معمای گام آخر؛ آیا قطار مذاکرات در ایستگاه پایانی است؟

عبدالرضا فرجی‌راد در گفت‌وگو با پانا درباره دور جدید مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین اظهار داشت: «در هفته‌های گذشته، جوزف بورل پیش‌نویس تعدیل شده‌ای را در اختیار ایران و آمریکا قرار داد و اعلام کرد که در صورت پاسخ مثبت طرفین، مذاکراتی آغاز خواهد شد که به‌عنوان آخرین فرصت طرفین برای به نتیجه رسیدن مذاکرات ذکر به شمار می‌رود. مذاکرات غیر منتظره‌ای در وین آغاز شد با این معنی که دو طرف حاضر شدند در مواضع خود تجدید نظر کنند.»

وی ادامه داد: «چند روز قبل از شروع مذاکرات بایدن و دیگر شخصیت‌های سیاسی آمریکا و حتی رابرت مالی، نماینده آمریکا در امور ایران که موضع متعادلی دارد، اعلام کردند که به‌هیچ وجه سپاه را از لیست قرمز خارج نخواهند کرد. وقتی زمان مذاکرات اعلام شد مشخص شد که چرا طرف‌های آمریکایی آنقدر اصرار بر اعلام چنین خبری دارند. آن‌ها یک سیاست تبلیغاتی ضد فشار را در پیش گرفته بودند که وقتی مذاکرات آغاز می‌شود فشار داخلی و از جمله کنگره، اسرائیل و اعراب را از دوش خود بردارند و نشان دهند که قرار نیست در این دور مذاکرات چنین امتیازی به ایران داده شود.»

این دیپلمات سابق کشورمان اضافه کرد: «با آغاز مذاکرات، اعلام شد که جمهوری اسلامی ایران، خروج سپاه را از دستور کار خارج کرده است. حتی آقای مرندی که به‌عنوان مشاور تیم مذاکره‌کننده شناخته شده است در توئیتی اعلام کرد که از ابتدا هم صحبتی در رابطه با خروج سپاه از لیست مطرح نبوده است که این توئیت این اطمینان را می‌دهد که در این دور از مذاکرات دیگر ایران بحث خروج سپاه را مطرح نمی‌کند. در مقابل خبرهایی هم منتشر شد که اطمینان‌هایی در این پیش‌نویس به ایران برای تضمین و عدم خروج آمریکا از برجام داده شده که جزئیاتی از آن منتشر نشده است.»

وی گفت: «نظر به اینکه این تضمین احتمالی، در واقع چیزی نیست که کنگره به تصویب برساند، طبیعتا باید برای کوتاه‌مدت و در دوره حاکمیت دو ساله بایدن باشد و شاید هم اروپایی‌ها در آن نقشی داشته باشند.»

سفیر سابق ایران در نروژ و مجارستان خاطرنشان کرد: «به‌نظر می‌رسد که ایران در مقابل این تضمین نه چندان محکم، خواسته دیگری را مطرح کرده تا بالانسی در مقابل کوتاه آمدن در رابطه با ماندن سپاه در لیست مطرح کرده باشد، آن‌هم حل مشکل پادمان است.»

وی در این باره توضیح داد: «منظور از پادمان سیستم نظارتی آژانس انرژی اتمی است که فعالیت‌های کشورها را کنترل می‌کند. آژانس در وین چند دپارتمان دارد. دپارتمان خاورمیانه، آسیای شرقی، اروپا و روسیه و... ولی برای ایران یک دپارتمان خاص ایجاد شده است. در توافق ۲۰۱۵ آژانس تمام پرونده‌های ایران را بست و پاسخ‌های ایران را قانع‌کننده تشخیص داد و به همین دلیل توافق هم به‌دست آمد. اما در سال ۲۰۱۸ با سرقت اسناد آژانس درخواست بازدید از چند سایت را کرد که پس از بازرسی و پیدا کردن نمونه‌های اورانیوم سوالاتی را مطرح کرد که می‌گوید هنوز پاسخی نگرفته است، هر چند که ایران اعلام کرده است که به‌علت خرابکاری دشمنان و آلوده بودن ابزار بوده، ولی آژانس به ادعای خود، هنوز پاسخ قانع‌کننده‌ای را نگرفته است. آژانس ادعا می‌کند که می‌خواهد بداند اورانیومی که در این سایت‌ها غنی شده، کجاست. به‌همین جهت رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چند روز قبل از شروع مذاکرات در این باره تبلیغات پر سروصدایی را راه انداخت. وی حدس زده بود که مذاکره‌کنندگان ایرانی در وین بر کنار گذاشتن این مساله از دستور کار آژانس تاکید خواهند کرد.»

فرجی‌راد تاکید کرد: «به‌نظر اینجانب اگر مساله پادمانی را بتوانند در وین حل و فصل کنند، توافق انجام خواهد شد. البته آمریکا و اروپا تاکید می‌کنند که این موضوع فرا برجامی است و ارتباطی با مذاکرات ندارد و باید بین ایران و آژانس حل شود.»

وی افزود: «در تماس شب گذشته وزیر خارجه ایران با دبیرکل سازمان ملل نیز، وزیر ایرانی اطمینان داد که ایران به‌دنبال سلاح هسته‌ای نیست. آژانس زیر نظر سازمان ملل است. در خبر سایت نورنیوز متعلق به شورای امنیت ملی هم تاکید شده که در صورت توافق، نباید پرونده دیگری مطرح شود که منظور همین مساله پادمانی است.»

این استاد ژئوپلیتیک تصریح کرد: «به‌نظر می‌رسد گره کار، موضوع پادمان است و انریکه مورا، هماهنگ‌کننده برجام هم در آخرین مصاحبه روز گذشته خود اعلام کرد که گفت‌وگوهای فنی ادامه دارد. قبلا هم گفته‌ام که حضور بهروز کمالوندی، معاون سازمان انرژی اتمی در مذاکرات، دلالت از این دارد که ایران به‌دنبال حل مشکل با آژانس است تا توافق صورت پذیرد.»

وی در پایان گفت: «این احتمال وجود دارد که غرب با گرفتن تعهداتی چراغ سبز را به آژانس برای حل‌وفصل این موضوع نشان دهد.»