منبرهایی که مبارزین انقلابی را تربیت کرد

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای یکی از سخنرانان این هیات در دوران مبارزات انقلاب اسلامی بود. مجموعه‌ سخنرانی‌های ایشان در سال ۱۳۵۱ در هیات انصارالحسین علیه‌السلام با موضوع تحلیل رسالت و مبارزات سیاسی ائمّه علیهم‌السلام در قالب کتاب «همرزمان حسین علیه‌السلام» به چاپ رسیده است.

به مناسبت ایام عزای حضرت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام رسانه KHAMENEI.IR در گفت‌وگو با آقایان سیدعلی رخ‌صفت و ابوالفضل توکلی‌بینا از مبارزان پیش از انقلاب و فعالان هیات انصار الحسین علیه‌السلام، نگاهی به فعالیت‌ها و سخنرانی‌های آیت‌الله خامنه‌ای در جلسات هیات انصارالحسین داشته است.

بحث را از فضای هیات انصارالحسین علیه‌السلام شروع کنیم. این هیات در سالهای قبل از انقلاب چه فعالیت‌هایی داشت و چه معیارهایی برای دعوت از سخنرانان در آن‌جا مد نظر قرار میگرفت؟

آقای رخ صفت: پیش از سال ۴۲ هیات انصارالحسین و همه هیا‌ت‌‌هایی که در آن سال‌ها وجود داشت، روال عادی و معمولی داشت. مردم به جلسه می‌آمدند، سخنرانان سخنرانی می‌کردند، مداحی و سینه‌زنی برگزار و در نهایت جلسه به اتمام می‌رسید. این برای قبل از سال ۴۲ بود. اندک‌اندک که مبارزات شروع شد، ما و سایر دوستان‌مان بهترین پایگاه برای مبارزه و ارتباط داشتن و با هم مرتبط بودن را در هیات انصارالحسین پیدا کرده بودیم. همه آن‌جا جمع می‌شدیم.

مسئولین هیات انصارالحسین چهره‌های موجهی بودند. حاج آقا میرخانی در مسجد امین‌الدوله دعاهای ابوحمزه پرشوری می‌خواند، یکی از شاگردان ایشان آقای بکایی است. پایگاه آن‌ها مسجد امین‌الدوله بود، از آن‌جا به هیات انصارالحسین می‌آمدند و بعد به بازار می‌رفتند. بعد از سال ۴۲ جلسات علاوه بر مداحی و سینه‌زنی و روضه‌خوانی، زمینه سیاسی و مبارزاتی داشتند. درآن زمان آیت‌الله خامنه‌ای، آقای هاشمی، شهید مطهری و شهید بهشتی از جمله سخنرانان مبارز بودند که از آن‌ها برای سخنرانی در هیات دعوت می‌شد.

ورود این چهره‌ها چه تغییر و تأثیراتی برای هیئت به ارمغان آورد؟

* رخ صفت: آن طور که به خاطر دارم این بزرگواران مبارزه‌ای را با ترک عادات شروع کردند. مستمعین عادت داشتند وارد جلسه شوند، حرف‌ها را بشنوند و بروند. یکی از ابتکارات این بزرگواران در هیات انصارالحسین این بود که گفتند جلسات باید محتوا داشته و مثل کلاس درس باشد. پایه را بر مبنای کلاس درس گذاشتند. گفتند باید در جلسات تخته سیاه بگذاریم. درس را بنویسیم. جلسه از حالت عادی بیرون آمد و کلاس درس شد.

این برای خیلی از افراد ثقیل بود. تخته می‌گذاشتند و روایات و احکام را می‌نوشتند. شرکت‌کنندگان باید در هفته‌های بعد روایات را بازگو می‌کردند. اندک‌اندک هیات انصارالحسین کلاس درس شد. مبارزین دور هم جمع می‌شدند. بعد از جلسه هم ردوبدل اخبار انجام می‌شد. بعد از یک ساعت ردوبدل اخبار به زور از خانه افراد بیرون می‌آمدیم. هفته‌های بعد مرتب این برنامه ادامه داشت. هیات انصارالحسین سیار بود و در خانه‌ها برگزار می‌شد و با پشتکار دست‌اندرکاران هماهنگی‌ها انجام می‌شد و این کار ادامه پیدا کرد.

* توکلی‌بینا: از بین شاگردان انقلابی امام خمینی رحمةالله‌علیه آیت‌الله مطهری، شهید بهشتی، آقای خامنه‌ای، آقای هاشمی و آقای باهنر تأثیر زیادی در حرکت مبارزات انقلابی و هدایت آن داشتند. اولین قشری که به امام رحمةالله‌علیه لبیک گفتند بازاریان تهران بودند، حتی بیش از روحانیت! تُجّار بازار تهران با امام رحمةالله‌علیه بیعت کردند و پای همه چیز ایستادند. وقتی امام رحمةالله‌علیه دستگیر شد بازار تهران ۱۴ روز تعطیل شد؛ این اقدامی بی‌سابقه بود.

