همه چیز درباره مکمل کاهنده التهاب و پشتیبان مفاصل

به‌گزارش عصرایران، گلوکزامین یا گلوکز آمین از نظر شیمیایی نوعی قند آمینه و مولکولی محسوب می شود که به طور طبیعی در بدن انسان وجود دارد. اما با این حال یکی از محبوب ترین مکمل های تغذیه ای نیز به شمار می رود. اغلب از این ترکیب برای درمان علائم ناشی از اختلالات استخوانی و مفصلی استفاده می شود. علاوه بر این هدف قرار دادن یک سری از بیماری های التهابی دیگر هم توسط گلوکزامین امکان پذیر خواهد بود.

در واقع گلوکزامین به عنوان یک بلوک ساختمانی برای انواع مولکول های عملکردی بدن ایفای نفش می کند. این ترکیب در درجه اول به منظور توسعه و حفظ غضروف در مفاصل شناخته می شود. ماده مورد نظر همچنین در برخی از بافت های حیوانی و غیر انسانی از جمله صدف، استخوان حیوانات و قارچ ها هم یافت می شود. به منظور تولید انواع مکمل های دارویی حاوی گلوکزامین، اغلب از همین منابع طبیعی کمک گرفته می شود.

امروزه مکمل‌های دارویی گلوکزامین به شکل قرص و کپسول و همچنین به صورت موضعی مانند کرم و محلول در داروخانه‌های سراسر کشور در دسترس هستند. اما این ترکیب به‌راستی چه فوایدی برای بدن به همراه دارد؟ آیا گلوکزامین برای کمک به درمان آرتروز و التهابات مفصلی موثر خواهد بود؟

مزایایی که در ادامه مورد بررسی قرار می گیرند، با استناد به مطالعات منتشر شده توسط مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا استخراج شده اند:

کمک به کاهش التهاب
همانطور که گفته شد مکمل های گلوکزامین برای درمان نشانه های آزار دهنده بیماری های التهابی کاربرد دارند. هرچند مکانیسم های دقیق این اثر همچنان به طور کامل رمز یابی نشده اند، اما شواهد بالینی تایید کننده رویکرد کاهشی در خصوص التهاب هستند.

برای نمونه یک طبق نتایج به دست آمده از یک مطالعه آزمایشگاهی، گلوگزامین می تواند تاثیر ضد التهابی قابل ملاحظه ای بر سلول های درگیر در روند تشکیل استخوانی داشته باشد. البته گفتنی است که بیشتر تحقیقات صورت گرفته در خصوص گلوکزامین شامل مکمل سازی همزمان با کندروئیتین سولفات است. کندروئیتین ترکیبی شبیه گلوکزامین است که در تولید و محافظت از غضروف های سالم بدن نقش مهمی دارد.

در پژوهشی دیگر که روی بیش از ۲۰۰ داوطلب مصرف کننده مکمل های گلوکزامین انجام شد، این ترکیب توانست سبب کاهش ۲۸ و ۲۴ درصدی دو نشانگر بیوشیمیایی خاص التهاب یعنی CRP و PGE شود. همچنین یک کاهش ۳۶ درصدی هم در خصوص مارکرهای التهابی در میان مصرف کنندگان کندروئیتین به ثبت رسید که از نظر آماری معنی دار تلقی می شود.

همانطور که گفته شد در اغلب مطالعات تاثیر همزمان گلوکزامین و کندروئیتین بررسی شده است. از این رو نمی توان به طور دقیق گفت که تاثیرات رویت شده منحصر به کدام ترکیب است. محققان معتقد هستند که در راستای مشاهده حداکثر تاثیر، بهتر است از مکمل های حاوی هر دو مورد نام برده استفاده شود. در مجموع همچنان تحقیقات بیشتری برای تجزیه و تحلیل نقش گلوکزامین در کاهش نشانگرهای التهابی بدن نیاز خواهد بود.

پشتیبانی از مفاصل سالم
یکی از وظایف اصلی گلوکزامین حمایت از رشد سالم بافت های بین مفصلی است. غضروف مفصلی نوعی بافت سفید صاف است که انتهای استخوان ها را در محلی که به یکدیگر می رسند، پوشش می دهد. این بافت همراه با یک مایع روان کننده به نام مایع سینوویال به استخوان ها اجازه می دهد تا آزادانه روی یکدیگر حرکت کنند. این مایع همچنین اصطکاک را به حداقل رسانده و امکان حرکت بدون درد مفاصل را فراهم می کند.

گلوکزامین به تشکیل چندین ترکیب شیمیایی که در ایجاد غضروف مفصلی و مایع سینوویال دخیل هستند کمک می کند. برخی از مطالعات نشان می دهند که مکمل های گلوکزامین ممکن است با جلوگیری از تجزیه غضروف، از بافت مفصلی محافظت کنند. بر اساس یک مطالعه کوچک روی ۴۱ دوچرخه سوار، مصرف روزانه حداکثر ۳ گرم گلوکزامین سبب کاهش تخریب کلاژن در زانوها تا ۲۷ درصد در مقایسه با ۸ درصد در گروه دارونما می شود.

دوزینگ و اشکال مکمل های گلوکزامین
دوز معمول گلوکزامین به صورت ۱۵۰۰ میلی گرم در روز تعریف شده است که می توان آن را به دوزهای کوچکتر با فواصل مصرف دو الی سه مرتبه در روز تقسیم کرد. معمولا این مکمل ها از منابع طبیعی مانند پوسته صدف ها و یا قارچ ها که به طور مصنوعی در آزمایشگاه ها تولید شده اند، ساخته می شوند. مکمل های گلوکزامین به دو شکل موجود هستند:
- گلوکزامین سولفات
- گلوکزامین هیدروکلراید

به طور معمول گلوکزامین سولفات در ترکیب با کندروئیتین سولفات فرموله و در قالب مکمل های دارویی فروخته می شود. بیشتر داده های علمی نیز اثربخشی بیشتر این دو ترکیب را همراه با یکدیگر تایید می کنند.

خطرات احتمالی و عوارض جانبی
به نظر می رسد که مکمل های دارویی گلوکزامین برای اکثر افراد بی خطر هستند و منجر به عارضه جانبی جدی نمی شوند. با این وجود عوارض جانبی احتمالی شامل موارد زیر خواهند بود:
- تهوع و استفراغ
- اسهال
- سوزش سر دل
- درد شکم

همچنین به دلیل عدم انجام مطالعات کافی، بهتر است در دوران بارداری و یا شیردهی از مصرف مکمل های گلوکزامین پرهیز شود. قطعا پژوهش های بیشتری به منظور تایید و یا رد ایمنی این ترکیب نیاز است.
از طرفی دیگر مکمل های گلوکزامین به خصوص انواعی از آنها که حاوی کندروئیتین نیز هستند، ممکن است کنترل قند خون را در بیماران دیابتی با مشکل مواجه کنند. هرچند این خطر نسبتا پایین است، اما توصیه می‌شود در صورت ابتلا به دیابت پیش از مصرف گلوکزامین با پزشک معالج و یا داروساز خود مشورت کنید.