دومین ویژه برنامه ملی «از تبار قلم» در اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان هرمزگان

به مناسبت روز قلم و روز ملی ادبیات کودک و نوجوان، دومین دوره ویژه برنامه ملی «از تبار قلم» در استان هرمزگان با تجلیل از علی رضایی، استاد، نویسنده و محقق پیشکسوت هرمزگانی با حضور امینه دریانورد، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان هرمزگان؛ احمد سایبانی، چهره ماندگار فرهنگی استان هرمزگان؛ سعید عبدلی زاده، رئیس حوزه هنری انقلاب اسلامی استان؛ پروین پشت کوهی، مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان؛ محمد میردادی، سرپرست معاونت فرهنگی و رسانه ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی هرمزگان؛ محمد ذاکری، عضو هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان؛ مسلم محبی، دبیر محفل ادبی صبا و شاعران و نویسندگان در اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان هرمزگان برگزار شد.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان هرمزگان در این آیین بیان کرد: به خود می‌بالم که در این ویژه برنامه از استاد علی رضایی تجلیل خواهد شد که زبانم از توصیف عظمت قلم و بزرگواری شخصیت ایشان قاصر است و نقش مهمی را در حفظ فرهنگ بومی هرمزگان داشته اند.

دریانورد ادامه داد: جایگاه و نقش قلم به اندازه تاریخ تفکر و فرهنگ بشری است و هرگاه ما می‌خواهیم سخن از تمدن و فرهنگ داشته باشیم به جایگاه و نقش و اهمیت آن پی می‌بریم و از نقش و تاثیرگذاری آن سخن می‌گوییم.

وی افزود: اهمیت قلم و نویسندگی بر کسی پوشیده نیست، اهمیت قلم آن است که صاحب قلم خود را از هر پیرایه‌ای بیارایند و برای بیان واقعیت‌های مفید جامعه تلاش کنند.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان هرمزگان تصریح کرد: ارزش قلم به نویسنده آن بستگی دارد و نویسندگان و صاحبان قلم هستند که به فرهنگ هویت و معنا می‌دهند و پویایی یک جامعه بسته به صاحبان اندیشه و قلم دارد.مسئولیت قلم زدن باید به کودکان و نوجوانان سپرده شود تا خلأهای فرهنگی را پرکنند.

علی رضایی، نویسنده و محقق پیشکسوت هرمزگانی شاهنامه را دقیق ترین و شگفت انگیزترین سندی دانست که در افسانه‌های آن به پیدایش قلم اشاره شده است و بیان کرد: بر اساس شاهنامه، تهمورث دیوبند پسر و جانشین هوشنگ بود و وقتی به پادشاهی رسید قول داد که جهان را از بدی ها پاک و دست دیوها را از همه جا کوتاه کند. او با افسونی نیرومند سالار دیوان را پست و ناتوان کرد و فرمانبردار ساخت و لقب دیوبند گرفت.
تهمورث اهریمن را با افسون اسیر کرد و ۳۰ سال، سوار بر اهریمن دور زمین را می‌گشت. وقتی دیوان این وضعیت اهریمن را دیدند دیگر به دستوراتش گوش ندادند. دور هم جمع شدند و تصمیم گرفتند تاج و تخت پادشاهی را از تهمورث بگیرند. وقتی طهمورث از نقشه آن‌ها باخبر شد، به جنگشان رفت و دو سوم از سپاه اهریمن را به افسون بست و یک سوم دیگر را به گرز گران شکست و بر زمین افکند. دیوان از او خواستند که آنها را نکشد و جان‌شان را ببخشد تا هنری نو به او بیاموزند.

وی افزود: دیوان رمز نوشتن را بر وی آشکار کردند و نزدیک سی گونه خط، از پارسی و رومی و تازی و پهلوی و سغدی و چینی به وی آموختند. البته در برابر روایت شاهنامه و فردوسی در روایت دینکرد آمده است که راز نوشتن را اهریمن پنهان کرده بود و تهمورث توانست با اسیر کردن او به این راز پی ببرد.

این نویسنده پیشکسوت هرمزگانی تصریح کرد: هنگامی که تهمورث از مردم خواست نوشتن را فرا بگیرند، آنان این کار را جادویی منسوب به دیوان دانستند و از یادگیری سر باز زدند. تهمورث به دنبال آن برای نویسندگان و کاتبان، جشنی بر پا کرد که اهمیت آموزش خط و ارجمندی این هنر را نشان بدهد و آن را کاری اهورایی و مقدس نامید، به همین دلیل هم نوشتن در دوران تاریخی به کاری مقدس تبدیل شد که تنها افرادی مشخص از میان موبدان و اشراف خاندان ها به آن می پرداختند.

رضایی ادامه داد: یک محقق و نویسنده باید از این افسانه‌ها سرنخ بگیرد و به دنبال این سؤال باشد که این چه دیوانی هستند که نوشتن می‌دانند و از همین زاویه، باید به دیوی که در ذهن ما جا کرده تگاهی نو بیندازند و به آن تغییر هویت بدهند. از همین منظر نقدی می‌زنم به فرهنگ هرمزگان که ما هرمزگانیها، سرنخ این دیوان را در قصه‌هایمان می‌توانیم پیدا کنیم؛ به عنوان مثال داستانهای ملی که بارها شنیده ایم را در قصه‌های محلی هرمزگان بیشمار می‌توانیم یافت کنیم و این نشان از فرهنگ غنی و متمدن هرمزگانیهاست که باید حفظ و ثبت شوند.

