افسردگی شایع پاییز چیست؟

همه ما پاییز را فصل قشنگی می‌دانیم، اما انگار این زیبایی هزار رنگ با خودش کوهی از غم و فکر و خیال را به ذهن آدمی متواتر می‌کند.

اینکه پاییز دلگیر است همیشه ربطی به این ندارد که ما صرفا آدم غمگینی هستیم یا زندگی تلخی داشتیم، این خصلت پاییز است که آدمی را به دور از قال و مقال دنیا به این تفکر وا می دارد که هیچ‌چیزی تا ابد پایدار نیست، غم و درد و اضطراب‌های زندگی، باد و باران‌های تابستان و برگ ریزان‌های پاییز هستند! ممکن است امروز فصل زندگیتان خزان باشد اما بعد از هر خزانی بهاری در راه است.

شما هم ممکن است مثل خیلی از مردم، احساس کنید حال و هوای پاییز سنگین است و غمی در وجودش دارد که آدم را رها نمی‌کند، اصلا غروب‌هایش سخت و نفس‌گیر است، شب‌هایش بلند و سخت می‌گذرد.

اما از طرف دیگر هستند کسانی که پاییز برای آن ها دلچسب و دل‌انگیز است و با مشاهده اولین نشانه پاییز در کوچه و خیابان‌ها همقدم برگ‌های پاییزی می‌شوند.

اصلا له کردن و صدای خش خش برگ‌های پاییزی زیر قدم‌هایشان حس ناب زندگی را به وجودشان سرازیر می‌کند، پاییز را فصل عشق می‌دانند و غرق در دنیای هزار و یک رنگ پاییز می‌شوند.

با آمدن پاییز سنگ فرش خیابان‌ها پوشیده از برگ‌های رنگارنگ پاییزی می‌شود، هر طرف شهر را که می‌نگری مردمی را می‌بینی که یا آمده‌اند از قدم زدن بر برگ‌های پاییزی لذت ببرند یا آمده‌اند عکسی از خود را در گوشه و کنار شهر به یادگار بگذارند.

افسردگی فصلی

به گفته یک روانشناس، خلقت انسان به گونه‌ای است که همیشه از محیط خود اثر می‌گیرد و حتی ما از نظر جامعه شناسی نیز می‌بینیم که افرادی که در مناطق گرمسیری هستند افراد پر جنب و جوش‌تری هستند نسبت به کسانی که در مناطق سردسیر زندگی می‌کنند.

فاطمه جاوید در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص تاثیر فصل‌ها بر روحیات انسان اظهار کرد: یکی از مواردی که بر روی انسان اثر می‌گذارد گذر فصل‌ها است، بهار یک نوع از خلق و خو را در انسان ایجاد می‌کند و تابستان، پاییز و زمستان هم به نحوی دیگر بر خلق و خوی انسان اثر می‌گذارد.

وی عنوان کرد: برخی از افراد تاثیرات فصلی را کم‌تر در خود بروز می‌دهند، ولی در بعضی از افراد این اثر پررنگ‌تر و قابل تشخیص‌تر است؛ بنابراین فصل‌ها و به طور کلی طبیعت بر انسان اثرگذار است.

جاوید با اشاره به وجود افسردگی فصلی در افراد، تصریح کرد: نتیجه مطالعات زیاد به ما نشان داده که اختلالی تحت عنوان افسردگی اساسی وجود دارد که یکی از نمونه‌های افسردگی اساسی، افسردگی اساسی با الگوی فصلی است، یعنی اگر فردی به مدت ۲ سال و در یک فصل خاص دچار علائم یکسانی باشد و به روانشناس و یا روانپزشک مراجعه کند با انجام یک سری تست‌ها توسط پزشک تشخیص داده می‌شود که فرد به افسردگی اساسی با الگوی فصلی دچار شده است.

علائم افسردگی فصلی

وی با بیان اینکه افسردگی اساسی اغلب در فصل پاییز و تابستان به وجود می‌آید؛ تاکید کرد: اصولا با شروع فصل پاییز، علائم افسردگی اساسی با الگوی فصلی بروز پیدا می‌کنند، علائم با افزایش وزن، علاقه به غذاهایی با کربوهیدرات بالا، پرخوابی زیاد، تغییر سبک و الگوی زندگی فرد و همچنین فرد دچار نوعی بی‌علاقگی به برنامه‌ها و فعالیت‌هایی می‌شود که به آن‌ها علاقه‌مند بوده است.

