کارشناسان در گفت‌وگو با پانا بررسی کردند
ضرورت آموزش اقتصاد در مدارس
تهران (پانا) - طرح موضوع اقتصاد دانش‌بنیان به‌عنوان زیرمجموعه مبحث شعار سال زمینه طرح این موضوع را ایجاد کرده است که چگونه آموزش و پرورش می‌تواند دانش‌آموزان را برای داشتن تفکر اقتصادی آماده کند.
کمال اطهاری، اقتصاددان و پژوهشگر توسعه معتقد است آموزش اقتصاد توسعه از آموزش اقتصاد مبتنی بر عرضه و تقاضای صرف مهم‌تر است و این نوع آموزش را مبنای تحول در اقتصاد دانش‌بنیان می‌داند. حسین راغفر، اقتصاددان و عضو هیئت‌علمی دانشگاه الزهرا (س) هم با بیان اینکه تعریف شغل در جهان جدید تغییر کرده است بیان کرد که برای دانش‌بنیان شدن اقتصاد آموزش و پرورش باید در تعریف رشته‌هایی که در مراکز فنی و حرفه‌ای و هنرستان‌ها ارائه می‌شود، تغییراتی ایجاد شود. همچنین آلبرت بغزیان، کارشناس اقتصادی عنوان می‌کند، برای اینکه اقتصاد ایران به سمت دانش‌بنیان شدن حرکت کند باید از همان دوران مدرسه دانش‌آموز را با اقتصاد آشنا کرد و به‌گونه‌ای عمل کرد که دانش‌آموز از دروسی مانند ریاضی فراری نباشد. فردین شورج، کارآفرین آموزشی با اشاره به اینکه از نقش آموزش و پرورش در تربیت نیروی کارآفرین غفلت شده است به چالش‌های پیش‌روی کارآفرینی آموزشی پرداخت و عنوان کرد باید به نیازهای یادگیری دانش‌آموزان با شیوه‌های نوین و اثربخش در برنامه‌های آموزش کارآفرینی در نظام آموزش کشور توجه بیشتری داشت. سید حمید میرمعینی، کارشناس بازار سرمایه هم با بیان اینکه کودکان باید ذهنیت صحیحی از موضوع سرمایه‌گذاری داشته باشند درباره مهم‌ترین مباحث بورسی که دانش‌آموزان به‌عنوان یکی از زمینه‌های سرمایه‌گذاری در ایران باید بدانند، سخن گفت.
اهمیت آموزش اقتصاد توسعه در مدارس
کمال اطهاری، اقتصاددان و پژوهشگر توسعه در گفت‌وگو با پانا با اشاره به اهمیت موضوع اقتصاد توسعه گفت: «در شرایط کنونی که صحبت از اقتصاد دانش‌بنیان می‌شود، اقتصاد توسعه مهم است زیرا در ایران علم اقتصاد به اقتصادیات تقلیل داده شده است. وقتی واژه علم اقتصاد استفاده می‌شود باید این رویکرد برای آموزش انتخاب شود. آنچه به اقتصادیات تقلیل پیدا کند یعنی صرفاً به عرضه و تقاضا خلاصه شود توسعه‌بخش نخواهد بود اما اقتصاد توسعه منجر به رسیدن به اقتصاد دانش‌بنیان می‌شود.»
اگر اقتصاد توسعه ندانیم آموزش سرمایه‌گذاری در مدارس مفهومی ندارد
این کارشناس اقتصادی با اشاره به اهمیت آموزش صحیح سرمایه‌گذاری به دانش‌آموزان عنوان کرد: «یک موضوع مهم این است که اگر اقتصاد توسعه را ندانیم، به‌طورکلی نمی‌دانیم با سرمایه‌گذاری چه کنیم زیرا سرمایه‌گذاری فی‌نفسه مفید نیست. علم اقتصاد توسعه می‌گوید باید به سمت اقتصاد دانش بروید. اهمیت این موضوع تا جایی است که امسال به‌عنوان شعار سال مورد تأکید قرار گرفته است ولی اگر این در چارچوب علم اقتصاد قرار نگیرد به‌هیچ‌عنوان اقتصاد دانش را متوجه نمی‌شویم. دانشکده‌های مختلف اقتصاد داریم اما باید ببینیم در کدام اقتصاد توسعه تدریس می‌کنند و اقتصاد را صرفاً به بازار و عرضه و تقاضا محدود نمی‌کنند، وگرنه نمی‌توانند فرایندی را برنامه‌ریزی کنند که جلوی تورم را بگیرد.»