وقتی حرکت انقلابی از سال ۴۱ شروع شد ما با دوستان‌مان گروه گروه می‌شدیم و هر کاری اعم از چاپ، توزیع، پرداخت مالی و غیره را انجام می‌دادیم. حرکت حساب‌شده بود و این شاگردان خوب امام رحمةالله‌علیه برنامه‌ریزی کرده بودند به گونه‌ای عمل کنند که سیره ائمه را در مبارزه با ظلم و رژیم فاسد عملیاتی کنند. شاگردان امام رحمةالله‌علیه جهت گروه‌ها و مبارزه را تعیین می‌کردند و هیات انصارالحسین هم یکی از این محافل بود. نه تنها آقای خامنه‌ای بلکه آقای هاشمی هم تخته سیاه می‌گذاشتند و آیات و روایات را می‌نوشتند و از مردم می‌خواستند یادداشت کنند و حتی هفته بعد از آن‌ها سؤال می‌کردند.

مباحثی که آیت‌الله خامنه‌ای در آن زمان در قالب محتوای سخنرانی یک هیات عزاداری مطرح می‌کردند ناظر به چه موضوعاتی بود؟

* توکلی‌بینا: موضوع صحبت سیره ائمه علیهم‌السلام بود. البته این مطالب را فقط در هیات انصارالحسین بیان نمی‌کردند. جلسه دیگری هم در محله دروس بود که منزل یکی از دوستان بود. آنجا هم همین مباحث را ارائه می‌کردند. جلسات زیادی برگزار می‌کردیم. آقای خامنه‌ای جلسات را در این خانه یا در هیات انصارالحسین داشتند. ایشان سیره ائمه علیهم‌السلام را بیان می‌کردند. مطالب روی تخته نوشته می‌شد. افراد باید اینها را یادداشت می‌کردند و هفته بعد پاسخگو می‌بودند. اینها به مبارزه جهت می‌دادند طوری که مردم در مقابل رژیم طاغوت مهیا و آماده شوند.

این مواردی که حالا در قالب هیات مطرح می‌شد چه تأثیر و نقشی در فضای مبارزه داشت؟

* توکلی‌بینا: بهترین تأثیر این بود که به فکر و عمل من به عنوان یک بازاری باسواد یا بی‌سواد جهت می‌داد و ذهنم مهیا می‌شد. در ما حب امیرالمومنین علیه‌السلام وجود دارد. این علاقه‌مندی در گوشت و خون ما وجود دارد. بیان کردن سیره مبارزاتی ائمه علیهم‌السلام در دوران اختناق باعث روشنگری می‌شد. فرد را مقاوم می‌کرد. خدا می‌داند در آن دوران چقدر به جوانان ما فشار می‌آورند. اینها باعث می‌‌شد که در جهت ولایت الهی پیش برویم. ما را واکسینه می‌کرد.

* رخ‌صفت: در جلسات و هیئات مذهبی عادت این بود که روضه را می‌خواندند، منبری منبر می‌رفت، ایام عاشورا ناهار می‌دادند و سینه‌زنی می‌کردند و بعد هم همه دنبال کار خود می‌رفتند. منبرهای آقایان و سخنرانی‌های این افراد سازندگی داشت و جوانان را برای مبارزه آماده می‌کرد. به اندازه‌ای این سخنرانی‌ها موثر بود که بچه‌های بازار وارد توزیع اعلامیه شدند. یک روز ساواک با آن قدرتی که داشت، وقتی بیدار شد دید در سراسر تهران و در منازل اعلامیه پخش شده بودند.

برخی از مسئولان هیات‌‌ها این آمادگی را نداشتند که علیه شاه، حکومت و رژیم صهیونیستی صحبتی شود. همین بچه‌های ما بودند که فضا را هدایت کردند. دوستی داشتیم به نام آقای مرتضی نعیمی سر بازار کفاشان روی چهارپایه رفت و جلوی تمام افسران شاهنشاهی گفت این‌هایی که روی دوش شماست برای ما اهمیت ندارد، ما طرفدار روح‌الله هستیم. این حرف‌ها مساوی با مرگ بود. اینها را این منبرها ساخت و نتیجه سخنرانی آقایان بود. منبرهای آقایان تأثیر عجیبی داشت. جوانان هم برای مبارزه تا پای مرگ ایستاده بودند. این چنین جوانان را ساخته بودند و سخنرانی‌های پرشور آقای خامنه‌ای و سخنرانی شهید مطهری و شهید بهشتی بود که مردم را ساخت.

آیت‌الله خامنه‌ای در آن زمان چه نوع روابط و تعاملاتی با مردم و شرکت‌کنندگان در هیئت داشتند؟

* رخ‌صفت: ایشان وقتی وارد جلسه می‌شدند طوری با همه صمیمی بودند که انگار تمام جوانان و مسن‌های جلسه او را برادر خود می‌دیدند. گاهی وقتی در حسینیه ارشاد سخنرانی می‌کردند بحث ما مفصل و طولانی می‌شد. صمیمیت مردم با ایشان این‌چنین بود. وقتی وارد هیات می‌شدند همه دور ایشان حلقه می‌زدند. آقای خامنه‌ای ارتباط مردمی خیلی خوبی داشتند و مردم را به مطالعه زیاد تشویق می‌کردند. کتاب پیشنهاد می‌دادند. درباره جزوات و مطالعه تأکید و تشویق زیادی داشتند.