جاوید یکی از علائم افسردگی فصلی را عدم احساس لذت دانست و ادامه داد: غالب بیمارانی که به افسردگی فصلی دچار می‌شوند از عدم لذت خود احساس شکایت دارند و علاقه به انجام هیچگونه کاری ندارند و اغلب شاهد کاهش تمرکز و افکار منفی در خود هستند.

به گفته این روانشناس، فردی که هر سال با شروع فصل پاییز علائم ذکر شده را در خود احساس کند باید به روانشناس مراجعه کند که بررسی شود که آیا این افسردگی، افسردگی فصلی است یا نه؟

فاطمه جاوید اضافه کرد: دو مکانیزم موجود در فصل پاییز سبب می‌شود که فرد از محیط اثر گرفته و دچار افسردگی شود؛ یکی از آن‌ها کوتاه شدن روز و کم‌تر قرار گرفتن در معرض نور خورشید و ابری و بارانی بودن اغلب روزها است؛ به همین دلیل در فصل پاییز فرد به دلیل اینکه کم‌تر در معرض نور آفتاب قرار می‌گیرد یک سری الگوریتم‌ها در مغز انسان تغییر و یک سری مواد شیمیایی از جمله سروتونین در فرد کاهش پیدا می‌کند که باعث می‌شود فرد علائمی شبیه به افسردگی داشته باشد.

وی با تاکید بر اینکه نور و مواد شیمیایی بر افسردگی فصلی تاثیر گذار هستند؛ ادامه داد: سروتونین و ملاتونین همگی بر الگوی خواب فرد و بر روی میزان سیستم پاداش انسان اثر می‌گذارد؛ بنابراین با این دو مکانیزم با ورود به فصل پاییز احساس عدم لذت و کاهش انرژی و افزایش خواب به انسان دست داده و در نتیجه اشتهای فرد افزایش پیدا کرده و افزایش وزن را به دنبال خواهد داشت.

راه‌های مقابله با افسردگی فصلی

جاوید اظهار کرد: فرد با مشاهده علائم در فصل پاییز باید به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کند و دومین مورد اینکه همه افراد از نور روزانه استفاده و خود را از آن محروم نکنند، پرده‌های اتاق را کنار بزنند و یا در روزهای آفتابی از خانه بیرون بزنند.

وی خاطرنشان کرد: این افراد نباید ارتباط خود را با طبیعت قطع کنند، سعی کنند در این فصل گردش و تفریحاتی داشته باشند و برای سفر خود برنامه‌ریزی کنند؛ همچنین پیاده‌روی و ورزش در پیشگیری از افسردگی فصلی بسیار اثرگذار است.

جاوید افزود: بنابراین نور، ورزش، تفریح، تغذیه سالم، طبیعت‌گردی می‌تواند در درمان افسردگی فصلی فرد موثر باشد.

وی یادآور شد: در کنار همه این‌ها باید فرد مبتلا به افسردگی فصلی به روانشناس و یا روانپزشک مراجعه کرده و از درمان‌های خاصی همچون دارو درمانی، روان درمانی و ... بهره ببرد.

جاوید ادامه داد: متاسفانه یک باور غلط هم در مورد پاییز وجود دارد که در گذشته پاییز را مصادف با غم و اندوه می‌دانستند، اما امروزه یکی از مزایای فضای مجازی به اشتراک‌گذاری شعرها و تصاویر زیبایی در خصوص پاییز است که به برقراری ارتباط فرد با فصل پاییز و زیبایی‌های آن کمک می‌کند.

وی ادامه داد: بازگشایی مدارس در ابتدای پاییز و ایجاد تکاپو و آن حال و هوا آدمی را به این امر وا می‌دارد که به کودک درون خود بازگردد و شور و نشاط از دست رفته خود را به بهانه بازگشایی مدارس و اول مهر و آمدن فصل پاییز تجربه کنند.

وی در پایان سخنان خود با بیان اینکه تغییر چرخه شب و روز در پاییز بر ساعت بیولوژیکی بدن اثر می‌گذارد، یادآور شد: اگر سحرخیزتر باشیم میزان روز برای ما به حدی است که هم به کارهای روزانه خود رسیدگی کنیم و هم نور کافی را دریافت و هم از پرخوابی جلوگیری می‌شود؛ بنابراین سحرخیزی جزو مواردی است که می‌تواند در پیشگیری از افسردگی فصلی موثر باشد.