برگزاری نمایشگاه نقاشی مترجم کتاب «درجستجوی زمان از دست رفته»

به گزارش هنرآنلاین، احسان آقایی، رئیس موزه هنرهای معاصر تهران در ابتدای این مراسم ضمن گرامیداشت یاد ایران درودی، گفت: موزه هنرهای معاصر تهران در بخشی از برنامه‌های خود باید به افراد و جریان‌هایی بپردازد که حق آن‌ها است که برنامه‌هایی برای آن‌ها تدارک دیده شود. اما با توجه به زمان‌بندی و برنامه‌های محدودی که امکان برگزاری آن‌ها را داشتیم به بسیاری از این افراد توجه نمی‌شد. در برنامه‌ریزی جدید فضای موزه به دو نمایشگاه اختصاص پیدا می‌کند و به‌این‌ترتیب امکان برگزاری نمایشگاه‌های بیشتری فراهم می‌شود.

آقایی ادامه داد: نمایشگاه مروری بر آثار مهدی سحابی اولین رویداد از این دست نمایشگاه‌ها و همچنین اولین نمایشگاهی است که با همکاری بخش خصوصی برگزار می‌شود. بخش اجرایی نمایشگاه کاملا توسط گالری مژده انجام شده و فکر می‌کنم تجربه موفقی خواهد بود. در همه جای دنیا گالری‌ها و نهادهایی در فضای هنرهای تجسمی که فعالیت‌های اقتصادی انجام می‌دهند، به مسائل پژوهشی نیز توجه دارند و حالا گالری مژده نیز به یک پروژه فرهنگی و هنری ورود کرده و سرمایه‌گذاری کرده است. امیدوارم این روند ادامه داشته باشد و بتوانیم با همکاری بخش خصوصی نمایشگاه‌های شایسته‌ای در موزه برگزار کنیم.

پس از آن مژده طباطبایی، دبیر هنری این نمایشگاه و مدیر گالری مژده گفت: قبل از هر چیز یادی می‌کنم از ایران درودی که امروز از موزه هنرهای معاصر به خانه ابدی بدرقه شد. او به من قول داده بود که در افتتاحیه این نمایشگاه حضور خواهد داشت و به نوعی به قول خود وفا کرد و امروز سه‌شنبه در موزه هنرهای معاصر بود.

طباطبایی افزود: از دو سال پیش که بزرگداشت مهدی سحابی با نمایشگاه «پس از ۱۰ سال» در گالری مژده برگزار شد، مصمم شدیم با همکاری موزه هنرهای معاصر تهران کتابی درباره مهدی سحابی آماده کنیم و نمایشگاهی جامع از آثار او برگزار کنیم. با توجه به اینکه گالری برنامه‌های خاص خود را داشت و شرایط کرونا هم پیش آمد، پیش بردن این پروژه کار خیلی سنگینی بود، اما به لطف خانواده و بنیاد سحابی و همکارانم در گالری مژده این پژوهش‌ها انجام شد.

مدیر گالری مژده ادامه داد: هرچه بیشتر در مدارک و زندگی هنری مهدی سحابی جستجو کردیم با دریایی از اطلاعات و منابع مواجه شدیم که قبلا پیش‌بینی نکرده بودیم. یعنی بر این باور نبودیم که با چنین هنرمند متکثری مواجه خواهیم شد که در هر کدام از شاخه‌های هنری به این شکل فعالیت کرده و وقتی وارد هر کدام از شاخه‌های آن شدیم دیدیم انتهایی برای آن نیست. به همین دلیل با توجه به محدودیت زمانی و محدودیت صفحات کتاب ناچار شدیم به مقداری از اطلاعات بسنده کرده و کتاب را در نقطه‌ای به پایان برسانیم.

طباطبایی ادامه داد: انتشارات نظر ده سال پیش کتابی را برای مهدی سحابی چاپ کرد که در زمان خودش کتاب خیلی خوبی بود، اما این بار وقتی با موزه هنرهای معاصر قرارداد یک کتاب را امضا کردیم، هدف خود را در اتصال دنیای ادبی مهدی سحابی به دنیای تصویری و تجسمی او متمرکز کردیم. بسیاری از اهالی هنر اصلا نمی‌دانستند که مهدی سحابی نقاش، مجسمه‌ساز و عکاس است و او را فقط در نوشته‌هایش می‌شناختند.

طباطبایی افزود: در منابعی که خانواده سحابی در اختیار ما قرار دادند متوجه شدیم که آثار سحابی روند پژوهشی داشته و او با برنامه‌ریزی خاصی مجموعه‌های مختلف خود را کار می‌کرده و از آن‌ها مستندسازی می‌کرده است تا بتواند در مراحل بعدی دوباره به آن‌ها مراجعه کند. طبیعتاً استفاده از این منابع برای ما بسیار ارزشمند بود. ما توانستیم مقدار زیادی از عکس‌های سحابی را اسکن و بازسازی کنیم که بخشی از آن‌ها مجموعه آثار دیده نشده مهدی سحابی از دوران انقلاب است. در بخشی از عکس‌ها نیز پایه و ریشه نقاشی‌های سحابی در دوره‌های بعدی دیده می‌شود، از ماشین قراضه‌ها تا دیوارنوشته‌ها و... نمونه‌هایی در همین عکس‌ها دیده می‌شود. در نهایت به دلیل محدودیت فضا ناچار بودیم از مجموع آثار او تعداد محدودی کار انتخاب کنیم و در معرض دید مخاطبان قرار دهیم.

