نگاهداری: حکمرانی مردمی حل المسائل مشکلات جامعه امروزی است

به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی،نخستین نشست هم‌اندیشی و افتتاح اندیشکده‌های حکمرانی و قانونگذاری استان‌ها صبح امروز (دوشنبه، ۲۴ مرداد ماه) با حضور بابک نگاهداری؛ رئیس مرکز پژوهش‌ها و نخبگان، عبدالرضا مصری نائب رئیس مجلس، علیرضا منادی سفیدان رئیس کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس، روح‌الله متفکر آزاد عضو کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس و اساتید دانشگاه‌ها به منظور افتتاح فعالیت این اندیشکده‌ها با مشارکت ۱۱ استان در مرکز پژوهش‌های مجلس برگزار شد.

نگاهداری در این نشست با اشاره به تلاش‌های مرکز پژوهش‌ها در چند ماه گذشته برای راه‌اندازی این مجموعه گفت: امروز نتیجه این تلاش‌ها را از طریق افتتاح این اندیشکده‌ها با حضور نخبگان استان‌ها و اساتید دانشگاه‌ها پیگیری می‌کنیم چرا که انتظاری که از مرکز پژوهش‌ها در سال‌های گذشته وجود داشت و پژوهشگران و اساتید دانشگاه‌های استان‌ها در این زمینه نسبت به عملکرد این مرکز نقد داشتند این بود که ما بیشتر از ظرفیت اساتید و نخبگان مستقر در تهران برای پیش‌نویس قوانین و پژوهش‌ها استفاده می‌کردیم و از توان خیل عظیم پژوهشگران سایر استان‌ها کمتر بهره می‌بردیم که این نقد وارد بود.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس ادامه داد: نمایندگان مجلس نیز در مراجعاتی که به ما داشتند به این موضوع اشاره می‌کردند که باید برای حل مسائل محلی در حوزه انتخابیه آنها مرکز پژوهش‌ها پشتیبانی‌های لازم را داشته باشد و با استفاده از ظرفیت نخبگان و اساتید دانشگاه‌ها مسائل منطقه‌ای و محلی پیگیری شود تا از این طریق رشد موثری را در فعالیت‌های تقنینی ایجاد کند.

وی تصریح کرد: این مسائل ما را بر آن داشت تا برای ایجاد این شبکه اجتماعی تحت عنوان اندیشکده‌های حکمرانی و قانونگذاری استان‌ها تلاش کنیم بنابراین امروز فاز اول فعالیت این اندیشکده‌ها برای ۱۱ استان افتتاح می‌شود.

نگاهداری اظهار کرد: مجموعه اندیشکده‌ها دارای سه ضلع دانشگاه‌های استان اعم از دانشگاه‌های آزاد، تحت پوشش وزارت علوم و وزارت بهداشت، یک ضلع آن نمایندگان مجلس و یک ضلع آن نیز مرکز پژوهش‌های مجلس است که هم در رابطه با موضوعات و مسائل مهمی که در مجلس در قالب قانونگذاری و بررسی لوایح در دستور کار قرار دارد و هم اقدامات پژوهشی از این ظرفیت علمی و کارشناسی استفاده خواهد کرد و هم مسائل منطقه‌ای را با استفاده از ظرفیت‌های نخبگانی مستقر در آن منطقه پیگیری می‌کند.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس افزود: دغدغه‌ای که با ایجاد این اندیشکده‌ها داشتیم، مردمی‌سازی حکمرانی یا حکمرانی مردم بود چرا که ما معتقدیم مردمی‌سازی حل‌المسائل مشکلات امروز جامعه ایران است، ضمن اینکه توجه به این مهم در رهنمودهای امامین انقلاب مشاهده می‌شود که بارها بر نقش و حضور و مشارکت مردم در اداره کشور تأکید کردند ضمن اینکه تجربه تاریخی نیز نشان می‌دهد توجه به این مهم در حکمرانی موثر است کما اینکه در ۸ سال دفاع مقدس به اثبات رسید و اگر در مواردی کمتر مورد توجه قرار گرفت توفیق زیادی در حکمرانی نداشتیم بنابراین مشارکت مردمی و استفاده حداکثری از این ظرفیت در مجلس یازدهم دنبال می‌شود.

وی تأکید کرد: مشارکت، مسئولیت‌پذیری و اختیار دادن به مردم باعث رشد کشور می‌شود ضمن اینکه لازمه رشد مردم نیز در گرو توجه به این مهم است که در حکمرانی و توسعه مشارکت داشته باشند ضمن اینکه توسعه جامعه در گرو رشد مردم است بنابراین ما استفاده از این ظرفیت مهم را در بحث حکمرانی دنبال می‌کنیم.

نگاهداری با اشاره به اقداماتی که مرکز پژوهش‌های مجلس در ابعاد مختلف مردمی‌سازی مورد توجه قرار داده است، افزود: حکمرانی مردمی از چند بعد قابل بررسی است؛ یکی مسئله‌شناسی است یعنی بتوانیم در شناسایی مسائل اولویت‌دار، صورت‌بندی و مهندسی مسائل از ظرفیت حداکثری مردم و نخبگان استفاده کنیم چرا که ما گاه در تشخیص مسائل دچار اشتباه می‌شویم و بیشتر بر عوارض و پیامدشان تمرکز می‌کنیم و در این زمینه مسیر نادرست را طی می‌کنیم.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس با تأکید بر اینکه حکمران باید زمین بازی را تعریف کرده و قواعد آن را تعیین کند، تصریح کرد: اگر تکیه ما در شناسایی مسائل، رویکرد نوآوری باز باشد و با جامعه نخبگان استان‌های مختلف و نظرات مردم برای احصاء مسائل تمرکز کنیم، مسیر درستی را در شناسایی اولویت‌ها در پیش می‌گیریم بنابراین در این راستا در مرکز پژوهش‌ها، مرکز افکارسنجی را راه‌اندازی کرده که نمایندگان را قبل از تصویب قوانین در جریان دیدگاه نخبگان قرار می‌دهد. همچنین مرکز نوآوری و خانه خلاق را راه‌اندازی کردیم که در یک رویکرد ۲ هزار نخبه و در رویکرد دیگر ۱۴۰۰ نخبه و در بخش دیگر ۱۵۰۰ نخبه را در آن مشارکت دادیم، همچنین به تازگی پارلمان دانشجویی را برای بررسی طرح ارائه شده پیرامون برنامه هفتم توسعه راه‌اندازی کرده و از بین ۵۰۰ دانشجو، ۱۵۰ نفر را برای فعالیت در این زمینه انتخاب کردیم.

