

ایران کشوری است که به چهار فصل بودن مشهور است. طول و عرض جغرافیایی فلات مرتفع ایران به نحوی است که مناطق کویری و نیمه کویری ، کوهستانی و جلگه های حاصلخیز را در کنار هم دارد که تنوع اقلیمی بالایی را در پی خواهد داشت. از شمال تا جنوب کشور تنوع آب و هوایی، از معتدل و مرطوب تا گرم و خشک گسترده است.

ایران با موقعیت جغرافیایی منحصربه فرد خود در قلب تقاطع ارتباطی خاورمیانه، آسیا و اروپا و به واسطه بهره مندی از ترتیبات نظامند در حوزه تجارت منطقه ای و فرا منطقه ای، گمرک، مالیات و سرمایه گذاری به کشوری قدرتمند مبدل گشته است. ایران از لحاظ اقلیمی با داشتن اقلیم خاص چهارفصل یکی از بی نظیرترین کشورهای جهان به شمار می آید. تنوع اقلیمی زیادی در ایران وجود دارد به طوری که از ۱۴ گونه اقلیم موجود در جهان، ایران از ۱۱ گونه آن برخوردار می باشد. این تنوع اقلیمی موجب شکل گیری انواع مختلف از چشم اندازهای طبیعی شده است که شبیه ان را به ندرت در کشورهای دیگر می توان یافت. طبیعت و اقلیم متنوع ایران شامل پوشش گیاهی و اکوسیستم جانوری گوناگون و فراوانی است که هم از لحاظ تعداد و هم تنوع در مقایسه با سایر نقاط جهان شگفت انگیز می باشد. تنوع پوشش گیاهی ایران بیش از دو برابر قاره اروپا و تقریباً برابر با شبه قاره هند می باشد.

صنعت گردشگری همچنان مظلوم ترین صنایع در میان کسب و کارهایی است که به حیات عادی خود برنگشته است و گمان می رود که تا ماه های آتی و البته به گزارش مراجع آمار، تا پایان سال ۲۰۲۳ این صنعت همچنان مهجور باقی خواهد ماند.

تاًثیر مستقیم گردشگری هنگامی آغاز می شود که خدمات یا کالایی مانند: هزینه مکان های اقامت، هزینه ورودی اماکن تاریخی و تفریحی، هزینه غذا و نوشیدنی، خرید از بازار های شهر، به گردشگر به فروش برسد. و تاًثیرات غیر مستقیم به گونه ای است که شاید کالا یا خدماتی مستقیم برای گردشگر تولید و ارائه نشود اما در اثر فروش و استفاده گردشگر سودی نیز به تولید کننده و ارائه دهنده می رسد

توسعه گردشگری مذهبی در گرو توجه به زیرساخت‌ها

در کنار برشمردن تمامی کاستی‌ها و توجه به امکانات و قابلیت‌های جذب توریست مذهبی، به نظر می‌رسد ارگان‌ها و نهاد‌های مسئول برای تقویت صنعت توریسم مذهبی نیاز به بازنگری در برنامه‌ها و شیوه اطلاع‌رسانی دارند.ایران با قدمتی چندین هزار ساله دارای اماکن تاریخی و مذهبی بسیاری است که در میان آن‌ها مقبره‌های زیارتی و اماکن مقدس مثل مساجد تاریخی جلوه ویژه‌ای به گردشگری کشور ما داده است، دین و مذهب نقش بسزایی درشکل‌گیری و حتی توسعه و پیشرفت برخی از شهر‌های از جمله مشهد، قم، شیراز، قزوین، شوش، اردبیل، گنبد کاووس و ... داشته است؛ حدود ۳۳ پیامبر در ایران دفن شده‌اند که می‌توان به دانیال نبی، حیقوق نبی، قیدار نبی، اشموییل، حضرت یوشع، حضرت خالد بن سنان عبسی، شعیای نبی، حضرت حجی، حضرت مردخای، حضرت قادر، حضرت روبیل، حضرات سلام، سلوم، سهلی و القیا اشاره کرد هریک در میزان جذب گردشگر داخلی و خارجی نقش بسیار پررنگی دارند در این بین خراسان پایتخت مذهبی کشور ایران در میان دیگر اماکن مذهبی شهره بیشتری دارد؛ وجود امام رئوف حضرت علی بن موسی الرضا (ع) در مشهد ارزش این شهر مذهبی را جهانی کرده است و قم دومین شهر مذهبی ایران به دلیل وجود بارگاه حضرت معصومه (س) خواهر گرانقدر امام رضا (ع) اهمیت ویژه‌ای به این شهر داده است قم به عنوان مرکز دانشگاه‌های مذهبی و الهیات توانسته توریست‌های علمی و دانشگاهی جذب کند.