وی افزود: ردپای فرهنگ و اسطوره را در مثل‌ها و ضرب المثل‌های هرمزگان می‌توان دید و این وظیفه و کار اهل قلم است که باید این فرهنگ را ثبت و ضبط و شسینه به سینه منتقل کنند. مسئولین باید این قلمها را به کودکان و نوجوانان بسپرند تا با نوشتن خود، این خلأهای موجود را پر کنند و نگاهها را تغییر دهند. اهمیت به جایگاه قلم در هویت بخشی استان متمدن، دیرپا و ادب پرور استان هرمزگان یک ضرورت و امر ویژه است که مسئولین باید به آن نگاهی متفاوت داشته باشند.

مدیرکل حوزه هنری و انقلاب اسلامی استان هرمزگان در این آیین بیان کرد: اهمیت به جایگاه قلم در هویت بخشی استان متمدن، دیرپا و ادب پرور استان هرمزگان یک ضرورت و امر ویژه است که مسئولین باید به آن نگاهی متفاوت داشته باشند. مسئولین وظیفه دارند که در تکریم و تعظیم اهالی قلم و نگوداشت جایگاه قلم به نسبت مسئولیت خود کوشا باشند و اقداماتی درخور انجام دهند.

وی ادامه داد: استاد علی رضایی حائز ویژگیهایی هستند که گرامیداشت هر یک از این ویژگی‌ها، گرامیداشت یک جایگاه و شخصیت خاص است. در ابتدا شأن و جایگاه معلمی و استادی این عزیز بر سایر ویژگی‌های شخصیتی ایشان سایه انداخته که در همه مقاطع تحصیلی مدرسه و دانشگاه تدریس داشته اند و استاد و معلم اکثر حاضرین در این ویژه برنامه بوده اند.

عبدلی زاده تصریح کرد: دومین جایگاه ایشان که من بر خودم می‌بالم جایگاه مدیریتی ایشان است که سالها مدیریت فرهنگی حوزه هنری انقلاب اسلامی استان را عهده دار بوده‌اند و به این جایگاه اعتبار بخشیده‌اند که در دوران مدیریتی ایشان، تحولات فرهنگی بسیاری را در استان شاهد بوده‌ایم.

این مقام مسئول افزود: جایگاه قلم ایشان نیز درخور توجه است که تألیفات بیشماری را در حوزه فرهنگ استان، قلم زده‌اند و نگاه پژوهشی و همه جانبه‌ای که به هرمزگان داشته‌اند مرجعیت پژوهشی را ایجاد کرده است که طی این سالها، منابع اصلی محققان در حوزه فرهنگ استان، آثار و تألیفات ایشان بوده است.

لازم به ذکر است آخرین کتاب چاپ شده استاد رضایی، پاسخگوی نیازهای محققین در راستای مکتوب کردن فرهنگ هرمزگان است.

عضو هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان هرمزگان نیز بیان کرد: اخیراً کتابی تحت عنوان «هرمزگان در آئینه تاریخ و فرهنگ» به چاپ رسیده است که شانزدهمین کتاب استاد رضایی در عرصه فرهنگ و هنر به چاپ رسیده است.

ذاکری بیان کرد: با توجه به اینکه نسل جوان پرسش‌هایی را از چگونگی بروز و ظهور سنت‌ها و آئین‌های مختلف استان هرمزگان در ذهن می‌پروراند، نویسنده این کتاب را به چاپ رسانیده است تا بتواند به پرسش‌های آنان در این زمینه جواب دهد.

وی ادامه داد: یکی از ویژگی‌های منحصر به فردی که این کتاب را ارزشمند کرده است این است که نویسنده در این کتاب ابتدا به طرح پرسشی می‌پردازد و خود به آن پاسخ می‌دهد و براساس پاسخ داده شده، راهکار ارائه می‌دهد.

عضو هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان تصریح کرد: یکی از مشکلات اساسی که محققین در تألیف کتاب در ارتباط با فرهنگ هرمزگان به آن برمیخورند کمبود منابع مکتوب است که نویسنده در این کتاب اینگونه راهکار می‌دهد که به جای اینکه از تاریخ به فرهنگ برسیم باید از فرآورده‌های فرهنگی موجود شروع کنیم و از فرهنگ به تاریخ برسیم و تاریخ هرمزگان را کشف و ضبط کنیم.

در پایان نیز از خدمات استاد علی رضایی، نویسنده و محقق پیشکسوت هرمزگانی تجلیل شد.

گفتنی است علی رضایی، نویسنده هنرمند و پژوهشگر مشهور هرمزگانی در سال ۱۳۲۷ در میناب متولد شد. او دوران ابتدایی و متوسط را در زادگاهش به پایان برد و سپس برای ادامه تحصیل به دانشسرای بندرعباس رفت و بعد از فارغ التحصیل شدن به عنوان معلم در روستاهای میناب خدمت کرد و سپس برای ادامه تحصیل به شیراز رفت و در رشته ادبیات فارسی فارغ التحصیل شد. در سال ۱۳۵۹ به بندرعباس آمد و به مدت ۱۷ سال در دانشگاهای بندرعباس تدریس کرد و در نهایت در سال ۷۶ بازنشسته آموزش و پرورش شد. استاد رضایی خدمات ماندگار و ارزنده ای را به فرهنگ هرمزگان انجام داده است که می توان به انتشار فصلنامه گلپنگ، ارائه مقاله در زمینه فرهنگ عمومی؛ تألیف نمایشنامه‌های «ما می توانیم»، «گل و جهله»، «سوز ماهی»؛ تالیف ۱۶ کتاب شامل «مجموعه قصه های یک انگشتر برخاکستر»، «قشم در یک نگاه»، «هرمزگان در آئینه تاریخ و فرهنگ» و ... و نویسندگی متن بیش از ۳۵ فیلم مستند اشاره کرد.