«رشد در ایستگاه 51»؛ از رقابت دانش‌آموزی به‌نفع دختران فیلم‌ساز تا 20 فیلم کوتاه و یک تندیس زرین!

در آستانه برگزاری دوره پنجاه و دوم جشنواره بین‌المللی فیلم رشد، در سلسله مطالبی به بررسی و بازخوانی مهمترین اتفاقات ۱۰ دوره اخیر این رویداد پرداختیم. در این گزارش نگاهی به اتفاقات و فراز و نشیب‌های دوره پنجاه‌ویکم این جشنواره داریم.

در ادامه پرونده بررسی ۱۰ دوره اخیر جشنواره فیلم رشد، نوبت به پنجاه و یکمین دوره رسیده است. دوره‌ای که در فراخوان آن ۱۰۰ محور به عنوان موضوعات استخراج‌شده از کتاب درسی مطرح و از فیلمسازان دعوت شد آثار خود را در این موضوعات ارسال کنند. این دوره جشنواره فیلم رشد از بیستم آذرماه ۱۴۰۰ آغاز شد و تا بیست و ششم آذر ۱۴۰۰ ادامه یافت.

فیلم‌هایی از ۱۰۵ کشور

در آخرین جشنواره فیلم رشد قرن، سه هزار و ۱۵۵ اثر، یکهزار و ۹۸۰ اثر خارجی و هزار و ۱۷۵ اثر از داخل کشور به دبیرخانه جشنواره رسید. از بین ۱۰۵ کشور خارجی که این دوره آثاری را به جشنواره ارسال کرده بودند، فیلمسازان کشورهای هندوستان، آمریکا، ایتالیا، ترکیه، روسیه و اسپانیا بیشترین مشارکت را به خود اختصاص داده بودند. در بین کشورهای اسلامی نیز بیشترین آثار از ترکیه، مصر، بنگلادش، پاکستان، اندونزی، قزاقستان، مراکش، مالزی، لبنان و افغانستان بود. در مجموع ۱۱۸ فیلم از ۱۴ کشور اسلامی به دبیرخانه جشنواره ارسال شده بود. نکته جالب این دوره، ارسال فیلم‌هایی از ۵۳۰ دانشجوی خارجی بود. علاوه بر این ۳۱۰ فیلم دانش‌آموزی و ۹۶ فیلم از سوی معلمان فیلمساز برای حضور در جشنواره داوطلب شده بودند.

جشنواره رشد یاری‌رسان کتاب‌های درسی

از سال تحصیلی ۱۴۰۰- ۱۴۰۱ و بعد از رواج آموزش‌های مجازی در مدارس کشور، در برخی کتاب‌های درسی رمزینه‌هایی گنجانده شد تا دانش‌آموزان بتوانند دسترسی سریعی به محتوای چندرسانه‌ای آموزشی داشته باشند. مدیران این دوره جشنواره وعده دادند در این رمزینه‌ها، از فیلم‌های برگزیده این دوره هم استفاده شود.

جایزه جدید

در این دوره، ۲۱ داور در هفت گروه، قضاوت درباره آثار را بر عهده داشتند. همچنین برای نخستین در برخی بخش‌ها، جایزه‌ای با عنوان «جایزه شهید علی لندی» به برگزیدگان اهدا شد. این جایزه به فیلم‌هایی رسید که از نظر هیات داوران جلوه‌های فداکاری دانش‌آموزان و معلمان را به خوبی به تصویر کشیده باشند. جایزه شهید علی لندی در بین فیلم‌های داستانی کوتاه به مرجان خسروی کارگردان فیلم «وادیار» و در بین فیلم‌های بلند داستانی به بازیگر نوجوان فیلم مرد نقره‌ای، امیرکیان عبدی رسید.

رقابت دانش‌آموزی، به نفع دختران فیلمساز!

یکی از بخش‌های منحصر به فرد جشنواره فیلم رشد، بخش دانش‌‌آموزی است. در دوره پنجاه و یکم، هیات داوران سه‌ نفره این بخش در بین فیلم‌های داستانی، دیپلم افتخار و جایزه رتبه اول را به سجاد اسماعیلی کارگردان فیلم «قانون سوم» اهدا کرد. هیات داوران دلیل این انتخاب را دغدغه فیلمساز نسبت به محیط زیست و انتخاب مناسب زبان سینمایی در قالب فیلم کوتاه و اصل غافلگیری، تعلیق و پایان مناسب عنوان کرد.

امین یونسی کارگردان فیلم «بیگانه» نیز لوح تقدیر و جایزه رتبه دوم را به دلیل انتخاب شیوه بیانی متفاوت با قصه‌گویی معمول و تلاش برای یافتن زبان تجربی برای طرح موضوع و استفاده از نشانه‌های تصویری و استعاری کسب کرد. لوح تقدیر و جایزه سوم نیز به دلیل انتخاب موضوعی از جنس خانواده و روایت متفاوت از زندگی سخت ایثارگران به دانش‌آموز مریم میاحی کارگردان فیلم «موج عشق» اهدا شد.

