خُناق چیست؟

به گزارش سایت نمناک، دیفتری یک عفونت جدی باکتریایی است که معمولا غشای مخاطی بینی و گلو را تحت تاثیر قرار می دهد. امروزه به دلیل واکسیناسیون گسترده برای این بیماری، ابتلا به آن جزو موارد نادر است. دیفتری را می توان با دارو درمان کرد اما در مراحل پیشرفته، می تواند به قلب، کلیه ها و سیستم عصبی آسیب برساند. حتی در صورت درمان نیز دیفتری ممکن است که کشنده باشد به ویژه در کودکان.

علائم بیماری دیفتری

علائم و نشانه های دیفتری معمولا ۲-۵ روز پس از آلوده شدن فرد شروع می شود و ممکن است حتی علائمی که در ادامه ی این بخش از بهداشت و سلامت نمناک خواهید خواند را نیز شامل شود:

پوشانده شدن گلو و لوزه ها با غشایی غلیظ و خاکستری

گلو درد و گرفتگی صدا

غده های متورم (بزرگ شدن غدد لنفاوی) در گردن

دشواری در تنفس یا تنفس سریع

ترشحات بینی

تب و لرز

کسالت

در برخی افراد، عفونت با باکتری که باعث دیفتری می شود فقط یک بیماری خفیف ایجاد می کند و یا علائم و نشانه واضحی ندارد. افراد آلوده که از بیماری خود بی اطلاع هستند به عنوان ناقل دیفتری شناخته می شوند زیرا می توانند عفونت را گسترش دهند بدون این که خودشان بیمار باشند.

دیفتری پوستی

نوع دوم دیفتری می تواند بر روی پوست تاثیر بگذارد و باعث درد، قرمزی و تورم مانند سایر عفونت های باکتریایی پوست شود. دیفتری پوست ناشی از زخم هایی پوشیده شده از غشایی خاکستری می باشد. اگر چه این بیماری در مناطق گرمسیری بیشتر دیده می شود اما در افرادی که بهداشت ضعیفی دارند و در محیط شلوغ زندگی می کنند نیز بوجود می آید.

چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد

اگر شما یا فرزندتان درمعرض ابتلا به دیفتری قرار گرفته اید بلافاصله با پزشک تماس گرفته یا به او مراجعه کنید. حتماً بابت اینکه خود و فرزندتان واکسن دیفتری زده اید یا خیر، مطمئن شوید.

علل بیماری دیفتری

دیفتری توسط باکتری کورینه باکتریوم دیفتریا ایجاد می شود. این باکتری معمولا در سطح گلو یا نزدیک آن به وجود میاید. دیفتری معمولا از طریق عوامل زیر گسترش میابد:

قطرات معلق در هوا:

قطرات معلق ناشی از سرفه یا عطسه فرد آلوده باعث می شود دیگر افراد به این بیماری مبتلا شوند. دیفتری از این طریق به خصوص در شرایط شلوغ به راحتی گسترش میابد.

وسایل شخصی یا خانگی آلوده:

افراد گاهی اوقات در نتیجه دست زدن به چیزهای آلوده مانند دستمال یا حوله دستی که ممکن است به باکتری آلوده شود دچار دیفتری می شوند و همچنین ممکن است با لمس یک زخم آلوده، باکتری های ایجاد کننده دیفتری را منتقل کنید. افرادی که به باکتری دیفتری آلوده شده اند و تحت درمان قرار نگرفته اند می توانند افرادی که واکسن دیفتری را نزده اند آلوده کنند، حتی اگر هیچ علامتی نداشته باشند.

افرادی که بیشتر در معرض بیماری دیفتری هستند

افرادی که بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیفتری قرار دارند، عبارتند از:

- کودکان و بزرگسالانی که واکسینه به روز شده نزده اند.

- افرادی که در شرایط شلوغ یا غیر بهداشتی زندگی می کنند.

- کسی که به مناطقی که عفونت های دیفتری بیشتر دیده می شود، سفر کند.