وی افزود: بحث دیگر در حکمرانی آینده‌نگری است که باید به آن توجه کنیم چرا که باعث می‌شود درگیر مسائل روزمره نشویم. جامعه نیاز به آینده دارد و حکمرانی خوب باید دیده‌بان آینده‌نگر داشته باشد بنابراین در کنار مسئله‌شناسی باید این ظرفیت را نیز فعالیت کنیم ضمن اینکه باید به این نکته نیز توجه شود که مسائل و چالش‌ها در کشور یک رویکرد تکاملی دارد به این معنا که هر مسئله‌ای یک مسیری را از اجمال به تفصیل طی می‌کند و هیچ مسئله‌ای در کشور مقطعی یا پروژه‌ای نیست. همچنین هیچ مسئله بغرنجی برای همیشه حل نخواهد شد و به اشکال مختلف بازتولید می‌شود.

نگاهداری عنوان کرد: نباید زیست بوم حکمرانی مناسب را برای پرداختن به مسائل و چالش‌های کشور ایجاد کنیم چرا که در فرآیند دائمی که در آن مسائل از اجمال به تفصیل در حال تولید هستند، به زیست بوم نوآوری دائمی نیاز داریم و این موضوعی است که همچون آزمایشگاه حکمرانی که در مرکز پژوهش‌ها ایجاد شده دنبال می‌کنیم تا بر اساس آن ساز و کار مردمی رویکرد تکاملی زیست بوم حکمرانی را تعریف کنیم.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس افزود: رویکرد بومی باید با ابزارهای حکمرانی مورد توجه قرار گیرد، کما اینکه در اوایل انقلاب اسلامی این ابزارها در قالب جهاد سازندگی و کمیته امداد امام خمینی (ره) برای حکمرانی ایجاد شده بودند ضمن اینکه هر نظام حکمرانی نیاز به جعبه ابزار بومی دارد.

وی با بیان اینکه نظام لیبرالی دارای ابزار نرم است، تأکید کرد: ما در گذشته یک بروکراسی ناکارآمد داشتیم که تصمیمات مسئولان انتصابی در بین چرخ‌های آن خورد شد چرا که از ابزار حکمرانی بومی که به آچار ایرانی نیاز دارد، غفلت کردیم و در این زمینه کوتاهی شد بنابراین باید در گام دوم انقلاب ضمن استفاده از تجارب بشری اما بدون رویکرد تقلیدی صرف به این سمت برویم.

نگاهداری با تاکید بر اینکه جعبه ابزار حکمرانی مردمی به آچار ایرانی نیاز ندارد نه آچار فرانسه، افزود: در قانون اساسی برای ایجاد این ابزارها در تمام سطوح نقشی برای مردم هم در قانونگذاری و هم سیاستگذاری قائل شده است بنابراین با عینک حکمرانی مردم باید جعبه‌ ابزاری بومی در جهت کنترل، نظارت و قانونگذری ایجاد کنیم.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس تصریح کرد: ما در ساختارها نیز به چابک‌سازی و کارآمدسازی نیاز داریم و شاید مردمی‌سازی ساختارها یکی از راه‌حل‌های برون رفت از ساختارهای سنگینی باشد که ما را در بروکراسی‌ گرفتار کرده است. از سوی دیگر باید به سمت هوشمندسازی باز حرکت کنیم که در این زمینه با حاکمیت دولت الکترونیک می‌توانیم به ایجاد تحول ساختاری کمک کنیم و به جلو برویم بنابراین معتقدیم در مسئله‌شناسی، آینده‌نگری، ابزارسازی و ساختارسازی رویکرد مردمی شاه کلید، حل‌المسائل و نسخه شفابخش مسائل امروز جامعه است.

وی خاطر نشان کرد: ما باید به رویکردهای نوین در حکمرانی اعم از فناوری اطلاعات و نوین توجه کنیم چرا که حکمرانی در جایی فهم پیدا می‌کند که متناسب با پدیده‌های نو پدید همچون رمزارزها، متاورس و بلاک‌چین که عمدتاً از طریق نخبگان زودتر از حکمرانان درک می‌شود و نسبت به بازآرایی با استفاده از روش‌های نوین مثل حکمرانی هوشمند، رفتاری و شناختی، رویکردهای مختلف را ارتقاء می‌بخشند.

نگاهداری با یادآوری اینکه در این نشست پنل‌های مختلفی نیز برای پیشبرد کارها اجرا می‌شود، اظهار کرد: در خصوص فعالیت اندیشکده‌های حکمرانی و قانونگذاری استان‌ها، تلاش استان‌ها اصلی‌ترین مولفه است که باید از این ظرفیت به خوبی استفاده کنند ضمن اینکه ما معتقدیم این شبکه با استفاده از ظرفیت مردمی و نخبگان، کیفیت تصمیمات را چند پله بیشتر ارتقاء می‌بخشد.