ابعاد فنی دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران بررسی شد

به گزارش روابط عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران، نشست «بررسی ابعاد فنی دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران» یکشنبه (اول اسفند ماه ۱۴۰۰) با حضور آزاده نظربلند (معاون کتاب و فرهنگ خانه کتاب و ادبیات ایران و معاون ارتباطات و پاسخگویی دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران)، فرشید فرح‌خواه (مدیر فنی دومین نمایشگاه کتاب مجازی تهران)، سیدسهیل طباطبائی جعفری (مدیرفنی سامانه‌های دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران)، هادی تایانلو(مدیر فنی مجموعه تاپین) و فرید ستاری (مدیرعامل شرکت همروش) برگزار شد.

ایجاد فضای فناوری اطلاعات در خانه کتاب و ادبیات ایران

در ابتدای این نشست، آزاده نظربلند اظهار کرد: خانه کتاب و ادبیات ایران بعد از ادغام سه مجموعه خانه کتاب، موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران و بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان شکل گرفت و با استفاده از توانایی‌های این سه مجموعه توانست نمایشگاه مجازی کتاب تهران را برگزار کند. وجود بانک اطلاعات کتاب در موسسه خانه کتاب و تجربه برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و نمایشگاه‌های استانی در موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران، منجر به تجمیع توان و ایجاد فضای فناوری اطلاعات در خانه کتاب و ادبیات ایران شد و نتیجه این هم‌افزایی برگزاری دو دوره نمایشگاه مجازی کتاب تهران بود. در نخستین دوره نمایشگاه مجازی کتاب تهران، ابعاد کار غیرقابل پیش‌بینی بود در نتیجه با مشکلاتی همراه شد اما در دوره دوم، این نمایشگاه بدون نقص فنی و با ضریب کارایی بسیار بالا برگزار شد.

نمایشگاه مجازی کتاب تهران محدود به یک سامانه نبود

در ادامه نشست «بررسی ابعاد فنی دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران» فرشید فرح‌خواه هدف اصلی برگزاری این نشست را ارائه توانمندی‌ها و تجربه‌های مثبت و منفی مجموعه‌های همکار در برگزار نمایشگاه مجازی کتاب تهران دانست و بیان کرد: این تجربه‌ها در صنعت دیجیتال و الکترونیک در حوزه فرهنگ به ویژه کتاب مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

وی ادامه داد: تاکنون مصلی امام خمینی(ره)، شهر آفتاب و محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران، محل برگزاری نمایشگاه فیزیکی کتاب تهران بود؛ طی سال‌های اخیر به علت کثرت ناشران متقاضی، محدودیت فضا و قوانین حاکم بر برگزاری رویدادهای فیزیکی، ناشران تازه‌کار یا ناشرانی که تعداد کتاب‌های کمتری داشتند از فرصت حضور در نمایشگاه فیزیکی کتاب بی‌نصیب می‌شدند. سال‌های گذشته در موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران تصمیم گرفته شد تا فضایی برای ناشرانی که شرایط حضور در نمایشگاه فیزیکی کتاب تهران را ندارند ارائه شود تا بتوانند در این ساختار و پلتفرم، آثار خود را به مخاطبان عرضه کنند. ایده استفاده از فضای مجازی برای برگزاری مجازی رویدادهای فرهنگی و کتابی از آن زمان شکل گرفت.

مدیر فنی دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران افزود: مشکلاتی که درخصوص ارائه بن‌های اعتباری خرید کتاب و... وجود داشت مجموعه را به سمت الکترونیکی شدن فرآیندهای نمایشگاه کتاب سوق داد؛ این شیوه سرعت و دقت کار را افزایش داد. همچنین ثبت بسیاری از تراکنش‌ها این امکان را فراهم کرد که بعد از برگزاری رویدادها بتوان از اطلاعات آن برای تحلیل و برنامه‌ریزی‌های بعدی استفاده کرد. در کنار ایجاد هسته‌های اولیه بستر مجازی برای حضور ناشران، سامانه‌های دیگری همچون سامانه ثبت‌نام ناشران داخلی، سامانه ثبت‌نام ناشران عرب، لاتین و...، سامانه ارائه بُن اعتباری خرید کتاب، سامانه اعتبار خرید کتاب برای سازمان‌ها و نهادها و... راه‌اندازی شد. طی این سال‌ها این سامانه‌ها از لحاظ پایداری به نقاط مطلوبی رسیده بودند.

