پیش‌بینی وضعیت تولید بخش صنعت در زمستان
تهران (پانا) - گزارش پژوهشکده پولی و بانکی نشان می‌دهد برای سومین ماه متوالی، رشد نقطه‌ای شاخص تولید شرکت‌های بورسی منفی بوده است. شاخص مذکور بر اساس آمار نیمی از صنایع تولیدی مهم محاسبه شده و تغییرات آن نمودی از وضعیت صنعت است. البته نکته امیدوارکننده این است که در سومین ماه پاییز، از شدت رشد منفی نقطه‌ای کاسته شده است، اما همچنان نگرانی‌هایی درباره وضعیت تولید بخش صنعت در ماه‌های زمستان وجود دارد. در کنار این آمار، ارزیابی آمارهای جواز تاسیس در دوره ۸ماه منتهی به آبان ۱۴۰۰ نیز حکایت از تردید صنعتگران برای سرمایه‌گذاری دارد.
به گزارش دنیای اقتصاد، بررسی گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورسی در آذرماه رشد منفی ۲/ ۰درصدی را ثبت کرد. شاخص مذکور در ماه‌های مهر و آبان نیز به ترتیب برابر منفی یک‌درصد و منفی ۷/ ۰درصد برآورد شده بود. این موضوع در حالی بود در ۱۶ماه قبل از پاییز، شاخص تولید صنعتی، رشد مثبتی را تجربه کرده بود. از این‌رو این آمارها حاکی از آن است که رشد تولید صنعتی در فصل پاییز منفی بوده اما از شدت منفی بودن آن کاسته شده است. «دنیای اقتصاد» در گزارشی با نام «آمار دوم از رکود صنعتی پاییز» به منفی بودن رشد صنعتی در پاییز اشاره کرده بود.
افزون بر این بررسی گزارش‌های رسمی حاوی شش نکته مهم است؛ نخست اینکه، مهم‌ترین عامل منفی باقی ماندن رشد شاخص تولید صنعتی در آذرماه به‌علت منفی شدن رشد شاخص تولید صنعت محصولات شیمیایی (به‌دلیل آغاز فصل سرما و کاهش گاز تحویلی به پتروشیمی‌ها) بعد از چند ماه رشد تولید مثبت بوده است. در سه‌ماه شهریور تا آبان، خلاف این موضوع صادق بوده است.
دوم اینکه، در ماه مذکور نیز مشابه ۶ماه اخیر، رشد تولید در شرکت‌های صادراتی منفی بوده؛ درحالی‌که شرکت‌هایی که وابستگی به فروش صادراتی نداشته‌اند، رشد مثبت در تولید را تجربه کرده‌اند.
دیگر اینکه، مهم‌ترین عواملی که احتمال ادامه‌دار بودن رشد منفی شاخص تولید صنعتی در ماه‌های آتی را تقویت می‌کند، افزایش موجودی انبار صنایع در سه ماه اخیر و احتمال ادامه‌دار بودن قطعی گاز صنایع در ماه‌های آتی است.
چهارم اینکه، رشد تولید صنایع دارویی و کانی‌های غیرفلزی در آذر ماه مشابه ۶ماه اخیر نسبت به سال گذشته منفی بوده است. رشد منفی شاخص تولید صنعت دارویی در ماه‌های اخیر که با کاهش موجودی انبار در این صنعت همراه بوده، می‌تواند نشان‌دهنده این مساله باشد که کاهش تولید در این صنعت به‌دلیل محدودیتی از طرف عرضه (مانند کمبود مواد اولیه وارداتی) بوده است.
پنجم اینکه با وجود اینکه رشد منفی تولید در صنعت فلزات اساسی در آذر ماه نیز ادامه داشته است؛ اما این رشد منفی کمرنگ‌تر شده و از منفی ۵/ ۶درصد در آبان‌ماه به منفی ۹/ ۲درصد در آذر ماه نسبت به سال قبل رسیده است. مهم‌ترین دلیل ادامه‌دار بودن رشد منفی در این صنعت به‌دلیل قطعی مقطعی گاز صنایع فولادی بوده است.
درنهایت اینکه شاخص تولید صنعت خودروسازی و ساخت قطعات در آذر ماه نیز مانند ماه‌های گذشته، رشد مثبتی را ثبت کرده است. رشد حدود ۱۰درصدی شاخص تولید این صنعت مهم‌ترین عاملی است که جلوی کاهش قابل توجه رشد شاخص تولید صنعتی را گرفته است.
