رمزگشایی از مناقشه روسیه و اوکراین

سید‌جلال ساداتیان، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌‌و‌گو با پانا در‌باره تحولات اخیر اوکراین، اظهار کرد: «این ماجرا ریشه‌دار است و ریشه ماجرا نیز به این بازمی‌گردد که روس‌ها اوکراین را روسی می‌دانند؛ یعنی می‌گویند که ۸۰ درصد آن‌ها به زبان روسی تکلم می‌کنند و اکثرشان از نظر مذهبی ارتدکس هستند و قرابت‌های مختلط و فامیلی‌های بسیاری بین روس‌ها و اوکراینی‌ها وجود دارد؛ در نتیجه اوکراین را از خودشان می‌دانند.»

وی افزود: «نکته دوم این است که بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی که به ۱۵ کشور تبدیل شد و اوکراین نیز یکی از آن کشورهاست، کشورهای جداشده از اتحاد جماهیر شوروی به سمت غربی‌شدن رفتند در حالی که طبق توافقات اولیه‌ای که حاصل شده بود، بنا بر این بود که ناتو نگاه به شرق نداشته باشد اما عملاً تعدادی از آن کشورهای بلوک شرق به علاوه بخش‌های جداشده از اتحاد جماهیر شوروی به عنوان کشورهای مستقل عضو ناتو شدند و‌ روسیه همواره آن‌ها را برای خود تهدید تلقی می‌کرد.»

این تحلیلگر سیاست خارجی ادامه داد: «در دوره میخائیل گورباچف این‌ها خیلی راجع به این کشورها حساسیت نشان ندادند. اما حدود هشت سال پیش بر سر استقرار موشک‌هایی که در مرز لهستان و جمهوری چک، به سمت روسیه قرار داده شد، بین غرب و روسیه نزاعی درگرفت و گفت‌و‌گوهای تندی تبادل شد که غربی‌ها مطرح کردند ما برای امنیت خود در حال نصب این موشک‌ها هستیم و روسیه گفت که این موشک‌ها به سمت روسیه نشانه‌گیری شده است و در عبارات، اروپاییان مسأله دشمن را به عنوان روسیه مطرح کردند.»

ساداتیان گفت: «در ارتباط با این ماجرا، در سال ۲۰۱۴ یعنی حدود هشت سال پیش روسیه به گرجستان حمله کرد و منطقه اوستیای جنوبی را اشغال کرد و سپس شبه جزیره کریمه که کاملا به اوکراین وابسته بود را تحریک کرد و یک همه‌پرسی در آنجا برگزار شد و اکثریت مردم اعلام کردند که مایل هستند به روسیه بپیوندند و روسیه نیز به راحتی با نیروی نظامی، کریمه را به خود ملحق کرد. سپس منطقه بانیاس و مناطق دیگری از شرق اوکراین را ضمیمه خاک خود کرد.»

وی اضافه کرد: «اما سپس روسیه در همین دو ایالتی که امروز محل مناقشه است (دونتسک و لوهانسک) متوقف شد؛ در این مناطق هم در سال ۲۰۱۴ همه‌پرسی صورت گرفت با تحریکاتی که روس‌ها در آنجا داشتند، آن‌ها نیز اعلام کردند که مایل هستند به روسیه ملحق شوند. اما در این سال‌ها این موضوع مسکوت ماند؛ ضمن اینکه جریانات روس در آنجا فعال بودند.»

این کارشناس مسائل بین‌الملل بیان کرد: «از سال گذشته تاکنون، غربی‌ها به خصوص آمریکایی‌ها اعلام کردند که اوکراین باید عضو ناتو شود؛ روسیه هشدار داد که اوکراین نباید عضو ناتو شود و عضویت اوکراین در ناتو به این معناست که ناتو کاملاً همسایه روسیه خواهد شد و تا مرزهای روسیه پیش خواهد آمد بنابراین روسیه این وضعیت را تحمل نخواهد کرد. بر همین اساس تنش‌ها روز به روز افزایش یافت و از چند ماه گذشته، موجب شد که نیروهای بیشتری از روسیه در مرز متمرکز شوند و به این سمت و سو حرکت کردند که نهایتاً در این دو استان، طرفداران روسیه شورش کردند و مناطقی از ادارات را اشغال کردند و اعلام کردند که ما خواهان این هستیم که استقلال خود را به دست آوریم.»

وی افزود: «واکنش‌ها به این تحولات متفاوت بود و روسیه استقلال آن‌ها را به رسمیت شناخت. تا این لحظه غربی‌ها علیرغم تهدید‌هایی که کرده بودند، اقدام جدی صورت نداده‌اند اما هنوز تهدیدات برقرار است که واکنشی صورت خواهند داد.»

عده‌ای معتقدند اگر آمریکا در اوکراین درگیر باشد، می‌توانیم مواضع قوی‌تری در مذاکرات پیش ببریم

ساداتیان با بیان اینکه در صورتی که آمریکا و انگلیس و بخش غربی ناتو واکنش نشان دهند، مجدداً انتظار درگیری نظامی هست، گفت: «از آنجایی که آلمان عمده گاز خود را از طریق خط لوله نورد استریم ۱ دریافت می‌کند، به قدری محتاطانه‌تر با این ماجرا برخورد کرده است البته محکومیت را مطرح کرده است اما به شدتِ انگلستان و آمریکا وارد فضای تحریم نشده است. احتمال درگیر‌ی‌ها در روزهای آینده وجود دارد. چون آمریکا بارها اعلام کر‌ده بود که اگر روسیه حمله نظامی صورت دهد، آنها نیز اقدام خواهند کرد و تعداد زیادی اسلحه نیز به دولت اوکراین داده‌اند.»

وی در خصوص تاثیر این تحولات بر مذاکرات وین نیز گفت: «عده‌ای در ایران معتقدند اگر آمریکا در اوکراین درگیر باشد، ما می‌توانیم مواضع قوی‌تری پیش ببریم. به نظر من تحولات اوکراین تأثیر مستقیمی بر مذاکرات نخواهد داشت مگر اینکه به صورت غیرمستقیم شاهد تأثیراتی باشیم به عنوان مثال افزایش قیمت نفت یکی از تأثیرهای غیرمستقیم است و از این جهت به نفع ایران است که بتواند نفت بیشتری بفروشد و درآمد بیشتری کسب کند.»