عوارض بیماری دیفتری

در صورت عدم درمان، دیفتری می تواند منجر به مشکلات زیر شود:

مشکلات تنفسی:

باکتری های دیفتری باعث ایجاد سم می شوند. این سم به بافت ناحیه فوری عفونت آسیب می رساند که این مناطق معمولا بینی و گلو می باشد. در این قسمت ها عفونت ، غشای خاکستری رنگ و سختی را تشکیل می دهد که از سلول های مرده، باکتری و سایر مواد تشکیل شده است. این غشا می تواند مانع تنفس شود.

آسیب قلبی:

سم دیفتری ممکن است از طریق جریان خون پخش شده و به سایر بافت های بدن مانند عضله قلب آسیب برساند و باعث ایجاد عوارضی مانند التهاب عضله قلب (میوکاردیت) شود. آسیب قلبی ناشی از میوکاردیت ممکن است خفیف یا شدید باشد. در بدترین حالت، میوکاردیت می تواند منجر به نارسایی احتقانی قلب و مرگ ناگهانی شود.

آسیب عصبی:

این سم همچنین می تواند باعث آسیب عصبی شود. این معمولا اعصاب گلو را درگیر می کند زیرا در این ناحیه انتقال عصبی ضعیف بوده و در بلع مشکل ایجاد می کند. اعصاب دست و پاها نیز ممکن است ملتهب شده و باعث ضعف عضلانی شود. اگر سم دیفتری به اعصابی که کنترل تنفس را برعهده دارند، آسیب برساند ممکن است این عضلات فلج شوند. چنین شرایطی ممکن است برای تنفس نیاز به کمک دستگاه های تنفسی باشد.

با درمان، بیشتر افراد مبتلا به دیفتری از این عوارض جان سالم به در می برند اما بهبودی اغلب روندی کند دارد. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، دیفتری ۵-۱۰ درصد کشنده است و میزان مرگ و میر در کودکان بیشتر خواهد بود.

پیشگیری از بیماری دیفتری

قبل از در دسترس بودن آنتی بیوتیک ها، دیفتر یک بیماری شایع در بین کودکان خردسال بود اما امروزه این بیماری نه تنها قابل درمان است بلکه با واکسن نیز قابل پیشگیری خواهد بود.

واکسن دیفتری

واکسن دیفتری معمولا با واکسن کزاز و سیاه سرفه ترکیب می شود که به واکسن سه گانه معروف است (دیفتری - کزاز - سیاه سرفه). آخرین نخسه این واکسن به عنوان واکسنDTaP برای کودکان و Tadp برای بزرگسالان شناخته شده است. واکسن دیفتری، کزاز و سیاه سرفه یکی از مصونیت های دوران کودکی است که برای نوزادان توصیه می شود و در سنین:

- ۲ ماهگی

- ۴ ماهگی

- ۶ ماهگی

- ۱۵-۱۸ ماهگی

- ۴-۶ سالگی تزریق می شود.

عوارض احتمالی واکسن دیفتری

واکسن دیفتری برای پیشگیری از ابتلا به آن موثر است اما ممکن است برخی عوارض جانبی را به همراه داشته باشد. بعضی از کودکان ممکن است تب خفیف، احساس کوفتگی، خواب آلودگی یا حساسیت به لمس بعد از تزریق را تجربه کنند. از پزشک خود در مورد راهکار های احتمالی به حداقل رسیدن اثرات سوال کنید.

واکسنDTaP به ندرت برای کودکان عوارض جدی ایجاد می کند، این عوارض عبارتند از واکنش آلرژیک (کهیر یا بثورات در عرض چند دقیقه پس از تزریق).

برخی از کودکان مانند مبتلایان به صرع یا بیماری سیستم عصبی دیگر ممکن است کاندید خوبی برای واکسن دیفتری نباشند.

واکسن یادآوری

بعد از سری اولیه واکسیناسیون در دوران کودکی، شما به واکسن یادآوری نیاز دارید تا به حفظ ایمنی بدنتان کمک کند و چنانچه در نمناک اشاره کرده ایم این بدان دلیل است که ایمنی در برابر دیفتری با گذشت زمان کمرنگ می شود.

کودکانی که قبل از ۷ سالگی کلیه واکسیناسیون های توصیه شده را دریافت کرده اند باید اولین یادآوری را در حدود ۱۱-۱۲ سالگی دریافت کنند. یادآور بعدی ۱۰ سال بعد توصیه می شود سپس در فواصل ۱۰ ساله تکرار می شود. در صورت سفر به منطقه ای که دیفتری در آن رایج است تلقیح توان افزا از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

تقویت کننده دیفتری با تقویت کننده کزاز ترکیب می شود. این واکسن ترکیبی با تزریق، معمولا در بازو یا ران تزریق می شود.

