نامه عجیب ساترا به رئیس صداوسیما

نگاهی به اظهارنظر ۲۷ خرداد ماه معاون حقوقی وزارت ارشاد، حاکی از یک پذیرش، حداقل در بخش سریال هاست. او، گفته است، «در دوساله اخیر مسوولیت تولید و نظارت و ارزشیابی سریال های شبکه نمایش خانگی و پلتفرم ها به صداوسیما سپرده شده و این سازمان باید پاسخگو باشد.»

این موضع پیشتر از سوی معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی هم مطرح شده بود که در اسفند ۱۴۰۰ بیان کرد، «تا روشن شدن ماجرا ما در سازمان سینمایی سریال و کارهایی که برای پلتفرم هاست را بررسی نمی کنیم.»

از طرفی پیمان جبلی هم ششم خرداد ماه امسال در اظهاراتی در دانشگاه صنعتی شریف بر جایگاه نظارتی صداوسیما بر پروژه های شبکه نمایش خانگی تاکید کرده و البته در این میان بین فیلم ها و سریال ها تفاوتی قائل نشده است.

رییس صداوسیما پس از آنکه اظهاراتش در این نشست با انتقاد برخی سینماگران مواجه شد، با تشریح مجدد این اظهارات، از موضع خود در قبال نظارت بر شبکه نمایش خانگی کوتاه نیامد و گفت: «چه کسی صاحب اینجا (پلتفرم ها) است؟ چه کسی باید این را مدیریت کند؟ ما اگر ادعای نظارت داریم این ادعا سلیقه ای نیست. وظیفه ای است که قانون اساسی گردن ما گذاشته است...»

و حالا در امتداد این موضع گیری ها، انتشار نامه ای از سوی رییس سازمان تنظیم مقررات رسانه های صوت و تصویر فراگیر (ساترا) خطاب به رییس صداوسیما مبنی بر درخواست برای تشدید «برخورد بازدارنده ساترا با تخلفات پلتفرم های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی»، شرایط متفاوت از قبل را نمایان می کند.

در نامه ای که از سوی سعید مقیسه به پیمان جبلی در ۲۱ تیر ماه ۱۴۰۱ نوشته شده و این روزها در فضای مجازی دست به دست می شود، بر سپرده شدن کامل این مسوولیت به صداوسیما و اجرایی شدن قوانین نظارتی در صورت مشاهده تخلفات تاکید شده است.

رییس ساترا در گزارشی، تهیه نامه اتمام حجت با پلتفرم های متخلف و تعیین ضرب الاجل یک هفته ای برای تمکین به قانون و مقررات ساترا و توقف اقدامات متخلفانه را یادآور شده است. رویکردی که بازتاب آن را در روزهای اخیر در اقدام یکی از پلتفرم ها برای حذف یک سریال به دلیل نداشتن مجوز رسمی و بازگشت دوباره، پس از دریافت مجوز ساترا شاهد بودیم.

ضمن اینکه در صورت تمکین نکردن از قوانین ساترا، صدور نامه تعلیق مجوز و فیلتر کردن دامنه پلتفرم و طرح شکایت در دادسرای فرهنگ و رسانه و جرایم رایانه ای در دستور کار قرار خواهد گرفت و در این مسیر ارسال نامه به وزارت ارتباطات برای خدمت ندادن به دیتا سنترها در دستور کار اجرایی ساترا قرار گرفته است.

و اما در شرایطی که این روزها پروژه های شبکه نمایش خانگی از تبلیغات محیطی و شهری به وفور بهره می برند و اتفاقا بزرگترین بنرها در سطح شهر به همین پروژه های پرسود و پرچهره اختصاص دارد، سازمان زیرمجموعه صداوسیما در نامه ای به بخش های مختلف از جمله معاونت علمی ریاست جمهوری، ارشاد و شهرداری، خواستار محرومیت پلتفرم های متخلف از تبلیغات شهری و همچنین حمایت های مالی و لغو نشان اینماد شده است که قطعا ضرر مالی قابل توجهی را نصیبشان خواهد کرد.