بازدید از آثار باستانی همواره یکی از مقاصد گردشگران به شمار می رود. توسعه پایدار با ارائه راه حل هایی در زمینه های اجتماعی اقتصادی و زیست محیطی سعی در جلوگیری از نابودی منابع طبیعی و رواج بی عدالتی و پایین آمدن کیفیت زندگی انسان ها دارد.

با توجه به اهمیت این موضوع، شهر کرمان، یکی از مراکز تاریخی فرهنگی کشور، سالانه پذیرای تعداد کثیری از گردشگران داخلی و خارجی است.هدف پژوهش حاضر، ارزیابی تاثیرات توریسم تاریخی و فرهنگی بر توسعه پایدار شهر کرمان است.

دو استان کرمان و سیستان و بلوچستان غنای تاریخی شگرفی را در قلب خود جای دادند اما شاید بعلت دوری از پایتخت توجه در خوری برای امر گردشگری به این استان ها نمیشود.

بم یکی از شهرهای تاریخی ایران و استان کرمان است طوری که اگر بخواهند به یک جهانگرد دو سه عکس تاریخی از ایران نشان دهند حتماً یکی از آنها ارگ بم است. (ارگ بم بزرگترین بنای خشتی جهان است که از لحاظ عظمت و زیبایی با دیوار چین مقایسه می‌شود).

وجود غنای تاریخی فراوان در کنار شهر جدید بم و نزدیکی به کویر های ریگ یلان و شهداد بم را دارای ظرفیتی عالی برای جذب گردشگر میتوان قلمداد کرد. همچنین بم در گذشته به پاریس ایران شهرت داشت. شهر بم‌ از تهران ۱۲۸۳ کیلومتر فاصله‌ دارد و در دشت‌ وسیعی‌ بین‌ دو رشته‌ جبال‌ بارز و کبودی‌ قرار گرفته‌است‌.

به لحاظ تاریخی و محصولات کشاورزی (به‌ویژه خرما)، معروفیت جهانی دارد. شهر قدیم بم یکی از پنج کورهٔ ایالت فارس بود و به دروازه شرق ایران شهرت داشته‌است . بم در مقطع حساسی از تاریخ (اواخر پادشاهی لطفعلی خان زند در زمان فرار او به بم) حتی از طرف لطفعلی خان پایتخت ایران نیز اعلام شد و برای مدتی پایتخت ایران بود.

آثار تاریخی همچون تخت جمشید، فرهنگ اصیل ایرانی و تمدن کهن این سرزمین را نشان می‌دهد و باید با توجه به این جایگاه به آنها توجه کرد. تخت جمشید افسانه‌ای، یادگار به‌جامانده از امپراتوری مقتدر هخامنشی شامل بخش‌های مختلفی مانند پلکان ورودی و دروازه‌ی ملل، مجموعه کاخ‌های شاهی به نام‌های کاخ آپادانا، کاخ تچر، کاخ هدیش، کاخ ملکه، کاخ سه در، کاخ صدستون، کاخ شورا و خزانه‌ی پادشاهی است.

جزایر جنوب کشور بهشت گردشگران

یکی از محبوب ترین مقاصد گردشگری مسافران داخلی و خارجی جزایر جنوب ایران به ویژه خلیج فارس می باشد.در این منطقه بیش از سی جزیره وجود دارد که جزایر زیبایی مانند کیش با مدرن ترین و متفاوت ترین امکانات رفاهی آماده پذیرایی از گرشگران هستند و در مقابل بعضی از آن ها در طول تاریخ و برخی دیگر از ابتدا غیر مسکونی بوده اند.

جزایر زیبایی همچون :جزیره هنگام-هرمز-قشم-کیش - لاوان - ناز هندورابی و ...که مسولین باید بر روی آنها برای جذب گردشگر سرمایه گذاری ویژه ای کنند

ایران یکی از کشورهایی است که مناطق دیدنی و توریستی فراوانی دارد. از خلیج فارس و جنوب آن گرفته تا شمال و دریای خزر. شمال ایران به دلیل داشتن طبیعتی دست نخورده در کنار دریای خزر و جاهای دیدنی فراوانی که دارد طرفداران بسیاری پیدا کرده است.

