کاهش حجم آب دریای خزر؛ انتقال آب از دریای عمان آسیب زیست‌محیطی دارد؟

احمدرضا لاهیجان‌زاده امروز در نشستی خبری با تشریح طرح‌های سازمان در حوزه تالاب‌ها اظهار کرد: فعالیت‌ها در بخش تالاب‌ها با چهار هدف دنبال می‌شود و شامل تامین آب و نظارت بر آب تالاب‌ها، برنامه حفاظت و احیای تالاب‌ها با رویکرد زیست‌بومی‌ و پایش تالاب‌ها می‌شود. بر اساس ماده ۲ قانون حفاظت و احیای تالاب‌ها مکلف هستیم دستورالعمل‌های تامین حق‌آبه‌ تالاب‌ها را به وزارت نیرو اعلام کنیم و وزارت نیرو مکلف است تا این دستورالعمل را اجرا کند.

به گفته وی، نیاز آبی تالاب‌ها در ابتدا و نیمه سال ۱۴۰۰ دوباره به وزارت نیرو ابلاغ شده است.

لاهیجان‌زاده با اشاره به اهمیت سیلاب‌ها برای احیای تالاب‌ها اظهارکرد: نیاز آبی تالاب‌ها پایه علمی دارد و ما در رایزنی با نهادهای ذی‌ربط نیاز به ادله علمی و اطلاعات مستند برای تامین این حق‌آبه داریم. در سال آبی مهمترین عامل تامین حق‌آبه «سیلاب» است و مدیریت آن‌ها کمک زیادی به سیراب شدن تالاب‌ها می‌کند. امروز و فردا (۱۲ و ۱۳ دی ماه) نیز بارش‌های سنگینی خواهیم داشت و نیاز آبی تالاب‌های فصلی و دائمی جنوب کشور تا حدی تامین می‌شود.

تکمیل مطالعات زیست‌بومی ۲۰ تالاب

لاهیجان‌زاده با اشاره به مطالعات مربوط به مدیریت زیست‌بومی در تالاب‌ها گفت: این مطالعات در ۲۰ تالاب تکمیل شده است و ۱۲ یا ۱۳ تالاب باقی‌مانده نیز در آینده به این لیست اضافه خواهند شد همچنین ۲۲ تالاب نیز برای انجام فعالیت‌های اجرایی آماده هستند. قصد داریم تا در روز جهانی تالاب‌ها در تاریخ ۱۴ بهمن‌ماه از این طرح پایش رونمایی کنیم. این مراسم در مجاورت تالاب بختگان در استان فارس با حضور میهمانان داخلی و بین المللی به صورت حضوری و آنلاین برگزار خواهد شد.

وی درباره تغییر اقلیم در حوزه دریای خزر گفت: محور این صحبت‌ها به جز آلودگی، گردشگری نیز است همچنین تغییر اقلیم در هر پنج کشور این حوزه مشاهده می‌شود و برای اتخاذ سیاست‌های مناسب جلساتی به میزبانی سازمان هواشناسی طی یک سال گذشته برگزار شده‌است. دریای خزر به دلیل تغییر اقلیم و مشکلات انسان‌ساخت تحت تاثیر است وعقب نشینی و پسروی آن تا سال ۲۰۵۰ ادامه خواهد داشت که از سمت شمال خواهد بود و کاهش حجم آب و افزایش دما کاهش تنوع زیستی را در پی خواهد داشت.

معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به فعالیت‌های نفتی کشور آذربایجان در حوزه خزر اظهار کرد: کشور آذربایجان باید فعالیت نفتی خود را کنترل کند چراکه این فعالیت‌ها آسیب به محیط زیست خزر را در پی خواهد داشت. این اقدامات باید در نشست بین کشورها مطرح شود.

انجام مطالعات درباره پس‌روی دریاها

معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست همچنین تاکید کرد: پسروی دریا نیز یکی از مسائل مهم است که باعث خشک شدن تالاب ها می‌شود. درباره پسروی دریاها نیز مطالعاتی در حال انجام است.

لاهیجان‌زاده درباره برنامه‌های سازمان حفاظت محیط زیست برای تالاب میانکاله و خلیج گرگان گفت: اطلاعات جامعی برای خلیج گرگان با حضور همه دستگاه‌ها تدوین کردیم و در ستاد ملی تالاب‌ها به تصویب رساندیم. در این برنامه پنج ساله که توسط معاون اول رییس جمهوری وقت در سال ۹۹ ابلاغ شد برنامه کل حوزه تعریف شده است و همه وزارتخانه‌ها موظفند به این تکالیف عمل کنند تا مشکلات این تالاب و خلیج برطرف شود.

وی درباره پروسه تامین حق‌آبه تالاب‌ها ادامه داد: درباره حق‌آبه تالاب‌ها نباید انتظار ورود فوری ۱۱ میلیارد آب را داشته باشیم. همانطور که دو سه دهه زمان نیاز بود تا مناطق حفاظت شده محیط زیست ایجاد شوند. نکته مهم این است که هم‌اکنون ما اهرم قانونی در اختیار داریم و در جلسات خود با مدیرانی که برای ۹ حوضه آبریز انتخاب شده‌اند برای تامین حق‌آبه تالاب‌ها پیگیری لازم را انجام خواهیم داد.

توضیح درباره طرح انتقال آب دریای عمان

معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان محیط زیست تاکیدکرد: طرح انتقال آب دریای عمان از دقیق‌ترین ارزیابی‌های زیست‌محیطی بهره برده است.

معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست درباره ارزیابی‌های زیست محیطی طرح انتقال آب دریای عمان به سیستان اظهار کرد: دو سال مطالعه برای اجرای طرح انتقال آب صورت گرفت و تصمیم‌گیری درباره آن با کمک مشاوران داخلی و خارجی انجام شد. این طرح یکی از دقیق‌ترین طرح‌ها از نظر ارزیابی زیست‌محیطی است و همه ارزیابی‌ها درباره شورابه و پساب انجام و روش‌های برداشت و تخلیه آن مشخص شده‌است همچنین مقدار فشار و بازه‌های آن در نازل‌های خروجی تعریف شده است. اجرای این طرح حداقل آسیب زیست‌محیطی را در پی خواهد داشت و برداشت آب از دریای عمان و بخش اقیانوسی آن خواهد بود.

لاهیجان‌زاده با اشاره به موضوع دیپلماسی آب اظهار کرد: مسئولیت دیپلماسی آب در زمینه افغانستان با وزارت امور خارجه و وزارت نیرو است. بعد از روی کار آمدن طالبان مذاکرات قبلی متوقف شد ولی به نظر می‌رسد در حال ازسرگیری است. دولت اشرف غنی در این مسئله مقاومت زیادی داشت و ممکن است مذاکرات آب با دولت جدید افغانستان راحت‌تر باشد.

وی با اشاره به طرح احیای تالاب هامون ادامه داد: پروژه بین‌المللی هامون با همکاری سازمان ملل و اتحادیه اروپا در حال اجراست و سازمان ملل باید این طرح را گسترده‌تر کند و افغانستان را نیز وارد این طرح کند.

وی درباره برنامه ایران برای استفاده از آب‌شیرین‌کن‌ها ادامه داد: ایران نیز به‌سرعت به سمت استفاده از آب‌شیرین‌کن‌ها رفته و مطالعات مربوط به استقرار آن‌ها در استان‌های بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان انجام شده است البته مطالعه جداگانه‌ای برای سیستان و بلوچستان و خوزستان در دست انجام است تا مناسبترین محل انتخاب شود و کمترین آسیب به محیط زیست وارد شود. بخش اقیانوسی شرق دریای عمان ۴۰ تا ۵۰ کیلومتر عمق مناسب دارد و جانمایی برای استقرار این دستگاه‌ها در این منطقه انجام شده است. همچنین ما اجازه نخواهیم داد شورآبه‌ها در مقیاس ملی وارد خلیج فارس شوند. در کنوانسیون کویت(راپمی) نیز چندین جلسه کارشناسی درباره آلودگی خلیج فارس برگزار شد.

لاهیجان‌زاده با اشاره به ایده استفاده از شورآبه‌ها افزود: ما برنامه داریم تا فلزات ارزشمندی مانند لیتیم و پتاسیم را از پسآب استخراج کنیم.

وی در ادامه با اشاره به مساله رسوب‌گذاری در تالاب انزلی خاطرنشان کرد: تالاب انزلی - که در چند متری دریاست - در حال خشک شدن است و اصلی‌ترین مشکل آن رسوب‌گذاری است. این رسوبات از شهرها و روستا نشات می‌گیرد. مواد معدنی این رسوبات سبب شده تا تبادل آب از زیر بستر انجام نشود و تالاب پر شود. درباره همین مشکل جلسه احیای تالاب انزلی با حضور ریاست استان برگزار شد و راهکارها برای لایروبی تالاب ارائه شد. یکی از این روش‌ها لایروبی فیزیکی است که مجموعه‌ای تحت عنوان مسئولیت اجتماعی اجرای آن را به عهده گرفته است. لایروبی فرایند پیچیده‌ای است و شاه کلید حل این مشکل است.

این مقام مسئول در سازمان محیط زیست درباره پروژه انتقال آب خزر به سمنان گفت: پروژه انتقال آب خزر به سمنان دارای مجوز است که معاونت انسانی آن را صادر می‌کند. این مجور پس از پشت سر گذاشتن چالش‌های مداوم ۹ ساله، بالاخره سال گذشته صادر شد. این طرح در لایحه بودجه دارای مجوز است اما باید به کمیسیون تلفیق برود و آنجا ممکن است مورد بازنگری قرار گیرد. با توجه به سرمایه‌گذاری در جنوب این طرح می‌تواند سمنان را هم پوشش دهد.

وی با اشاره به آلودگی دریای خزر گفت: بخشی از آلودگی دریای خزر مربوط به خشکی و بخشی مربوط به کشورهای همسایه است. در سال ۹۸ ما در شناگاه‌ها نمونه‌برداری انجام دادیم و در سال ۹۹ که آن را مقایسه کردیم، متوجه شدیم که کیفیت آب بسیار تغییر کرده است. جلوگیری از حضور میلیونی مردم سبب شد تا وضعیت آلودگی به‌شدت بهتر شود. شناگاه‌ها، فاضلاب شهرها و صنایع از اصلی ترین علل آلودگی دریای خزر هستند. برای رفع این آلودگی پایش میکروبی انجام می‌شود و شهرداری‌ها و نهادهای مربوطه مسئول مقابله با این آلودگی هستند. در بعد حاکمیتی نیز ما به استناد طرح جامعی که ابلاغ کردیم از این نهادها گزارش کار می‌گیریم و در اختیار قوه قضاییه قرار می‌دهیم.