رشد منفی صنعت در پاییز
بررسی آمارهای رسمی نشان می‌دهد شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورسی در سومین ماه پاییز سال جاری نسبت به مدت مشابه سال ۹۹ رشدی به میزان منفی ۲/ ۰درصد داشته است. رشد منفی شاخص تولیدات صنعتی در ماه پایانی پاییز درحالی رقم خورد که شاخص مذکور در ماه‌های مهر و آبان نیز به ترتیب برابر منفی یک‌درصد و منفی ۷/ ۰درصد برآورد شده بود. منفی بودن رشد صنعتی در فصل پاییز در حالی است که در ۱۶ماه منتهی به پاییز، شاخص تولید صنعتی، رشد مثبتی را تجربه کرده بود. آخرین باری که تولید صنعتی رشد منفی را ثبت کرده بود، اردیبهشت سال ۱۳۹۹ است. از این‌رو این آمارها حاکی از آن است که رشد تولید صنعتی در فصل پاییز منفی بوده، اما از شدت منفی بودن آن کاسته شده است.
افزون براین در این بخش از گزارش به بررسی آمارهای رسمی مرتبط با رشد شاخص تولید صنعتی بورس و شاخص تولید صنعتی مرکز آمار نسبت به مدت مشابه سال قبل در بازه زمانی مهر ۹۷ تا آذر ماه ۱۴۰۰ پرداخته است. تحلیل‌های رسمی نشان می‌دهد که رشد تولید صنعتی بعد از اعمال دور جدید تحریم‌های بین‌المللی در نیمه دوم سال ۱۳۹۷ با کاهش قابل توجهی همراه شد و این رشد منفی تا فصل پاییز ۱۳۹۸ ادامه داشت. در ادامه تولید صنعتی از فصل زمستان ۹۸ رشد مثبت را تجربه کرد که این رشد مثبت در طول سال۹۹ ادامه داشت؛ به‌نحوی‌که در پایان سال۱۳۹۹ به میزان ۴/ ۵درصد رسید. البته در سال۹۸ این روند بهبود با وقفه‌ای دوماهه در اسفند۹۸ و فروردین۹۹ به علت شیوع پاندمی کرونا و پیامدهای قرنطینه و تعطیلی کسب‌وکارها به دنبال آن همراه بود. با شروع سال ۱۴۰۰ تولید صنعتی همچنان به رشد مثبت خود ادامه داد؛ به‌نحوی‌که در ماه‌های اردیبهشت و خرداد به ترتیب رشدی معادل ۸/ ۶ و ۷/ ۷درصد را ثبت کرد. این روند افزایشی رشد شاخص تولید در تیرماه متوقف شد و این موضوع تا پایان مرداد نیز برقرار بود. بنا بر آمارهای رسمی رشد تیر ماه معادل ۱/ ۳درصد و رشد مردادماه حدود صفر بوده است.
در شهریورماه این روند ادامه پیدا نکرد و تغییر مسیر داد؛ به‌نحوی‌که رشد شاخص تولید صنعتی در این ماه نسبت به مدت مشابه سال قبل به میزان ۴/ ۲درصد افزایش پیدا کرد. در مهرماه مجددا روند رشد شاخص تولید صنعتی نزولی شد؛ به‌نحوی‌که این شاخص در ماه‌های پاییز نسبت به سال گذشته به ترتیب برابر منفی یک‌درصد، منفی ۷/ ۰درصد و منفی ۲/ ۰درصد ثبت شد. دیگر اینکه بر اساس آمارهای رسمی، رشد شاخص تولید صنعتی کشور در تابستان ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل به میزان ۱/ ۲درصد بوده است که انطباق کاملی با رشد شاخص شرکت‌های بورسی در انتهای تابستان داشته است. در گزارش‌های قبلی، رشد شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورسی در شهریور ماه برابر ۴/ ۲درصد برآورد شده بود.
