علیرضا شاهرخی: درگیر آفت جشنواره‌زدگی در پخش بین‌الملل هستیم

علیرضا شاهرخی مدیر موسسه پخش «هنر هفتم» به پانا گفت: یکی از معضل‌های جدی در حوزه پخش بین‌الملل، بی‌توجهی به بازار و فروش فیلم‌ها و معطوف شدن فیلمسازان به حضورهای جشنواره‌ای است. برای اغلب فیلمسازان، تهیه‌کنندگان و مالکان فیلم، بیشتر از این که فروش فیلم اهمیت داشته باشد، حضور جشنواره‌ای مهم است. توجه رسانه‌ها و پوشش اخبار مربوط به آمار حضور جشنواره‌ای، فیلمساز و تهیه کننده را ترغیب می‌کند که با انتشار اخبار، حتی زودهنگام بر این موضوع مهر تاکید بزنند که حضور جشنواره‌ای مهم است. اما برای پخش کننده کیفیت این حضور، مهمتر از ابعاد خبری و این آمارهاست.
شاهرخی ادامه داد: پخش‌کننده‌های داخلی دانش و تخصص دارند، اما فضای امروز آنقدر وسیع و تخصصی شده که اشراف به همه جزئیات آن ساده نیست. برای پخش یک فیلم از یک شبکه معتبر و تخصصی، از نظر موضوعی هم دسته بندی‌ها و قوانینی وجود دارد. حتی اگر موضوع فیلم شما و تکنیک و ساختار آن مورد پسند واقع شود، باید اثر معیارهای متعددی داشته باشد تا پذیرفته شود.
مدیر موسسه «هنر هفتم» ادامه داد: سینمای ایران در بخش مستند با معضلی جدی روبروست. معمولا به ساختار مستند توجه نمی‌شود و موضوع است که اهمیت پیدا می‌کند. برای حضور در جشنواره ها، مخصوصا جشنواره های موضوعی، ممکن است سوژه بسیار مهم باشد، اما برای حضور در بازارها، شبکه‌ها و پلتفرم‌ها ساختار و تکنیک هم اهمیت دارد. فیلم خوب باید در بخش محتوا و ساختار، باارزش باشد. آنچه اهمیت دارد، بعضی مستندسازها متاسفانه، واقعیت را دستکاری کرده و با نمایشی غیرواقعی از مناسبات یا شخصیت‌ها در جشنواره ها جایزه هم گرفته‌اند، این نوع مستندسازی پذیرفته شده نیست.
این کارشناس حوزه پخش بین‌الملل افزود: جشنواره‌های ایرانی در حوزه مستند زیاد نیستند، به همین دلیل دیده شدن در این رویدادها مهم است. ممکن است نسبت به جشنواره‌های شاخص دنیا، تعداد جوایزمان بالا باشد. اما این جوایز باعث می شود نگاه تخصصی به حوزه مستند بیشتر شود. مهمترین مشکل جشنواره‌های داخلی تعدد جوایز نیست، این است که گاهی جوایز را نه به فیلم و فیلمساز شایسته که بنا به مصلحت اهدا می‌کنیم. این موضوع باعث می‌شود اعتبار جشنواره و جوایز مخدوش شود.
شاهرخی گفت: در حوزه مستندسازی دو نگاهِ غالب وجود دارد. گروهی معتقد هستند فیلم مستند باید نمایش واقعیت صرف باشد و گروهی دیگر باور دارند می‌شود بدون قلب واقعیت، آن را داستانی کرد. هر دو نگاه موافقان و مخالفانی دارد. به نظرم مهم این است که فیلمساز برای کسب موفقیت، فروش یا توجه جشنواره‌ها، ارزش‌های انسانی را زیر پا نگذارد و به ماهیت سینمای مستند وفادار بماند.
مدیر موسسه «هنر هفتم» ادامه داد: پخش مستند در سال‌های اخیر، رشد داشته و با وجود مشکلاتی که با آن مواجهیم رونق گرفته است. فیلمسازان باید بدانند که ورود به بازارهای جهانی ملزوماتی دارد که کارگردان ها و تهیه‌کنندگان خارجی آن را شناخته و رعایت می‌کنند. به عنوان مثال معمولا از یک فیلم نسخه جشنواره‌ای (کوتاهتر یا بلندتر) و یک نسخه اصلی وجود دارد. در هر رسانه، متناسب با آن نسخه مناسب نمایش داده می‌شود. به این موضوع از زمان تولید فکر می‌شود تا ساختار و محتوای فیلم آسیب نبیند.
این پخش‌کننده افزود: بازارها و رسانه‌ها برای نمایش و پخش آثار مستند یا هر برنامه‌ای متنوع و متکثر هستند. اما هر مستند یا برنامه برای نمایش در هر بازار یا شبکه و پلتفرمی مناسب نیست و یافتن آن بستر مناسب، موضوع مهمی است. نحوه ارتباط گرفتن، زیرنویس مناسب، معرفی فیلم‌ها و مسائلی از این دست برای ورود به هر یک از این بازارها، شبکه‌ها و پلتفرم‌ها ضروری است.