فتح‌الله امی*
چرا جلسات شورای‌عالی فضایی تعطیل شد
تشکیل نخستین جلسه شورای الی فضایی کشور پس از وقفه‌ای ۱۰ ساله را باید به‌عنوان نقطه آغاز عزیمت جمهوری اسلامی ایران برای برداشتن گام بزرگتری در فناوری پیشرفته فضایی به فال نیک گرفت.
اهمیت این رویداد از آن جهت است که بدانیم پروژه‌ها و طرح‌های فضایی در همه کشورها به‌دلیل نیازی که به سرمایه‌گذاری‌های کلان دارند طرح‌های حاکمیتی هستند و دلیل تأسیس شورای عالی فضایی در سال ۱۳۸۳ نیز بررسی و تصویب همین طرح‌های کلان بوده است. اما با کمال تأسف این شورا پس از تأسیس به دلایلی مورد کم توجهی و بی‌مهری دولت‌ها قرار گرفت تا آنجا که از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ هیچ جلسه‌ای در این شورا تشکیل نشد.
یکی از دلایل این وقفه مواجهه دولت گذشته با کسری بودجه بوده است و از آنجا که اعتبار کافی برای تصویب طرح‌های ملی و مهم فضایی در نظر گرفته نمی‌شد گویا نیازی به برگزاری جلسات احساس نمی‌شد و دولت قبل در حوزه فناوری فضایی به پیگیری طرح‌هایی که در سال‌های پیش از آن به تصویب رسیده بود اکتفا کرده بود. با این حال باید گفت که فقدان تخصیص اعتبار لازم علت غایی این فترت ۱۰ ساله نبود.
مسأله اصلی مخالفت کشورهای توسعه یافته و بویژه اغلب کشورهای عضو گروه ۱+۵ یعنی کشورهای طرف مذاکرات هسته‌ای با پیشرفت ایران در حوزه فناوری هوا فضا بوده است.
دولت‌های گذشته در سال‌هایی که مذاکرات در جریان بود برای اجتناب از مواجه شدن با این مخالفت‌ها جلسات شورای عالی فضایی را تشکیل نمی‌دادند. زیرا تصور غالب این بود که خبر تشکیل جلسه این شورا در خارج از کشور یعنی سرمایه‌گذاری ایران بر توسعه فناوری‌های پیشرفته و ایجاد نوعی دست‌انداز در جریان مذاکرات.
حال در شرایطی که آن مسائل یعنی کمبود بودجه، تحریم و مذاکرات همچنان پا برجاست دولت آقای رئیسی در رویکردی کاملاً متفاوت اقدام به احیای این شورای عالی کرده که اقدام حائز اهمیتی است.
البته طبیعتاً یکی از دلایل عمل به وعده رئیس جمهور است که در جریان انتخابات یکی از وعده‌هایش تشکیل همه شوراهای عالی بود که تشکیل نمی‌شدند یا مورد بی‌توجهی دولت گذشته قرار گرفته بودند.
دلیل دیگر راهبرد و نگاه ویژه رئیس جمهور و دولت سیزدهم یعنی اتکا به داخل است و این اعتقاد که می‌توان به دست مدیران کشور با فعال کردن ظرفیت‌های مغفول و معطل مانده داخلی بخش زیادی از مشکلات کشور را برطرف کرد.
از این حیث یکی از نکاتی که در سخنان رئیس جمهور از جایگاه رئیس شورای عالی فضایی مطرح شد اعتقاد به این مهم بود که توسعه فناوری فضایی می‌تواند به مزیت اقتصادی منتهی شود. به شخصه باور دارم که تحقق این خواست با سیاستگذاری‌های درست در همه شوراهای عالی از جمله شورای عالی فضایی ممکن و میسر است.
صنعت فضایی به عنوان یکی از صنایع و فناوری‌ها می‌تواند سایر صنعت‌ها را نیز بهره‌مند سازد.
بر این اساس توسعه فناوری نه‌تنها چنان که رئیس جمهور اشاره داشتند در توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان، صنعت، تجارت، کشاورزی و گردشگری و در مسیر چاره اندیشی برای بحران‌هایی نظیر کم‌آبی مؤثر است، بلکه در دو حوزه فناوری «آی تی» و «آی سی تی» که زندگی بشر امروز و آینده وابستگی بسیاری به آن دارد یکی از بنیانی‌ترین نیازمندی‌ها است.
کشور ما در حال حاضر تعداد قابل توجهی فارغ‌التحصیل و متخصص باهوش در حوزه هوا فضا دارد که در تخصص‌های دیگری مشغول به کارند و در صورت جذب به صنعت فضایی می‌توانند مسبب پیشرفت‌های چشمگیری باشند.
به دلیل وجود همین نیروهای متخصص است که ما در هر زمان که به صنعت فضایی توجه کرده‌ایم سرعت پیشرفت‌مان چندین برابر سایر کشورها بوده است. از آنجا که زیرساخت‌های لازم فراهم است با وجود توجه دولت می‌توانیم به سرعت به مدار ۳۶ هزار کیلومتر که مدار ارزشمندی است و مورد تأکید رئیس جمهور نیز قرار گرفت دست پیدا کنیم و ماهواره در آن مدار قرار بدهیم.
هدفی که حرکت به سمت آن از روز گذشته و با برگزاری نخستین جلسه شورای عالی فضایی آغاز شد.
*رئیس پژوهشگاه هوافضای ایران
منبع: ایران
ارسال دیدگاه