آنالیز رشد صنایع
در قسمت دیگر از گزارش بازوی پژوهشی بانک مرکزی به بررسی رشد صنایع مختلف در ماه مذکور پرداخته است. بررسی مذکور حاوی چهار نکته مهم است؛ نخست اینکه اگرچه رشد منفی تولید در صنعت فلزات اساسی در آذر ماه نیز ادامه داشته است، اما این رشد منفی کمرنگ‌تر شده و از منفی ۵/ ۶درصد در آبان‌ماه به منفی ۹/ ۲درصد در آذر ماه نسبت به سال قبل رسیده است. قطعی مقطعی گاز صنایع فولادی می‌تواند مهم‌ترین دلیل ادامه‌دار بودن رشد منفی در این صنعت باشد. شاخص تولید صنعت خودروسازی و ساخت قطعات در آذر ماه نیز مانند ماه‌های گذشته رشد مثبتی ثبت کرده است. رشد حدود ۱۰درصدی شاخص تولید این صنعت مهم‌ترین عاملی است که جلوی کاهش قابل توجه رشد شاخص تولید صنعتی را گرفته است. برخلاف سه ماه شهریور تا آبان ماه، رشد شاخص تولید صنایع شیمیایی نسبت به سال گذشته در آذر ماه منفی شده است. رشد منفی شاخص تولید در این صنعت به‌دلیل شروع فصل سرما و کاهش گاز خوراک تحویلی به پتروشیمی‌ها بوده است. رشد تولید صنایع دارویی و کانی‌های غیرفلزی در آذر ماه مشابه شش ماه اخیر نسبت به سال گذشته منفی بوده است.
تداوم کاهش رشد تولید
برای داشتن تحلیل جامعی از چرایی تغییرات در تولید، بررسی آمار تولید به تنهایی اکتفا نمی‌کند. بررسی تغییرات در موجودی انبار محصولات، علاوه بر اینکه تحلیل بهتری از علت تغییرات ارائه می‌دهد به‌دلیل آنکه شاهدی از وضعیت بازار و تقاضا است، می‌تواند در پیش‌بینی روند آتی تولید نیز کمک کند. بررسی آمارهای رسمی درخصوص تغییرات موجودی انبار نشان می‌دهد که از تیر۱۳۹۹ تا اسفند۱۳۹۹ رشد تولید و فروش کمتر از یک‌درصد با هم اختلاف داشتند. این نکته نشان می‌دهد که شوک غیرقابل پیش‌بینی عمده‌ای بر سمت تقاضا یا عرضه محصولات صنعتی در ماه‌های مذکور وارد نشده است. دیگر اینکه در فروردین و اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۰ تغییر در موجودی انبار شرکت‌های صنعتی تحت تاثیر تغییر قابل توجه استراتژی فروش شرکت‌های خودروساز قرار گرفت و شاخص کل موجودی انبار صنعت، کاهش در موجودی انبار را نشان داد. در ادامه شاخص موجودی انبار از خردادماه تا آذرماه ۱۴۰۰ (به جز در شهریور ماه) افزایش در موجودی انبار صنایع را نشان می‌دهد. به‌طور خاص از مهرماه این افزایش، روند افزایشی گرفته؛ به نحوی که در آذر ماه شاخص موجودی انبار، بیشترین افزایش در موجودی انبار صنایع را در یک‌سال اخیر نشان می‌دهد. این افزایش در موجودی انبار می‌تواند نشان‌دهنده تضعیف تولید صنعتی در ماه‌های آتی باشد.
صنعت محصولات شیمیایی در سه ماه اخیر افزایش قابل توجه در موجودی انبار داشته است. با توجه به رشد تولید نزدیک به صفر و حتی منفی در ماه‌های اخیر در این صنعت، می‌توان گفت که فروش شرکت‌های این صنعت در ماه اخیر نسبت به مدت مشابه کاهش داشته است. یکی دیگر از صنایعی که در دوره‌های اخیر بیشترین تغییر را در موجودی انبار دارد، صنعت خودروسازی است. این صنعت از مردادماه ۱۳۹۹ تا اسفند ۱۳۹۹ به‌طور متوسط در هر ماه به میزان ۸/ ۱۲درصد به موجودی انبار خود اضافه کرد؛ اما از اردیبهشت ماه سال جاری به بعد در بیشتر ماه‌ها (به جز خردادماه) موجودی انبار این صنعت کاهش داشته است. در آبان ماه نیز معادل ۴درصد تولید آبان ماه از موجودی انبار این صنعت کم شده است. اما میزان تولید و فروش این صنعت در آذر ماه به تعادل رسیده و تغییر قابل ملاحظه‌ای در موجودی انبار در این صنعت اتفاق نیفتاده است. در نهایت اینکه رشد منفی ادامه‌دار شاخص تولید صنعت دارویی در ماه‌های اخیر که با کاهش موجودی انبار در این صنعت همراه بوده است، می‌تواند نشان‌دهنده این مساله باشدکه کاهش تولید در این صنعت به‌دلیل محدودیتی از طرف عرضه (مانند کمبود مواد اولیه وارداتی) بوده است.