پس از آن مهدی حسینی با بیان اینکه سال ۱۳۵۲ با مهدی سحابی آشنا شده و ذکر خاطراتی از وی بیان کرد و گفت: نخستین نمایشگاهی که سحابی به صورت انفرادی برگزار کرد در سال ۶۹ با موضوع ماشین‌های قراضه بود. وقتی به آن کارها نگاه می‌کنم می‌بینم مهدی سحابی با چه خلاقیت و درایتی موضوع جنگ را در این آثار آشکار کرد. حمله به ایران و تلاشی که برای از بین بردن یک فرهنگ صورت گرفت، در این ماشین‌های قراضه دیده می‌شود و آن سختی که به ما تحمیل شد را نه در قالب یک شعار، بلکه به صورت تغزلی در کارش مطرح کرد. در نقاشی می‌توان یک برخورد متظاهرانه داشت که خیلی زود پیام را اعلام می‌کند و یا برخورد درونی داشت که در ذهن مخاطب تأثیر می‌گذارد. فکر می‌کنم کاری که سحابی در این مجموعه انجام داد استثنایی و منحصربه‌فرد است.

حسینی ادامه داد: بررسی شخصیت و فعالیت‌های مهدی سحابی یادآور بزرگانی است که چند قرن پیش در چندین رشته تبحر داشتند. در آن دوران رشته‌های مختلف چندان عمیق نبودند اما در دوران معاصر گستردگی رشته‌های مختلف باعث شده است که افراد فقط روی یکی از آن‌ها بتوانند تمرکز کنند. ولی وقتی به شخصیت مهدی سحابی و مجموعه فعالیت‌های او نگاه می‌کنم می‌بینم آنچه در ذهن خود داشت باعث شد نه در یک رشته که در چندین رشته فعالیت کرد و در کنار همه اینها انسانی افتاده بود.

حسینی افزود: برای کتابی که امروز رونمایی می‌شود زحمت زیادی کشیده شده و مجموعه‌ای گردآوری شده است که در خور شخصیت مهدی سحابی است. مقالاتی که درباره او و آثارش نوشته شده است بسیار قابل توجه است و باید به گالری مژده و همه افرادی که در گردآوری این کتاب سهم داشتند تبریک بگویم.

پس از آن سهراب احمدی، کیوریتور بخش ادبی نمایشگاه به بیان توضیحاتی درباره فعالیت‌های ادبی سحابی پرداخت و در ادامه مجید سحابی، بنیان‌گذار بنیاد مهدی سحابی و برادر این هنرمند، گفت: پس از فوت مهدی در سال ۸۸ مدتی درگیر مسائل روحی بودیم و پس از آن اولین اقداماتی که برای بزرگداشت او صورت گرفت برگزاری چند نمایشگاه از آثارش بود. اما این برنامه‌ها برای نمایش گستره کاری او کفایت نمی‌کرد و تصمیم گرفتیم کارهای مهدی را بهتر به مخاطب بشناسانیم. بنابراین با گالری‌های مختلف مذاکره کردیم و در نهایت با گالری مژده به توافق رسیدیم زیرا خانم طباطبایی نیز دیدگاه پژوهشی و تحقیقی درباره کارهای مهدی داشت.

سحابی ادامه داد: دلیل عمده توجه من به کار پژوهشی آن بود که مهدی را اغلب افراد جامعه تنها به عنوان مترجم می‌شناختند، اما آثاری که از او باقی مانده بود نشان می‌داد که نباید تنها به آن بخش اکتفا کرد و باید تلاش می‌کردیم تا آثار هنری مهدی را بهتر معرفی کنیم. دوستان در گالری مژده کاری کردند تا جوانب مختلف کاری مهدی دیده شود و کتابی که منتشر شده است به خوبی از عهده این کار برآمده است. هرچند که فکر می‌کنم بخش‌هایی از فعالیت‌های برادرم مانند روزنامه‌نگاری، نوشتن داستان و عکاسی همچنان مورد توجه قرار نگرفته است و در فرصت‌های دیگر می‌توان روی این موضوعات هم کار کرد.

در پایان این مراسم از دو کتاب پیرامون فعالیت‌های هنری و ادبی مهدی سحابی رونمایی شد. علاقه‌مندان برای بازدید از نمایشگاه مروری بر آثار مهدی سحابی می‌توانند تا ۲۸ آذرماه به موزه هنرهای معاصر تهران مراجعه کنند.