اطهاری گفت: «اقتصاد توسعه ندانیم نمی‌دانیم عدالت را چگونه باید پیاده کنیم زیرا عدالت از طریق سیاست اجتماعی پیوند هم‌افزا با رشد اقتصادی پیدا می‌کند. عدالت بدون سیاست اجتماعی پیاده شود نتیجه‌اش پرداخت این همه یارانه است اما رشد اقتصادی متوقف می‌شود.»
دانش‌آموز باید ما‌به‌ازای مفاهیم اقتصادی را در جامعه ببیند
حسین راغفر، اقتصاددان و عضو هیئت‌علمی دانشگاه الزهرا (س) در گفت‌وگو با پانا با اشاره به اینکه آموزش اقتصاد از سنین پایین به دانش‌آموزان ضروری است، اظهار کرد: «ضرورت آموزش اقتصاد از سنین کم بر کسی پوشیده نیست اما آنچه اهمیت دارد این است که روش این آشنایی باید چگونه باشد. در مدارس ما نحوه آشنایی با اقتصاد در حد عرضه و تقاضا باقی مانده است درحالی‌که دانش‌آموز باید اقتصاد را کاربردی‌تر بیاموزد.»
راغفر با اشاره به روش‌های آموزش اقتصاد در مدارس گفت: «وقتی مفاهیم اقتصادی به دانش‌آموز آموزش داده می‌شود باید ما‌به‌ازای آن را در جامعه ببیند و خودش تجربه کند تا اهمیت مفاهیم اقتصادی را کاملاً درک کند.»
برخی از رشته‌های هنرستانی که آموزش داده می‌شود، منسوخ شده‌اند
راغفر گفت: «باید مسئله‌یابی شود که چرا خانواده‌ها و دانش‌آموزان از رشته‌های فنی در این نوع مراکز استقبال کمتری می‌کنند. موضوع این است که رشته‌هایی که در مراکز فنی و حرفه‌ای و هنرستانی آموزش داده می‌شوند بعضاً منسوخ شده‌اند و این روزها دنیا به سمت رشته‌های جدید و تازه‌تری رفته است. به‌طورکلی مفهوم و تعریف شغل تغییر کرده است و نوجوان امروز متوجه این موضوع شده است و آموزش و پرورش هم باید خود را با جامعه جهانی پیش ببرد و بازنگری جدی در نوع رشته‌های آموزشی‌اش داشته باشد.»
توجیه معلمان در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان مهم است
آلبرت بغزیان، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با پانا درباره نقش آموزش و پرورش در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان گفت: «تولیدی که بخواهد صنعتی و تجاری شود و جوانب مختلف ارتقای کیفیت را داشته باشد، نمی‌تواند از علم دور باشد. در گذشته با روش استاد شاگردی اقتصاد جلو می‌رفت اما در این دنیای مدرن دیگر با این روش نمی‌توان برای مثال ربات ساخت. همه می‌توانند از ارتباط دانشگاه برای ارتقای کیفیت و حجم تولید استفاده کنند. معلم‌های ما ابتدا باید در این مسیر قرار بگیرند. در برخی از دروس مانند ریاضی محتوا داریم اما روش آموزش معلم موفق نبوده که دانش‌آموز جذب نشده است. درواقع برای اینکه اقتصاد ما در مسیر دانش‌بنیان شدن قرار بگیرد ابتدا باید معلم‌ها را متوجه این موضوع کرد تا ریاضی، فیزیک، شیمی و حتی ورزشی که تدریس می‌کنند بتواند دانش‌بنیانی موضوع را هم منتقل کند.»
دانش‌آموز ما با سؤال تربیت شود
بغزیان با اشاره به اینکه ذهن دانش‌آموزان باید با کنجکاوی و سؤال تربیت شود، اظهار کرد: «متأسفانه گاهی دانش‌آموزان از سؤال پرسیدن می‌ترسند اما در کشورهای دیگر عموماً زیرسوال بردن مطلب معلم مزیت دانش‌آموز است. درواقع معلم، محتوا و سیستمی که این را تشویق کند، مهم است.»
بغزیان درباره اهمیت آموزش اقتصاد در مدارس گفت: «علم اقتصادی با اقتصادی فکر کردن متفاوت است. این دو باید با هم بحث شود اما یکی نیست. سواد اقتصادی و سواد مالی بچه‌های ما پایین است. سواد مالی خوبی به بچه‌های ما آموزش داده نمی‌شود و اصلاً بچه‌ها نمی‌دانند بانک یا پس‌انداز و نرخ بهره چیست. وقتی معلم ریاضی را درس می‌دهد آن قسمت ریاضی اجتماع را هم بگوید و مثال عینی آن را در جامعه هم بگوید.»