فرخ‌خواه ضمن بیان این که با شیوع ویروس کرونا برگزاری نمایشگاه فیزیکی کتاب تهران به تعویق افتاد و در این ایام امکان برگزاری این رویداد به صورت فیزیکی فراهم نشد، عنوان کرد: نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بزرگترین رویداد فرهنگی خاورمیانه است که هر سال با حضور ناشران و بازدیدکنندگان زیادی برگزار می‌شود اما پس از شیوع ویروس کرونا شرایط برگزاری این رویداد به صورت فیزیکی فراهم نشد؛ در نتیجه بعد از تصمیم‌گیری‌های کلان مدیریتی، در بهمن ماه سال ۱۳۹۹ نمایشگاه کتابی به صورت مجازی برگزار شد. از زمان تصمیم‌گیری تا عملیاتی کردن برگزاری نخستین دوره نمایشگاه مجازی کتاب تهران چند ماه فرصت در نظر گرفته شد که بسیار کوتاه بود.

وی تصریح کرد: در نخستین دوره نمایشگاه مجازی کتاب تهران مشکلات ناپایداری در ارائه سرویس‌دهی به مخاطبان و ناشران داشتیم چرا که شناختی از میزان مراجعه‌کنندگان و رفتار مخاطب وجود نداشت اما در دومین دوره آن با استفاده از تحلیل‌های صورت گرفته شاهد برگزاری نمایشگاه موفقی بودیم که رضایت نسبی مخاطبان را به همراه داشت. نمایشگاه مجازی کتاب تهران تنها محدود به یک سامانه نبود بلکه حدود هشت سامانه (سامانه اعتبارسنجی کدملی، سامانه اعتبارسنجی شماره تلفن همراه، فرآیندهای استعلام‌گیری و...) در نمایشگاه دخیل بودند. برگزاری اولین دوره نمایشگاه مجازی کتاب تهران با اتفاقات تلخ و شیرینی همراه بود که اتفاقات تلخ برای بخش فنی محسوس‌تر است.

فرشید فرح‌خواه در پایان سخنانش گفت: از حدود دو سال پیش اتفاق‌های خوبی در بستر الکترونیکی خانه کتاب و ادبیات ایران رخ داد؛ پروژه بزرگی را به همت همکاران در خصوص سرویس سامانه جامع راه‌اندازی کردیم و سایر پروژه‌ها در حال نهایی شدن هستند. سرویس‌ها و سایت‌های اصلی خانه کتاب و ادبیات ایران با توجه به نیازمندی‌ها و عملکردها بازطراحی شده‌اند که به زودی شرایط برای بهره‌برداری از آنها فراهم خواهد شد.

تاثیر روان بودن سامانه خرید کتاب در تعداد درخواست‌ها

سیدسهیل طباطبائی جعفری از دیگران سخنرانان حاضر در این نشست بیان کرد: سامانه نمایشگاه مجازی کتاب تهران برای همراه بودن با نمایشگاه‌های فیزیکی کتاب در دوران پیش از کرونا طراحی شده بود اما شیوع این ویروس باعث شد نمایشگاه کتاب را به صورت کامل مجازی برگزار کنیم. حدود ۱۰ سامانه برای ارائه خدمات به ناشران و مخاطبان در نمایشگاه مجازی کتاب تهران به صورت یکپارچه فعال بودند. در اولین دوره نمایشگاه مجازی کتاب تهران ایده و چشم‌اندازی از تعداد مخاطبان و بازدیدکنندگان نداشتیم اما تجربه‌های دوره نخست این نمایشگاه به ما در برگزاری دومین دوره نمایشگاه مجازی کتاب تهران کمک کرد. بنابراین زیرساخت‌ها و پلتفرم‌ها را گسترش و ارتقا دادیم و از پلتفرم شرکت «همروش» استفاده کردیم. همچنین موتور جست‌وجوی جدیدی را پیاده‌سازی کردیم و در نخستین دوره این نمایشگاه، به طور متوسط زمان پاسخ‌دهی ۳۰ ثانیه بود که توانستیم آن را در دومین دوره نمایشگاه مجازی کتاب تهران به ۶۰ میلی ثانیه کاهش دهیم. حداکثر تعداد کاربران آنلاین در نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران ۲۲ هزار کاربر در ۳۰ دقیقه بوده که این میزان در نمایشگاه دوم به حدود ۳۰ هزار کاربر در ۳۰ دقیقه رسیده است.