از بین مستندهای دانش‌آموزی نیز دیپلم افتخار و جایزه رتبه اول به دلیل پژوهش عمیق، شناخت درست فیلم‌ساز نسبت به روایت موضوع و طرح مسأله‌ای که سال‌ها اساتید و هنرجویان با آن مواجه بودند به دانش‌آموز امیرحسین بینش کارگردان فیلم «یادگاری ماندگار» رسید. لوح تقدیر و جایزه رتبه دوم به جهت امیدبخشی و زنده نگه داشتن صنایع دستی و رویکرد خلاقانه به فاطمه حسنلو کارگردان فیلم «کم‌قلبیر» و لوح تقدیر و جایزه رتبه سوم به دلیل دغدغه‌مندی فیلم‌ساز نسبت به فراموشی صنعت‌های سنتی و قدیمی در ایران، به سپیده اکبریان کارگردان فیلم «زَرِ ضال» داده شد.

دانش‌آموزان در این دوره پویانمایی‌های باکیفیتی ارائه داده بودند که از بین آن‌ها، محمد سرابی و محمدرضا زندمقدم با فیلم «شابلون» دیپلم افتخار و جایزه رتبه اول را به دلیل انتخاب تکنیک و اجرای خوب و فضاسازی درست به دست آوردند. جایزه دوم و سوم نیز به ترتیب به فیلم «رؤیای ابری» به کارگردانی ریحانه و بهاره عین الهی و «دو متر ناقابل» از فاطمه بابایی رسید.

چهار دیپلم افتخار برای معلمان و دانشجومعلمان

در رقابت معلمان فیلمساز، دیپلم افتخار به پویانمایی «بالا» اثر رعنا حجازی، فیلم داستانی «اثر انگشت» اثر زانیار محمدی‌نکو و مستند «سامورایی‌ها در کردستان» از سرکوت نیکدل اعطا شد. «زالو» اثر شهریار پورسیدیان دیگر فیلمی بود که در این بخش موفق به دریافت لوح تقدیر شد. هیات داوران سه نفره این بخش از بین دانشجومعلمان حاضر در جشنواره، و لوح تقدیر را به فیلم «نگینی در کویر» ساخته امیررضا صداقت داد.

ایرانی‌ها پیشتاز کسب تندیس‌های پویانمایی

در بخش پویانمایی تندیس زرین به یک فیلمساز ایرانی رسید: عبداله علیمراد کارگردان «جایگزین» که در اثر خود از فضای بومی و عناصر دیداری دارای هویت ملّی استفاده کرده بود. فیلم «ماهیگیر» از فرانسوا بلانا (فرانسه) شایسته دریافت تندیس سیمین و فیلم‌های «چرخش» از هژیر اسعدی و «آتش سرخ» اثر مونا عبداله‌شاهی شایسته دریافت دیپلم افتخار تشخیص داده شدند.

۲۰ فیلم کوتاه و یک تندیس زرین!

از بین تمام آثار داستانی کوتاه، ۱۲ فیلم ایرانی و هشت فیلم خارجی برای حضور در بخش مسابقه پنجاه و یکمین دوره جشنواره رشد برگزیده شده بودند. از این میان «برای بار دوم» ساخته لیلا اخباری تندیس زرین و «متأسفم بابا» از سماح سعدی و یونس منجر (بلژیک) تندیس سیمین را از آن خود کردند. دیپلم‌های افتخار این بخش نیز به دو نفر اهدا شد: علی کیوان، کارگردان فیلم «برنده» و ماکسیم اکبروف (قزاقستان) کارگردان فیلم «آب».

تندیسی زرین مسافر هند شد

هر چند در این دوره از جشنواره فیلم رشد جوایز چندانی به فیلمسازان خارجی نرسید، ولی برنده تندیسی که شاید مهم‌ترین جایزه جشنواره است، یک فیلمساز هندی بود: آجای گوویند کارگردان «ماداپالی متحد» که تندیس زرین بخش فیلم‌های بلند داستانی را به خود اختصاص داد. در این بخش تندیس سیمین به مرتضی رحیمی کارگردان فیلم «بَلیط» و دیپلم افتخار به سید جمال سیدحاتمی کارگردان فیلم‌ «بام بالا» اهدا شد.

پررقیب‌ترین بخش!

بخش مستند، بیشترین تعداد شرکت‌کننده این دوره را به خود اختصاص داده بود و در دو بخش مستندهای بلند و مستندهای کوتاه، دو گروه داوری مجزا به بررسی آثار مشغول بودند. نهایتا تندیس زرین مستندهای بلند به ناهید رضایی کارگردان «خانه بهار» و تندیس سیمین به علیرضا دهقان کارگردان «ایساتیس» رسید و دیپلم افتخار به لیزبت دکولار (بلژیک) کارگردان «هولگات» اهدا شد. هیات داوران به خاطر فیلمبرداری زیبای مستند «ایساتیس» یک جایزه ویژه هم به مهدی آزادی اهدا کرد.

در بین فیلم‌های مستند کوتاه هم تندیس زرین به مهدی رجبیان کارگردان «زرافشون» رسید. دیمیتری اولینیک (روسیه) کارگردان مستند «سی‌هزار ضربه» تندیس سیمین برد و دیپلم افتخار به محمد طالبی کارگردان مستند «نفس‌های یک شهر» اهدا شد. در این بخش هم رضا پردل کارگردان «نانِ بی‌جان» به خاطر پژوهش این مستند، دیپلم افتخار گرفت.