در اسفند ماه ۹۹ پس از اینکه مسوولیت صدور مجوز و تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر و نظارت بر آن از سوی مجلس بر عهده ساترا ـ سازمان زیرمجموعه صداوسیما ـ گذاشته شد و در پی تاکید بر این قانون در زمستان ۱۴۰۰ و در جریان بررسی بودجه سال ۱۴۰۱ در مجلس، در ۲۳ اسفند ماه ۱۴۰۰ جمعی از سینماگران در نامه ای خطاب به دبیر شورای نگهبان، خواستار رفع ابهام در این حوزه شدند؛ با تاکید بر اینکه «بخش بزرگی از صلاحیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به موجب یک قانون یک ساله به سازمانی نوپا (ساترا) سپرده شده که بار مالی سنگینی بر بیت المال وارد می کند.» و پس از آن بود که بخشی از قانون بودجه ۱۴۰۱ کل کشور که نظارت بر پلتفرم های اینترنتی را به ساترا انتقال می داد، به علت ایراد شورای نگهبان قانون اساسی توسط مجلس شورای اسلامی حذف شد و البته با این تاکید که «مسوولیت صدور مجوز و تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر و نظارت بر آن منحصرا بر عهده سازمان صداوسیماست.»

با این همه در فروردین ماه ۱۴۰۱ نایب رییس کمیسیون فرهنگی مجلس از استعلامی خبر داد که به اعتقاد وی می توانست به قائله خاتمه دهد. غلامرضا منتظری تاکید کرد که در شبکه نمایش خانگی هم وزارت ارشاد و هم صداوسیما سهم دارند و البته مسوولیت اصلی با صداوسیماست. و یادآور شد تدوین یک آیین نامه درست راهگشاست.

مروری بر این تاریخچه، بر اهمیت نقش مجلس در تعیین جایگاه نظارتی سازمان ها بر پروژه های شبکه نمایش خانگی حکایت دارد؛ جایگاهی که در نامه رییس ساترا به رییس صداوسیما هم بر آن تاکید شده و از «رایزنی با نمایندگان کمیسیون فرهنگی به منظور پیش بینی نطق پیش از دستور و ایراد تذکر» خبر می دهد.

در تمام این دو سال اصناف سینماییِ منتقد به سپردن مسوولیت وی او دی ها به صداوسیما، با بهره گیری از رفتارهای رسانه ای مانند تشکیل کارزار و انتشار نامه های متعدد به متولیان و ...، خواستار جلوگیری از یک دست شدن تولیدات شبکه نمایش خانگی با تولیدات صداوسیما بر اساس متر و معیارهای این رسانه شده اند و نگرانی خود را بابت تشدید بیکاری در فضای سینما اعلام کرده اند. و این در حالی است که البته صداوسیما به عنوان یک رسانه فراگیر در کشور، خود از این شرایط بی بهره نبوده است. با این همه در نامه اخیر مقیسه به پیمان جبلی مصاحبه و اقدام رسانه ای برای تنویر افکار عمومی و معرفی دستگاه هایی که با ترک فعل برای رعایت قانون همراهی نمی کنند تاکید شده است.

با این همه در شرایطی که به نظر می رسد نامه رییس ساترا به رییس صداوسیما بیش از آنکه درخواستی برای اجرایی کردن ۱۲ بند نامه باشد، یک گزارش عملکرد محسوب می شود، اما همچنان بسیاری در آن طرف ماجرا همچنان امیدوارند که پاسخ پیمان جبلی که با شعار تحول به ساختمان شیشه ای صداوسیما پا گذاشته و بر همکاری حداکثری با هنرمندان تاکید دارد، رویکردی شاید کمی متفاوت تر از این برخوردهای بازدارنده باشد.

حال باید صبر کرد و دید، ساترا که مدتی است در فضای رسانه خبری را به صورت رسمی برای رسانه ها ارسال نمی کند، آیا در روزهای آینده دستورالعمل جدیدی را در حوزه نظارت بر پلتفرم ها اعلام و رسانه ای خواهد کرد یا همچنان نظارت بر شبکه نمایش خانگی و پروژه هایش، به صورت قوانین نانوشته ای برای رسانه ها و البته تولیدکنندگان باقی خواهد ماند.