نگاهی به موضوع «زن در انقلاب» در برنامه زاویه

زهرا مظلومی‌فرد، قرآن‌پژوه و عضو هیئت علمی دانشگاه شنبه شب 16 بهمن‌ماه مهمان ویژه‌برنامه مجله علوم انسانی «زاویه» با موضوع «زن انقلاب» بود.

مظلومی‌فرد در ابتدای این برنامه گفت: در طول تاریخ مسئله زن همواره مورد بحث بو ده و فراز و فرودهایی داشته است، اما در دو برهه زمانی زن خیلی مظلوم واقع شده است. یکی زمان جاهلیت است که از سوی پیامبر اکرم مورد توجه قرار گرفته می‌شود و برای حل آن تلاش می‌کند و با آن مقابله می‌کند. و دیگری به پیش از انقلاب اسلامی ایران که زن را بدون حق رای و مهجور دانستند. از جمله آن می‌توان به اقدامات رضاخانی علیه زن اشاره کرد که نمونه آن کشف حجاب است. در حالی که برداشتن حجاب، رویارویی با یک اعتقاد است و آنهایی که محجب بودند ذهنشان با چنین موضوعی گره خورده است. از این رو در جامعه رضاخانی زن از حق و حقوق اجتماعی خود چشم‌پوشی کرد و با خانه‌نشینی و دوری از اجتماع با آن مبارزه کرد.

مظلومی‌فرد با تاکید بر اینکه یکی از مواردی که زن انقلاب را متمایز می‌کند حجاب است، افزود: انقلاب ما یک موضوع فراگیر اجتماعی بود و عدالت مورد توجه همه اقشار جامعه از جمله زنان بود.

وی در ادامه با بیان خاطره‌ای از دوران انقلاب گفت: من به عنوان یک زن انقلابی تلاش کردم تا اعلامیه‌های انقلابی را میان دختران هم سن و سال خود پخش کنم اما نادانسته از خفقان و عدم آزادی بیان در حکومت پهلوی مانع از راحتی کار می‌شد. یکی از دوستان انقلابی‌ام که آگاهی بیشتری نسبت به خطرات ناشی از سیستم‌های اطلاعاتی نظام پهلوی داشت به من گفت که «مگر نمی‌دانی دیوار موش دارد و موش هم گوش دارد؟» و اینگونه موجب احتیاط من در مورد اعلامیه‌ها شد. آن موقع بود که تازه از عمق فاجعه در آزادی به خصوص در میان زنان جامعه شدم.

مظلومی‌فرد ادامه داد: زن انقلاب دارای کرامت و جایگاهی شده است که می‌تواند ضمن حفظ حق و حقوق خود با آرامش در جامعه حضور یابد و به فعالیت‌های گوناگونی اجتماعی بپردازد.

این قرآن‌پژوه افزود: دو نگاه متهجرانه و نگاه ابزاری به زن در پیش از انقلاب بسیار آزار دهنده بود. در چنین جامعه‌ای زن هیچ آرامشی نداشته و هیچ راهی برای برون رفت از چنین شرایطی نداشت. همچنین خانواده‌های جامعه را از درس‌خواندن دختران خود در مدارس و دانشگاه‌های کشور با چنین نگاه‌هایی منصرف می‌کرد.

مظلومی‌فرد افزود: انقلاب با آموزه‌های مذهبی قدرتمندی‌ که داشت مانع ادامه چنین نگاهی به زن جامعه شد. امام خمینی به دلیل بهره‌مندی از همان آموزه‌های دینی و استفاده از دانش سیاسی خود جلوی این رویدادها ایستاد و شرایط رشد و کمال زن را در نظام جمهوری اسلامی ایران فراهم کرد.

مظلومی‌فرد ادامه داد: هنوز با عدالت اجتماعی واقعی هنوز خیلی فاصله داریم. آنچه در آرمان انقلاب در نظر داشتیم تماما محقق نشده است. لازم به ذکر است که زنان مهمی در انقلاب و روزهای هشت سال دفاع مقدس داشتیم و قهرمانانه در تاریخ انقلاب حضور یافتند. به عنوان مثال در حماسه 17 شهریور 1357 نقش زنان بسیار موثرتر بود یا در ایام هشت سال دفاع مقدس نقش پر رنگ و حمایتی زنان انکار ناپذیر است.

