اثرات کرونا بر سلامت روان دانش‌آموزان

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی، علیرضا زالی در دومین وبینار سلامت، سواد و آموزش در کشورهای فارسی زبان با اشاره به وضعیت بهداشت روان دانش آموزان، گفت: پس از پاندمی کووید ۱۹ آثار پیچیده و ناشناخته‌ای را در حوزه روانشناختی و سازه‌های روانی در بین دانش آموزان شاهد بودیم.

وی با اشاره به آثار تلخ پاندمی کرونا، افزود: ۱۸۸ کشور در مقاطع اولیه پاندمی کرونا اقدام به تعطیلی مدارس کردند و بیش از ۱,۵ میلیارد دانش آموز در جهان دچار محرومیت‌های تحصیلی شدند.

زالی با اشاره به نتایج تحقیقات خاطرنشان کرد: کووید ۱۹ علاوه بر آثار جسمی و بیولوژیک، آثار فاحش روانشناختی و اجتماعی در کودکان و دانش آموزان داشته است.

وی در ادامه دقت بیشتر به پیشرفت‌های تحصیلی دانش آموزان را ضروری دانست و یادآور شد که توجه به وضعیت روانی دانش‌آموزان نگاه استراتژیکی را می‌طلبد.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با اشاره به اهمیت نقش مدارس در آماده سازی نسل آتی کشور گفت: آموزش مدارس صرفاً آموزش یکسری مباحث مبتنی بر روش‌ها و مدل‌های درسنامه ای نیست بلکه دوران مدرسه دوران طلایی است که فرد می‌تواند مهارت‌های متعدد اجتماعی و روانی را کسب کند.

زالی تاکید کرد: بهداشت روان از نظر ما ضرورتاً فقدان یک بیماری روانی نیست بلکه شکل متعالی آن مد نظر است که دانش آموز از یک ظرفیت روانی ممتاز و حداکثر انطباق و سازگاری متعالی برخوردار باشد و دارای قدرت انطباق، قضاوت، بصیرت، قدرت حل مشکلات، توانمندی اجتماعی و ارتباطی و مهارت‌های مربوطه باشد.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دوران مدرسه را فرصت خوبی برشمرد که در کنار بحث‌های آموزشی و تربیتی، امکان آموزه‌های اجتماعی و ارتباطی نیز برای کودکان و دانش آموزان فراهم می‌شود.

زالی با توجه به آمار مدارس و تعداد مشاوران حاضر در مدارس به اهمیت نقش مشاوره در مدارس اشاره کرد و یادآور شد که مشاوران می‌توانند نقش مؤثر تربیتی و مساعدتی در نمو علمی و اجتماعی و روانی دانش آموزان ایفا کنند و استفاده بهینه از ظرفیت مشاوران در مدارس را ضروری دانست.

به گفته وی، استفاده از روانسنج ها و روانشناسان در قالب تیم‌های مشاوره‌ای در مدارس برای رفع مشکلات و چالش‌های دانش آموزان بسیار کمک کننده است.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی در ادامه گفت: شناخت مشکلات روانی در کودکان بسیار پیچیده است و اگر با یک نگاه آسیب شناسانه نسبت به حل مشکلات دانش آموزان در حوزه روانی و اجتماعی دقت نشود آینده آنان در معرض خطر قرار می‌گیرد.

وی منشأ بسیاری از انحرافات و بزهکاری‌ها و رفتارهای پرخطر در دوران بزرگسالی را مربوط به دوران دانش آموزی دانست که اگر به موقع مداخلات مناسب صورت گیرد قابل کنترل هستند.

