یک پژوهشگر حوزه آب و توسعه در گفت‌وگو با پانا:
مشکل کم‌آبی در اصفهان با دستور حل نمی‌شود
تهران (پانا) - یک پژوهشگر حوزه آب و توسعه با تاکید بر اینکه نمی‌توان مشکل آب اصفهان را با دستور حل کرد، گفت شکاف بزرگی که بین تقاضا برای مصرف آب و منابع موجود آب ایجاد شده آنقدر بزرگ است که شاید حل آن خیلی پیچیده و غیرممکن باشد.
سروش طالبی در گفت‌وگو با پانا با اشاره به شکل‌گیری بحران آب در اصفهان اظهار کرد: «همواره در بستر رودخانه زاینده‌رود دشت‌های همواری وجود داشته که مناسب کشاورزی بوده است. یعنی از دو هزار سال پیش شرایط برای بهره‌برداری مهیا بوده که در طول دور‌ه‌‌های تاریخی با کشیدن نهرها برای کشاورزی جمعیت زیادی در آنجا ساکن شده و همیشه مساله کمبود آب جدی بوده است.»
این پژوهشگر حوزه آب افزود: «از سال 33 که تونل اول کوهرنگ ساخته می‌شود و از آن مهم‌تر از زمانی که سد زاینده‌رود احداث می‌شود، در بستر اقتصادی، سیاسی و اجتماعی آن زمان اتفاقاتی شکل می‌گیرد که نتیجه آن تحت‌الشعاع قرار گرفتن نظام مردمی و سنتی بهره‌برداری آب است. در واقع با ساختن سد که سازه‌ای فنی است، تغییر نقشه اتفاق می‌افتد و توهمی از پر آبی ایجاد می‌شود که مساله کمبود آب از بین خواهد رفت و همیشه آب وجود دارد.»
وی تاکید کرد: «در کنار توهم پُرآبی، واژه حفر عمیق چاه و پمپاژ آب ایجاد می‌شود که به آب‌های زیرزمینی نیز تسری می‌یابد. از سال 50 تا 51 موج جدی بارگذاری‌ها بر روی زاینده‌رود شکل می‌گیرد که در بخش صنعتی، ذوب‌آهن شکل می‌گیرد اما از آن مهم‌تر و گسترده‌تر ایجاد شبکه‌های آبیاری نکوآباد و آبشار است که از همان زمان می‌شد دید این بارگذاری‌ها بر اساس منابع آبی زاینده‌رود نیست.»
طالبی در ادامه با بیان اینکه در طول سالیان گذشته پاسخ به کمبود آب، انتقال آب از جایی دیگر بوده است، گفت: «غافل از اینکه آب جدید نسبت به کسری به وجود آمده ناچیز است. این وضعیت با توجه به اینکه تصور می‌شد، منبعی در زیر زمین وجود دارد و می‌توان کسری‌ها را جبران کرد تا دهه 70 خیلی به چشم نمی‌آمد اما از اواخر دهه 70 یک شوک بزرگ به زاینده‌رود وارد می‌شود و بعد از مدت‌ها رودخانه خشک می‌شود و حدود سه سال آب به صورت محدود در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد. البته از سال 80 تا 86 که وضعیت بارش خوب می‌شود، بازهم موضوع کمبود آب فراموش می‌شود ولی از سال 86 خشکی رودخانه مستمر می‌شود و این تعارض بیشتر خود را نشان می‌دهد.»
این پژوهشگر حوزه آب در پاسخ به این سوال که چطور می‌توان معضلی که تدریجی ایجاد شده است را حل کرد و چه راهکاری برای آن وجود دارد، گفت: «این مساله خیلی بزرگ است. شکاف بزرگی که بین تقاضا برای مصرف آب و منابع موجود آب ایجاد شده آنقدر بزرگ است که شاید حل آن خیلی پیچیده و غیرممکن باشد که بتوان درباره آن صحبت کرد. ادعاهای مختلفی وجود دارد از جمله اینکه صنایع به سواحل منتقل شوند یا کشاورزان دیگر کشت نکنند یا اینکه آب هویت شهر اصفهان است. باید گفت هر کدام از اینها ایده‌های درستی است و می‌توان برای آن پشتوانه قانونی ارائه داد اما وقعیت این است که تحقق آن امکان‌پذیر نیست.»
وی ادامه داد: «مساله این است که از بین این ایده‌های درست و حرف‌های مستدل چطور می‌شود به تعادل رسید تا مصارف کاهش پیدا کنند و آب به گروه‌های دیگر برسد. قطعا جواب به این سوال از توان متخصصان یا مسئولان خارج است و نمی‌توانند با رویکردهای مختلف به جواب‌های بهینه برسند و لزوما یک جواب صحیح وجود ندارد. البته اگر فرضا به جواب بهینه‌ای هم رسید هیچ دلیلی ندارد که همه این ذی‌نفعان قانع شوند. فرض کنید به اصفهانی‌ها بگویید توهم دائمی بودن رودخانه را کنار بگذارند، طبیعی است که نمی‌پذیرند. کشاورزان هم همینطور اما راهکار چیست. به جای نسخه پیچیدن باید از طریق مذاکره با ذی‌نفعان راهکار شکل بگیرد و صرفا مذاکره نباید بر سر آب باشد چون آبی نمی‌تواند وجود داشته باشد.»
طالبی در ادامه تصریح کرد: «حتی به نظر می‌رسد که اصفهانی‌ها متفق‌القول شدند که آب جدید باید تامین شود تا مساله حل شود. در حالی که اگر آب جدید تامین شود و مسایل فنی آن رفع شود، پول تامین آن وجود داشته باشد و خوزستان و چهارمحال و بختیاری نیز به این آب نیاز نداشته باشند اما این آبی که تامین می‌شود نسبت به توقع و انتظاری که وجود دارد اصلا جوابگو نیست.»
این پژوهشگر حوزه آب با اشاره به میزان کسری آب در اصفهان گفت: «در بخش آب‌های سطحی 750 میلیون متر مکعب آب کسری وجود دارد و در بخش آب‌های زیرزمینی نسبت به 15 سال پیش، میزان آبدهی چاه‌ها افت کرده به گونه‌ای که 1.6 میلیارد متر مکعب آب افت کرده است. اگر قرار باشد راهکار برای همه ذی‌نفعان مطلوب باشد و به دهه 70 رسید چنین چیزی امکان‌پذیر نیست زیرا آب وجود ندارد و وقتی وجود ندارد باید ارزش‌های جایگزین برای جلب رضایت ذی‌نفعان ایجاد شود.»
وی با تاکید بر اینکه نمی‌توان مشکل آب اصفهان را با دستور حل کرد، گفت: « هیچ کارشناس یا دولتمردی نمی‌تواند نسخه‌ای درباره آب اصفهان بنویسد و ابلاغ کند. هر وعده‌ای که داده می‌شود، نمی‌تواند مساله آب را حل کند. حتی وعده‌هایی همچون انتقال آب و جبران خسارت نیز تمامی ندارد و هر چقدر هم پول تامین شود کشاورزان می‌گویند ضرر آنها جبران نشده است و باید آب جدید آورده شود، حتی اگر پروژه کوهرنگ 3 تکمیل شود بازهم کشاورزان می‌گویند 5 درصد آن چیزی است که آنها می‌خواهند. بنابراین با دستور نمی‌توان مشکل کم‌آبی را حل کرد.»
ارسال دیدگاه