Tdap یک واکسن ترکیبی کزاز، دیفتری و سیاه سرفه است. این یکبار برای بزرگسالان و نوجوانان ۱۱-۱۸ ساله تزریق می شود که قبلا واکسن یادآوری را دریافت نکرده اند و همچنین در طی بارداری و بدون توجه به واکسن های قبلی، یکبار دیگر توصیه می شود.

اگر از وضعیت واکسیناسیون خود مطمئن نیستید در مورد آن ها و یادآورشان با پزشک صحبت کنید. Tdap همچنین ممکن است به عنوان بخشی از سری دیفتری برای کودکان ۷-۱۰ ساله که از برنامه واکسن مطلع نیستند، توصیه شود.

تشخیص بیماری دیفتری

پزشکان ممکن است برای کودکی که بیمار است و گلو درد دارد و غشای خاکستری لوزه و گلو او را پوشانده است به دیفتری شک کنند. رشد کورینه دیفتریا در یک کشت آزمایشگاهی از مواد موجود در غشای گلو تشخیص را ممکن می سازد. پزشک همچنین می تواند نمونه ای ازبافت زخم آلوده را برداشته و در آزمایشگاه آزمایش کند تا نوع دیفتری را که بر پوست تاثیر می گذارد بررسی کند.

اگر پزشک مشکوک به دیفتری شود بلافاصله درمان را آغاز می کند حتی اگر قبل از دسترسی به نتایج آزمایشات باکتریایی باشد.

درمان دارویی بیماری دیفتری

دیفتری یک بیماری جدی است. پزشکان بلافاصله آن را درمان می کنند که می تواند شامل موارد زیر باشد:

آنتی بیوتیک:

آنتی بیوتیک هایی مانند پنی سیلین یا اریترومایسین به از بین بردن باکتری های بدن کمک کرده و عفونت ها را از بین می برد. آنتی بیوتیک ها میزان مسری بودن فرد مبتلا به دیفتری را کاهش می دهد.

آنتی توکسین:

اگر پزشک مشکوک به دیفتری باشد از داروهای خنثی کننده سم دیفتری در بدن استفاده می کند. این دارو که آنتی توکسین نامیده می شود به صورت وریدی یا عضلانی تزریق می شود. قبل از تزریق آنتی توکسین، پزشک ممکن است آزمایشات آلرژی پوستی را انجام دهد تا از عدم حساسیت فرد اطمینان حاصل کنند.

اگر کسی آلرژی دارد باید حساسیت آنتی توکسین در او انجام شود. پزشکان این کار را با دادن مقادیر کمی آنتی توکسین و سپس افزایش تدریجی دوز انجام می دهند. کودکان وبزرگسالان مبتلا به دیفتری اغلب برای درمان باید در بیمارستان و بخشی مراقبت های ویژه مجزا بستری شوند زیرا این بیماری مسری بوده و هرکسی که ایمن نشده باشد را مبتلا می کند.

تغییرات سبک زندگی و درمان های خانگی

بهبودی از دیفتری به استراحت کافی در رخت خواب نیاز دارد. اگر قلب شما تحت تاثیر آن قرار گرفته است پیشگیری از هرگونه اعمال جسمی بسیار مهم است.

ممکن است لازم باشد به دلیل درد و مشکل در بلع، مدتی از غذاهای نرم و مایعات تغذیه کنید.

در صورتی که مبتلا به دیفتری هستید قرنطینه می تواند به پیشگیری از شیوع بیماری کمک کند.

شستن منظم دست ها نیز برای محدود شدن شیوع عفونت بسیار مهم است.

پس از بهبودی، به یک دوره کامل واکسن دیفتری به منظور پیشگیری از عود مجدد نیاز خواهید داشت.

برخلاف برخی دیگر از عفونت ها ابتلا به دیفتری ایمنی مادام العمر را تضمین نمی کند بنابراین اگر کاملا در برابر آن ایمن نباشید ممکن است که به بیش از یکبار به این بیماری مبتلا شوید.