تضعیف سودآوری شرکت‌های بورسی
یکی دیگر از مواردی که در این گزارش به آن پرداخته شده، بررسی سودآوری شرکت‌ها در کل است. بنا بر آمارهای رسمی از میان ۴۶۷شرکت که اطلاعات مربوط به سود و زیان آنها در بازه ۶ماهه ابتدای سال جاری در دسترس بوده معادل۶۰ شرکت زیانده بوده‌اند. این در حالی است که در ۶ماه ۱۳۹۹ تعداد شرکت‌های زیانده برابر ۵۳شرکت بوده است. این موضوع نشان می‌دهد تعداد شرکت‌های زیانده در صنایع در سال جاری افزایش داشته است. تحلیل‌های رسمی نشان می‌دهد افزایش تعداد شرکت‌های زیانده نسبت به مدت مشابه سال گذشته در سال‌های اخیر سابقه نداشته؛ به‌نحوی‌که در سال‌های اخیر همواره از تعداد شرکت‌های زیانده کاسته می‌شد. دیگر اینکه سود اسمی این شرکت‌ها در ۶ماه ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل رشد حدود ۱۱۸درصدی داشته است. این در حالی است که رشد سود اسمی در سه ماه ۱۴۰۰ بیش از ۱۸۵ و در سال۱۳۹۹ نیز بیش از ۱۳۳درصد بوده است. به عبارت دیگر اگرچه رشد سود اسمی در بین شرکت‌ها در ۶ماه ۱۴۰۰ نیز ادامه داشته و این رشد بسیار بالاتر از تورم بوده است، اما این رشد در مقایسه با رشد سودآوری در فصول قبلی کمتر و روند نزولی را نشان می‌دهد. در مجموع، افزایش تعداد شرکت‌های زیانده به همراه روند نزولی رشد سود می‌تواند علامت‌های هم‌جهت در راستای تضعیف سودآوری شرکت‌های بورسی است.
پیامدهای قیمت‌گذاری دستوری
در بخش انتهایی این گزارش به تحلیل سودآوری صنایع مختلف به تفکیک پرداخته شده است. بنا بر تحلیل‌های رسمی در بین صنایع مهم مانند سنوات اخیر شرکت‌های خودروسازی و ساخت قطعات بدترین وضعیت را از نظر سودآوری دارند؛ به‌صورتی‌که صنعت مذکور تنها صنعتی است که جمع سود خالص شرکت‌های آن منفی است. البته با توجه به کاهش زیان تجمیعی صنعت و کاهش تعداد شرکت‌های زیانده دو فصل اخیر نسبت به مدت مشابه سال قبل به نظر می‌رسد روند سودآوری این صنعت بهتر شده است. دیگر اینکه صنایع صادرات‌محور مانند صنایع محصولات شیمیایی و صنایع فلزات اساسی به‌دلیل رشد نرخ ارز در چند فصل اخیر بیشترین رشد سود اسمی را داشتند. بنا بر آمارهای رسمی، رشد سود اسمی صنعت محصولات شیمیایی و فلزات اساسی به ترتیب به میزان ۱۱۶ و ۱۴۷درصد نسبت به مدت مشابه بوده که بسیار بیشتر از سایر صنایع بوده است. با وجود این، نرخ رشد سودآوری این صنایع در ۶ماه سال جاری در مقایسه نرخ رشد سه‌ماهه روندی نزولی داشته است. از سوی دیگر تولیدکننده‌های محصولات ضروری و مصرفی مانند صنایع دارویی و غذایی رشد سود اسمی کمتر از رشد تورم داشته‌اند؛ به‌گونه‌ای‌که رشد سودآوری صنعت محصولات غذایی در ۳ماه و ۶ماه ۱۴۰۰ نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب به میزان منفی ۱۶درصد و صفردرصد بوده است. همچنین این نرخ رشدها برای صنعت دارویی نیز به ترتیب معادل ۲۲درصد و ۲۳درصد بوده است. ازاین‌رو می‌توان گفت ارزش حقیقی سودآوری صنایع مذکور در سال جاری کاهش داشته است. درنهایت اینکه تعداد شرکت‌های زیانده در این صنایع نیز در سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته است. تحلیل‌های رسمی حاکی از این است که کاهش ارزش حقیقی سود این صنایع و افزایش تعداد شرکت‌های زیانده می‌تواند ریشه در قیمت‌گذاری دستوری این صنایع داشته باشد که حاشیه سود این صنایع را تحت‌تاثیر منفی قرار داده است.
ارسال دیدگاه