وی افزود: اگر تغییر اساسی و مهمی را انقلاب اسلامی ایران ایجاد کرد که در نوع خود بی‌مانند است حاصل پشتیبانی و نقش زن است.
مظلومی‌فرد در ادامه گفت: باید کاری کنیم که نگاه ابزاری به زن در جامعه پایان یابد. دستیابی به چنین آرمانی در گرو آزادی اندیشه و رهایی ذهن زن از ظاهر بینی خود و دیگران است.

این قرآن‌پژوه با اشاره به آیه 26 سوره اعراف گفت: خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «یا بَنی‌ آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنا عَلَیْکُمْ لِباساً یُواری سَوْآتِکُمْ وَ ریشاً وَ لِباسُ التَّقْوی‌ ذلِکَ خَیْرٌ ذلِکَ مِنْ آیاتِ اللَّهِ لَعَلَّهُمْ یَذَّکَّرُون» که ترجمعه این آیه این است که« ای فرزندان آدم! لباسی برای شما فرستادیم که اندام شما را می‌پوشاند و مایه زینت شماست؛ اما لباس پرهیزکاری بهتر است! اینها (همه) از آیات خداست، تا یادآور (نعمت‌های او) شوند».

مظلومی‌فرد در ادامه با اشاره به اینکه قرآن بارها مردان را مورد خطاب قرار داده است و از آنها خواسته تا با اصلاح اندیشه و نگاه خود به زن، جایگاه آن را در جامعه مرتبه دهد، گفت: پیش از آنکه خداوند به زنان بگوید چه کاری انجام دهند از مردان خواسته است تا در راه کرامت زن گام بردارند. از ایتدایی‌ترین دستورات الهی در این باب می‌توان به عدم قضاوت زن‌ها و مقایسه آنها اشاره کرد.

وی در همین راستا افزود: خداوند در آیینی مذهبی به خوبی نگاه درست به زن را نمایش می‌دهد و آن هم مناسک حج است. مناسک حج که در آن زن و مرد کنار هم بدون هیچ دیواری به طواف کعبه می‌پردازند عادلانه ترین نگاه خداست که ما نیز باید از آن الهام و درس بگیریم و به کار بندیم.

مظلومی‌فرد در پایان و در یک جمع‌بندی گفت: قبل از انقلاب عدم حضور زن و غیبت آن در اجتماع را داشتیم، بعد از آن مرحله حضور و در ادامه باید مرحله تاثیر را داشته باشیم که هنوز آنچنان که باید موفق نشدیم.

گفتنی است، ویژه برنامه «زاویه» به مناسبت دهه فجر از نهم تا بیستم بهمن‌ماه، به مدت ده شب ساعت 22 از شبکه‌ چهار سیما پخش خواهد شد. در این ویژه برنامه‌ها، موضوعات مرتبط با رویداد انقلاب اسلامی از نگاه اندیشمندان علوم انسانی مورد واکاوی قرار می‌گیرد.

در این ویژه‌برنامه موضوعاتی چون آرمانِ انقلاب، ایده‌ی انقلاب، جهان انقلاب و قانون انقلاب به بررسی شرایط تاریخی، فرهنگی و اجتماعی دوره انقلاب مورد بحث و گفتگو قرار خواهد گرفت و جریان انقلاب تا امروز مورد نقد قرار می‌گیرد و سیر حرکت انقلاب اسلامی از ابتدای پیدایش تا هم‌اکنون بازنمایی می‌شود. اساتید علوم انسانی از جمله پارسانیا، محسن اسماعیلی، ابراهیم متقی، فرهاد گوهردانی، محمدرضا جوادی یگانه و تقی آزاد ارمکی در این ویژه‌برنامه حضور خواهند یافت.