بی‌مهری به تالاب صالحیه

تالاب صالحیه محل زیست ۱۲۰نوع از پرندگان مهاجر است، این تالاب علاوه بر جنبه گردشگری و ایجاد درآمد پایدار برای مردم روستا، نقش بسزایی در جلوگیری از سیلاب ها داشته و در هنگام بروز سیلاب آب از طریق کانال‌ها به سوی تالاب روانه می‌شود و علاوه بر ذخیره آب و ادغام آن با آب تالاب، از نفوذ سیلاب به دیگر نواحی هم جلوگیری می‌کرد.

با تمام این شرایط تالاب رو به زوال است، علت خشک شدن تالاب، استفاده مکرر از رودخانه به منظور امورات کشاورزی پیرامون و در نتیجه موجب نرسیدن آب به این تالاب شده است.

علاوه بر این، چرای بی‌رویه دام‌های عشایر گلدره به ویژه شترهای سرگردانِ بی نام و نشانی که تالاب را مورد تهاجم عمده قرار داده‌اند و در طول تمام این سالها نتیجه پیروز مندانه‌ای در تخریب زیستگاه داشته‌اند.

شایان ذکر است دام‌های عشایر گلدره مجوزی مبنی بر جهت تعلیف در اراضی شهرستان نظر آباد ندارند و متاسفانه هیچ گونه اقدام مثبتی در جهت جمع آوری این شترها توسط هیچ ارگانی صورت نگرفته است.

از دیگر عواملی که تالاب را بی‌جان کرده، هزاران کانال حفر شده عمیق و نیمه عمیق در اراضی منتهی به تالاب است که تائیدیه زیست محیطی ندارد و پیشینه‌ این کانال‌ها برمی‌گردد به زمانی که هنوز استان البرز وجود خارجی نداشت و مقصود از حفر این کانال‌های ناموزون جلوگیری و مانع پیشروی نمک به مزارع جانبی و کاهش شوری خاک بوده است.

اما متأسفانه به دلیل عدم توجه به مسأله زیست‌محیطی و عدم آشنایی با اکوسیستم تالابی و وجود هزینه‌های هنگفت برای حفر این کانال‌ها، تا کنون نتیجه بالعکس بوده است و نه تنها از پیشروی نمک به نواحی دیگر ممانعت نشده بلکه به میزان شوری آن افزوده شده است.

یکی دیگر از عوامل تهدیدکننده تالاب، افزایش و گسترش کشاورزی ناپایدار، نیروگاه‌ها و شهرهای صنعتی و ویلاسازی است؛ افزایش آن در دو دهه اخیر موجب می‌شود که سطح آب‌های زیرزمینی هرساله یک الی سه متر کاهش می‌یابد و به تبع این افت‌های قابل توجه منجر می‌شود؛ پدیده فرونشست زمین و شکاف‌های عمیق است.

مرگ تالاب صالحیه عواقب ناخوشایندی در انتظار استان دارد، انتشار نمک استان البرز را تهدید می‌کند، تالاب با سپردن نمک به دست باد و پخش آن در سطح شهر منجر به اختلال زمین‌های کشاورزی و تبدیل آن به شوره‌زار شده است و اگر احیا صورت نگیرد به کانون ریزگردها تبدیل می‌شود و این ریزگردها و گرد غبارها می تواند نفس میلیون‌ها انسان را در محدوده استان‌های البرز و قزوین و تهران به شمارش بیاندازد.

با بروز این اتفاقات ناگوار، زندگی پرندگان مهاجر نیز در معرض خطر قرار می گیرد و با تمام قدمت این تالاب، علت احداث آن مشخص نیست و همچین تالاب صالحیه با این همه وجه ممیز نامی در لیست منابع طبیعی ایران ندارد.

نگاه بی ارزشی که به تالاب می‌شود، موجب مظلومیت زیستگاه شده و همین امر بی توجهی مسئولان را در پی دارد؛ با سوءمدیریتی که از مدیران استان شاهد هستیم همچنان این داستان بی‌توجهی مسئولان ادامه دارد و با روند نادرستی که مدیران شهرستان و استان در پیش گرفته‌اند، انتظار می رود در سال های آتی استان‌های البرز، قزوین و تهران شباهت چشم‌گیری به خوزستان و زاهدان پیدا کنند.

اگر احیا صورت نگیرید، طوفان گرد و غبار و ریزگردها استان را تحت سلطه خود می گیرند. ناگفته نماند طرح‌های متعددی در اراضی تالاب به اجرا درآمده، اما به دلیل عدم استمرار و پیگیری دقیق بی نتیجه مانده و تنها تالاب استان البرز، که جزئی از مهم‌ترین تالاب های کشور است، جانی در کالبدش نمانده و نیاز به آبگیری مجدد دارد.

همچنین کاشت نهال‌های مقاوم به خشکی، اقدامی مؤثر برای جلوگیری از پیشروی ریزگردها می‌شود، وضعیت حالِ حاضر تالاب صالحیه وخیم است، هنوز هم می توان تالاب را احیا کرد و به آن جانی دوباره بخشید، پس تالاب صالحیه را دریابیم.

*خبرنگار دانش‌آموز