اقتصاد سنتی دیگر نمی‌تواند پشتوانه کسب‌وکار باشد
یکی از سکوهای پرتاب در اقتصاد دانش‌بنیان بردن فضای آموزشی مدارس به سمت آموزش‌های کارآفرینانه است که عدم توجه به این مهم منجر به ایجاد چالش‌های زیادی در حوزه اشتغال‌های مرتبط با کارآفرینی شده است.
فردین شورج، کارآفرین آموزشی درباره اثرگذاری کارآفرینی در اقتصاد دانش‌بنیان در گفت‌وگو با پانا گفت: «کارآفرینی و اقتصاد دانش‌بنیان به‌واسطه تأثیری که بر توسعه دارند، دو ستون رشد نظام اقتصادی هستند که حوزه‌های بی‌شماری از فعالیت‌های صنعت‌محور را در برمی‌گیرند. اقتصاد سنتی و وفادار بودن به آن نمی‌تواند پشتوانه محکمی برای کسب‌وکارها فراهم کند، زیرا امروزه عرصه جهانی محل تاخت‌وتاز دانش و تکنولوژی‌های رو به رشد است. جایی که برای هر حوزه‌ای از دانش به‌کارگیری مفاهیم به‌روزرسانی شده است و این تغییرات همراه خود نیازهایی را به وجود آورده که با اقتصاد سنتی نمی‌توان آن را برآورده ساخت.»
از نقش آموزش و پرورش در تربیت نیروی کارآفرین غفلت شده است
شورج اظهار کرد: «باید این اعتقاد عملی در تمام نهادهای جامعه ایجاد شود؛ حتی اگر در طول دهه‌های گذشته، نقش آموزش و پرورش را در امر توسعه انسانی متخصص و کارآفرین مورد غفلت قرار داده باشیم. ازآنجاکه کارآفرینان نقشی حیاتی در تداوم رشد و توسعه ملی ایفا می‌کنند، شایسته است در توجه به نقش آموزش و پرورش در تربیت کارآفرینان توجه ویژه‌ای داشته باشیم.»
این کارآفرین آموزشی اظهار کرد: «نظام آموزش و پرورش ازنظر اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و اخلاقی و فراهم کردن زمینه تکامل و رشد آدمی دارای جایگاه ممتازی است. توسعه کارآفرینی در فعالیت‌های اقتصادی و کسب‌وکارها، فرایندی است که نقش حیاتی در تداوم، رشد و توسعه ملی کشور ایفا می‌کند. مواردی مانند توجه به شیوه‌های آموزش در جهت پرورش دانش آموزان جویای ترقی از مسائلی است که در کشورهای توسعه یافته به آن دقت زیادی شده است. امروزه اگر برنامه‌های درسی، روش‌های آموزش، محتوای درسی، ابزارهای عملی، آموزش الکترونیکی، حمایت‌های مادی و معنوی از معلمانی که از سبک‌های کارآفرینی آموزشی استفاده می‌کنند و بالاخره توجه به نیازهای یادگیری دانش آموزان را با شیوه‌های نوین و اثربخش در برنامه‌های آموزش کارآفرینی در نظام آموزش کشور الزامی است و مطمئناً در آینده نزدیک شیوه نگاه نسل جدید را تحت تأثیر قرار می‌دهد.»
مهم‌ترین چالش‌های کارآفرینی آموزشی
شورج با اشاره به چالش کارآفرینی آموزشی اظهار کرد: «اگرچه استقبال گسترده‌ای از طرف نظام آموزش و پرورش کشور از موضوع کارآفرینی، آموزش کارآفرینی در مدارس انجام گرفته اما همچنان با چالش‌های متعددی روبرو است که عدم توجه به آن‌ها می‌تواند اثربخشی آموزش کارآفرینی در نظام آموزش و پرورش کشور را تحت تأثیر قرار دهد. ازنظر من مهم‌ترین این مشکلات عبارت‌اند از: چالش در کیفیت مدرسان کارآفرینی، چالش محتوا و شیوه‌های آموزش کارآفرینی، چالش در اثربخشی روش‌های آموزشی، چالش در ابزارهای آموزشی مرتبط با کارآفرینی، چالش در حمایت‌های مادی و معنوی دانش آموزان کارآفرین و چالش در نیازهای یادگیری دانش آموزان. همه این چالش‌ها را می‌توان در کلمه چالش کارآفرینی آموزشی خلاصه کرد.»