جعفری ادامه داد: به علت کندی سایت در نخستین دوره نمایشگاه مجازی کتاب تهران، هر کاربر سی دقیقه صرف جست‌وجو، بازدید و خرید از سایت می‌کرد اما این زمان در دومین دوره این نمایشگاه به پانزده دقیقه کاهش پیدا کرد. این امر در کاهش تعداد درخواست‌ها و تعداد جست‌و‌جوها بسیار موثر بود؛ به عبارتی روان بودن سامانه خرید کتاب در دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران در تعداد درخواست‌ها موثر بود.

کتاب‌ها مسافت سی و دو میلیون کیلومتری را طی کردند

هادی تایانلو نیز در این نشست با اشاره به زمینه فعالیت و پیشینه شرکت تاپین گفت: تاپین پیشخوان مجازی خدمات پست است و کلیه کاربران از سراسر کشور می‌توانند بدون مراجعه به دفاتر پست، از خدمات آن استفاده کنند. این شرکت، به عنوان پیشخوان مجازی حمل و نقل فعالیت می‌کند و تمام خدمات حمل‌ونقل را در قالب یک پیشخوان مجازی در اختیار فروشگاه‌ها و کسب‌وکارها قرار می‌دهد. تلاش کردیم کل زنجیره تامین را مدیریت کنیم؛ رهگیری، لجستیک، مدیریت زیرساخت‌ها، جمع‌آوری و... از سوی تاپین مدیریت می‌شود. تمام سامانه‌ها و سرویس‌های حمل ونقل داخل کشور را در قالب یک سرویس به مشتری‌ها ارائه می‌کنیم.

وی ضمن بیان این‌که در بخش حمل‌ونقل و لجستیک با نمایشگاه مجازی کتاب تهران همراه بودیم، عنوان کرد: با بهبود و افزایش فروش، ثبت و سفارش از سوی مخاطبان، ترافیک و حمل و نقل تاپین هم افزایش پیدا می‌کرد؛ در نتیجه در دومین دوره نمایشگاه مجازی کتاب تهران ترافیک خوبی داشتیم که با همکاری شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران توانستیم بسته‌ها را مدیریت و به دست مخاطبان آن برسانیم. یکی از چالش‌ها در زیرساخت حمل‌ونقل، جمع‌آوری بسته‌های ناشران بود؛ این بسته‌ها با توجه به تفکیک ناشران روی نقشه و جانمایی آنها باید در سریع‌ترین زمان ممکن جمع‌آوری می‌شدند. یکی از نگرانی‌های ناشران، نحوه مدیریت بسته‌های ارسالی به مخاطبان بود؛ در این زمینه پیگیری بسته‌ها، ارسال، جمع‌آوری، دریافت و... در باجه مجازی تاپین قابل مشاهده بود و ناشران می‌توانستند به سادگی مراحل، وضعیت و سرنوشت بسته‌ها را ببینند. طبق آمار، دورترین مسافت برای ارسال کتاب، ارومیه تا قادرآباد بود که بعد از حدود چهار روز کتاب به دست مخاطب رسید. همچنین در مجموع سی و دو میلیون کیلومتر مسافت طی شد تا کتاب‌ها به دست سفارش‌دهندگان آن برسد.

مدیر فنی مجموعه تاپین بیان کرد: در دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران با آدرس‌هایی روبه‌رو بودیم که کدپستی یا حتی آدرس دقیق نداشتند اما ماموران شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران با صبر و حوصله تلاش کردند کتاب‌ها را به دست مخاطبان برسانند تا کسی از دریافت کتاب بی‌بهره نماند. برای ارسال دقیق و سریع بسته‌های کتاب نیاز بود برچسب‌های مناسبی بر روی پاکت‌های پستی درج شود تا ناشران صرفا کار بسته‌بندی و ارسال کتاب را برعهده داشته باشند؛ این شیوه به فرآیند بسته‌بندی و ارسال کتاب از سوی ناشران سرعت بخشید.

در پایان نشست «بررسی ابعاد فنی دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران» فرید ستاری گفت: «همروش» یک شرکت ارائه‌دهنده خدمات و استقرار زیرساخت است؛ به عبارتی خدمات مدیریت شده به مشتریان خود ارائه می‌کنیم. از سرویس «بک آپ» در دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران استفاده و اطلاعات آن را ذخیره کردیم تا در مواقع نیاز از آنها استفاده کنیم. همچنین منابع سخت‌افزاری دومین دوره این نمایشگاه را نسبت به دوره اول کاهش دادیم تا هزینه زیرساخت‌ها کاهش پیدا کند. در این دوره رخداد و نقصی نداشتیم و نمایشگاه به خوبی برگزار شد.