شهید بهشتی؛ متنی ماندگار برای بازخوانی

‌شهید مظلوم آیت‌الله دکتر سید محمد حسینی بهشتی از جمله چهره‌های نادر انقلاب اسلامی است که وجوه مختلف شخصیتی او، تصویری روشن از یک انسان کامل و البته جامع در ذهن مخاطبان ایجاد می‌کرد.

هرچند افراد عموما بر اساس پیش فرض‌ها و علایق خود مجموعه پدیده‌ها و همچنین شخصیت انسان‌های دیگر را مورد ارزیابی قرار می‌دهند اما تفاوت‌های معنی‌دار کنش‌ها و واکنش‌های شهید بهشتی نسبت به پیش‌فرض‌ها و علایق مخاطبین، قواعد ذهنی جامعه را نسبت به ایشان دست‌خوش تغییر کرده بود.

اگر شخصیت‌ها و افرادی را که به هر دلیلی در میان ما نیستند به مثابه یک متنِ قابل خوانش تصوّر کنیم، لاجرم در مواجهه با این تجارب زیسته، سنجش و داوری مخاطب معمولا در سایه همان علایق و پیش‌فرض‌هایش به سراغ لایه‌هایی از شخصیت افراد می‌رود که دوست دارد برجسته‌تر ببیند. در چنین مواقعی متن یا همان شخصیت و تجاربش هرچه کامل‌تر و دارای جنبه‌های مختلف باشد به عدد مخاطبین، ارائه‌های متنوع‌تری از او نمود خواهد یافت.

بر اساس آنچه به عنوان دانش هرمنوتیک و تفسیر از آن یاد می‌شود، متونی که افراد با آن مواجه می‌شوند به سوال‌هایی پاسخ می‌دهند که پیش‌تر تحت تاثیر پیش فرض‌ها و علایق و اراده‌های ذهنشان طراحی شده است.

شهید مظلوم دکتر سید محمد حسینی بهشتی از جمله چهره‌هایی است که وجوه مختلف شخصیتی او در طول حیات نه‌چندان بلندش، او را در ذهن مخاطبین مختلف، فردی با ویژگی‌های متفاوت ثبت کرده بود.

شهید بهشتی در حالی که یک انقلابی آرمان‌گرا بود پایبندی زایدالوصفی به حل مشکلات از طریق گفتگو و تعامل داشت. در مجازات خطاکاران قاطع بود و در عین حال از توهین و افترا به شخصیت حقیقی همان افراد برآشفته می‌شد.

او در مصرف بیت‌المال سخت‌گیر بود و در همان حال در امور شخصی خود دارای گذشت و تساهل بود، از آسیب‌پذیران حمایت بی‌چون و چرا داشت و هم‌زمان برای مالکیت خصوصی افراد و سرمایه آنان احترام قائل بود‌. حراست و پاسداری از قواعد شرع را در کنار حساسیت ویژه به حقوق ملت دنبال می‌کرد و برای تثبیت این رویکرد در قانون اساسی جمهوری اسلامی گام‌های جدی برداشت.

این نگاه‌های متفاوت که هر کدام به دنبال برجسته کردن ویژگی‌هایی از این شخصیت بزرگ هستند در واقع هیچ‌گونه تضاد جوهری با یکدیگر ندارند.

تبلور این صفات در شهید بهشتی نشان‌گر آن است که آشنایی با مقتضیات روز زمانه به همراه تسلط عمیق بر مبانی دینی و شناخت کافی از مکاتب و نظام‌های بشری می‌تواند مجتهدی همچون او را در اوج محبوبیت ناشی از شرح صدر برای همه‌ سلایق متنوع نگه دارد.

او در نگاه معمار بزرگ انقلاب اسلامی امام خمینی(ره)، «یک امت بود برای امت ما» و شاید بتوان گفت این تعریف بهترین و مجمل‌ترین معارفه از شخصیتی با چنین تفصیل و وسعت اندیشه باشد که بتواند طیف‌های متعددی از دانش و آگاهی را در درون خود گرد آورد، چنانچه رهبر معظم انقلاب نیز او را شخصیتی چند وجهی توصیف می‌کند که «تولید انرژی می‌کرد، کار راه می‌انداخت، پیش می‌رفت و فکر تولید می‌کرد و در مدیریت، در اجرا، در اقدام، در فکر، در مبانی فقهی و فلسفی، در تجربه و جهان‌‌دیدگی و روشن‌فکری و وسعت‌ نظر» دارای رتبه‌ای بی‌نظیر بود.

نام و یادش گرامی و راه و روش ماندگارش پُر رهرو باد.

نورنیوز