وی افزود: «این چالش اگر به فرصت تبدیل نشود، در بلندمدت آثار زیان باری را بر جامعه تحمیل خواهد کرد. متأسفانه با سرعت خارق‌العاده تکنولوژی در جهان این خسارت جبران‌ناپذیر بوده و حاصل آن جز عقب‌ماندگی نخواهد بود. استفاده از کارآفرینی آموزشی و هدف از آموزش کارآفرینی به دانش آموزان باید این باشد که مسئولیت‌پذیری آن‌ها افزایش یابد و برای دستیابی به اهداف خود خلاق باشند و به کشف فرصت‌های موجود بپردازند و به‌طورکلی مقابله کردن در جامعه پیچیده امروزی را بیاموزند.»
پیش‌درآمد سرمایه‌گذاری، آموزش در دوران کودکی است
این روزها یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های خانواده نحوه آموزش پس‌انداز به فرزندان‌شان است و یکی از زمینه‌های پس‌انداز و سرمایه‌گذاری در ایران بورس است اما نکته اینجاست که آیا لازم است کودکان را از همان سنین پایین با موضوعی به نام بورس آشنا کنیم یا خیر؟
سیدحمید میرمعینی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با پانا درباره اهمیت آموزش بورس به دانش‌آموزان گفت: «موضوع آموزش در بورس ضرورت دارد و می‌تواند به‌عنوان بخشی از دروس اجتماعی در مقطع دبستان یا دروس اقتصادی در مقطع دبیرستان مورد توجه و تأکید قرار گیرد. سرمایه‌گذاری بخشی از فرآیندی است که به‌دنبال پس‌اندازی که برای خانواده یا دانش‌آموز ایجاد می‌شود، با توجه به نوع آموزش‌های مالی که دیده‌اند، می‌توانند بهره خوبی ببرند.»
میرمعینی با اشاره به اینکه موضوع آموزش سرمایه‌گذاری باید جنبه آکادمیک پیدا کند، اظهار کرد: «در بلندمدت باید سرمایه‌گذاری به‌صورت آکادمیک آموزش داده شود اما پیش‌درآمد آن آموزش در مدارس است و آشنایی اولیه‌ای که کودکان و نوجوانان باید فرا بگیرند تا در آینده وارد هر نوع شغلی که شدند ذهنیت صحیحی از موضوع پس‌انداز و سرمایه‌گذاری داشته باشند.»
در جوامع پیشرفته ۸۰ تا ۹۰ درصد جمعیت در بورس مشارکت دارند
این کارشناس بازار بورس اظهار کرد: «در تمام کشورهای توسعه‌یافته اینگونه مباحث و چگونگی استفاده از مازادها که در اختیار شخص در کودکی تا بازنشستگی قرار دارد، آموزش داده می‌شود. در جوامع پیشرفته ۸۰ تا ۹۰ درصد جمعیت درگیر هستند و در جنبه‌های مختلف بورس، از اوراق گرفته تا سهام مشارکت دارند. به این موضوع به‌صورت ساختاری می‌توان نگاه کرد و اگر از دوران نوجوانی آموزشی باشد، در آینده این آموزش می‌تواند به بازار سرمایه کمک کند زیرا افراد با مکانیزم بورس و بازدهی که در بورس وجود دارد، آشنا هستند و قاعدتاً مشارکت بالایی در طرح‌ها و پروژه‌هایی که در اقتصاد ملی فعال‌اند، خواهند داشت.»
زیرساخت‌های لازم برای آموزش بورس به کودکان
میرمعینی درباره زیرساخت‌های لازم برای آموزش بورس گفت: «نهاد متولی بازار سرمایه، سازمان بورس اوراق بهادار است. این سازمان بسته‌های آموزشی متنوعی را برای سطوح مختلف دانشی در جامعه منتشر کرده است.»
وی درباره مباحث اولویت‌دار بازار سرمایه که قابلیت آموزش در سنین نوجوانی را دارد، گفت: «مهم‌ترین مباحث کلی که خوب است در سنین نوجوانی آموزش داده شود شامل آشنایی با بازارها و مکانیزم‌هایی که دارند و سلسله‌مراتب بازار و مأموریت‌هایی که بازار پول و اوراق بهادار بر عهده دارد و همچنین فرآیند فعالیت در این بازارها اهمیت دارد. آشنایی با مکانیزم سهام‌دار شدن و مشارکت در این نوع بنگاه‌های اقتصادی هم از سرفصل‌های مهم آموزشی است که همه این مباحث به‌طورکلی حدود ۲ تا ۱۰ ساعت به لحاظ ترمی وقت دانش‌آموز را به خودش اختصاص می‌دهد.»
ارسال دیدگاه