زالی افزود: اگر با یک نگاه پیشگیرانه این اقدامات مداخله‌ای برای اصلاح فرایندهای تربیتی صورت گیرد حتماً بهسازی اجتماعی آینده جامعه را به ارمغان خواهد داشت اما این صرفاً مربوط به دوران تحصیل نیست بلکه می‌تواند مناسب سازی روابط اجتماعی را نیز فراهم کند. بنابراین این موضوع از جنس سرمایه گذاری برای آینده است.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به چالش‌های دوران بلوغ گفت: ماهیت روانی دانش آموزان به ویژه در دوران بلوغ به گونه‌ای است که رفتارهای متفاوتی از خود نشان می‌دهند. تغییرات شگرفی در این دوران در هورمون‌ها و غدد درون ریز اتفاق می‌افتد و منجر به بازتاب‌های جسمی بیولوژیک، فیزیولوژیک و روانی در نوجوانان می‌شود که اگر شناخت کافی نسبت به این رفتارهای فیزیولوژیک نداشته باشیم دچار مشکلات زیادی خواهیم شد.

زالی دوران بلوغ را دورانی بسیار حساس برشمرد که در عین حال می‌تواند یک دوران طلایی و فرصت آفرین باشد.

وی خاطرنشان کرد: با برنامه ریزی های مطلوب و پکیج‌های تربیتی مناسب می‌توانیم دوران بلوغ را به یک دوره فرصت آفرین برای کودکان تبدیل کنیم. به جای این که شاهد تغییراتی نظیر افسردگی و رفتارهای نامناسب مثل پرخاشگری باشیم.

به گفته زالی، گاهی نگاه غیرعلمی و سطحی به مشکلات یادگیری در دانش آموزان می‌تواند در دراز مدت هرم دانشی و عقلی جامعه را در معرض خطر قرار دهد. در صورتی که با مداخلات اندک روانشناختی می‌توان باعث رفع مشکلات یادگیری بیش از ۸۰ درصد این دانش آموزان شد.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با توجه به تفاوت در ظرفیت یادگیری دانش آموزان در علوم مختلف به وجود مبانی علمی این مسئله در مغز اشاره کرد و افزود باید اجازه دهیم تا شکوفایی استعدادهای افراد در تناسب با علایق آنان شکل گیرد.

زالی اشتیاق تحصیلی را یک سازه مطلوب برشمرد که باید اجازه دهیم در کودکان و دانش آموزان به خوبی رشد کند و برخی برنامه‌های تشویقی می‌تواند در شکل گیری مطلوب‌تر این سازه مؤثر واقع شود.

به گفته رئیس دانشگاه اشتیاق تحصیلی موتور پیشران پیشرفتهای تحصیلی اجتماعی و تربیتی برای همه دانش آموزان است.

وی، برخی رفتارها نظیر پرخاشگری، اضطراب، افسردگی و کاهش اشتیاق تحصیل و افت تحصیلی کاهش سطح روابط اجتماعی در کودکان را جزو آسیب‌هایی ذکر کرد که اگر مورد توجه قرار نگیرد در سال‌های آتی می‌تواند ما را با مشکلاتی در سطوح اجتماعی روبرو می‌کند.

به گفته زالی، نشانه‌های افسردگی در دانش آموزان به صورت کاهش اشتیاق به تحصیل و کاهش مشارکت در بازی‌های جمعی ممکن است بروز کند و نسبت به علائم آن در بزرگسالان متفاوت است.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه کرونا باعث بروز خسارت‌های فروانی در حوزه آموزش و کسب مهارت‌های تربیتی و اجتماعی برای دانش آموزان شد، خاطرنشان کرد: متأسفانه در کووید ۱۹ کودکان از حضور در کلاس‌های فیزیکی و فضای مطلوب روانی مدرسه بی بهره بودند.

به گفته وی، ارتباط عاطفی معلمان و دانش آموزان و تفریح و هم بازی بودن در مدارس باعث ایجاد آموزش‌های مطلوب اجتماعی و روانی می‌شود که در آموزش مجازی محقق نمی‌شود.

زالی برخی گروه‌های دانش آموزی نظیر دانش آموزان بدسرپرست و بی سرپرست، کودکان مبتلا به اوتیسم، بیش فعال را نیازمند توجه بیشتری دانست.