استان مازندران یکی از مشهورترین استان‌های شمالی کشورمان است که به خاطر طبیعت بکر و جنگل های زیبایش، آب و هوای مطبوع و معتدل، دسترسی جاده‌ای مناسب و مراکز تفریحی، برای جذب گردشگر امتیاز خوبی محسوب می‌شود.

با یک ملاحظه ی سطحی نقشه ی ایران به وضوح در می یابیم که کویر و بخش های بیابانی بخش قابل ملاحظه و وسیعی از طبیعت ایران را در برگرفته است. که متاسفانه بخش اعظمی از آن ها بدون استفاده و بدون هیچ بهره برداری به حال خود رها شده است.

عدم سیاست گذاری های درست و برنامه ریزی کارآمد توسط متخصصان این حوزه از یک سو و نبود زیرساخت های مناسب و عدم سرمایه گذاری و تخصیص بودجه و توجه خاص به مناطق بیابانی و کویری به عنوان بخشی از سرمایه های اکوتوریستی کشور، از دلایل مهم نقصان های موجود است.

صنعت اکوتوریسم در کویر به شکل قابل توجهی در حال رشد و توسعه است. زوایای مختلف این توسعه چه از لحاظ رشد گردشگران به دلیل تازگی، خطرپذیری، راحتی کمتر، خلا و فضا، آرامش و سکون در عین حال هیجان، جز جاذبه های بی نظیری است که تنها در مناطق کویری قابل دریافت و تجربه است.

مهمترین اثرات مستقیم گردشگری در اقتصادی کشور

ایجاد شغل به صورت مستقیم یا غیر مستقیم برای افراد به ویژه جوانان کشور،ایجاد زیر ساخت های بهتر مانند بهبود تمیزی شهر، رسیدگی به اماکن تاریخی، ایجاد جاده و فرودگاه با استفاده از درآمده از گردشگران و همچنین برای جذب گردشگر بیشتر-وارد کردن ارز خارجی به کشور-رسیدگی و توسعه جاذبه های طبیعی است.

صنعت مسافرت و گردشگری بزرگترین و متنوع-ترین صنعت و یکی از اشتغالزاترین و پردرآمدترین صنایع در دنیا به شمار میرود. بی تردیداین صنعت،مسالمت آمیزترین جنبش بشراست که در رشدوتوسعه دانش،فرهنگ و اقتصاد جوامع ا ثر مستقیم دارد و میتواند به عنوان موثرترین عامل در ایجاد تفاهم میان ملل و استوارساختن مبانی صلح جهانی،نقش اساسی ایفا کند.

کمک به اقتصادهای محلی

تمام درآمد حاصل از اقتصاد گردشگری چه از طریق رسمی و چه غیر رسمی، این پتانسیل را دارد که به اقتصاد محلی کمک کند.

اگر گردشگری در منطقه‌ای باثبات شود، عموما درآمدها به مناطقی هدایت می‌شود که بیشترین سود را برای مردم محلی داشته باشد. در بسیاری از کشورها پس از این پایداری، دولت‌ها سرمایۀ خود را به سمت خدمات عمومی هدایت می‌کنند و شاغلان حوزۀ صنعت گردشگری درآمد خود را در جامعۀ محلی هزینه می‌نمایند.

حال گردشگری ایران خوب نیست

چون کشور ما تحریم است و تصویر خوبی در بین مردم جهان ندارد، اگر بتوان در کنار جاذبه‌های تاریخی و طبیعی راهی پیدا کرد که گردشگران را به سفر به ایران تشویق کرد، آمار و ارقام منتشر‌شده از نرخ گردشگری در کشور نیز گویای حال بد این صنعت در کشور است

طرح محدودیت بر صنعت گردشگری ایران تاثیر بسیار مخرب و غیرقابل جبرانی دارد و حتی ایران را از چرخه گردشگری جهان حذف کند. چراکه اکنون اینترنت و فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بستر مناسبی برای گردشگران ایجاد کرده که مقصدهای گردشگری خود را انتخاب کنند. کشورهای مختلف نیز از این ابزار کم‌هزینه به‌خوبی برای معرفی پتانسیل‌های گردشگری خود استفاده می‌کنند.

*کارشناس اقتصادی