شاهین فرهت آهنگساز، موسیقیدان و مدرس موسیقی» از فعالیت‌های جدید خود در فرهنگستان هنر می‌گوید
تحول‌های جدید در راه است
تهران (پانا) - اوایل خرداد ماه امسال شاهین فرهت آهنگساز نام آشنای ایران از سوی بهمن نامورمطلق - رئیس فرهنگستان هنر- به سمت رئیس گروه تخصصی موسیقی فرهنگستان منصوب شد؛ مسئولیتی که پیش از این مجید کیانی نوازنده پیشکسوت سنتورعهده دار آن بود، اگرچه قبل ترهم شاهین فرهت به‌عنوان عضو پیوسته فرهنگستان هنر فعالیت داشت.
به‌گزارش ایران، از سال تأسیس فرهنگستان هنر بیش از۲۰ سال می‌گذرد، مؤسسه‌ای به منظور پاسداری ازمیراث فرهنگی وهنری اسلامی و... که در این سال‌ها بخش‌های مختلف هنری همچون تجسمی، موسیقی، نمایش و ادبیات نمایشی، معماری و شهرسازی، سینما و... را مورد توجه قرار داده و در بحث پژوهش و تحقیق اقدامات خوبی انجام گرفته است. اما در خصوص گروه موسیقی شاهین فرهت ایده‌های تازه‌ای در ذهن دارد که امید است با حمایت مسئولان به بار بنشیند، فعالیت‌هایی چون برگزاری کنسرت‌های پژوهشی، چاپ و نگهداری آثار آهنگسازان معاصر ایران و همچنین توجه بیشتر به بخش آموزش موسیقی. شاهین فرهت از سیزده سالگی نواختن پیانو را آغاز کرد و از دانشگاه‌های معتبر دنیا مدرک دکترای آهنگسازی خود را دریافت کرده و تاکنون حدود صد اثر موسیقی در فرم‌های مختلف سمفونی و کوارتت و کنسرت و ساخته از جمله ساخت نخستین سمفونی ایرانی کرونا که به گفته خودش پشتیبانی ویژه بهمن نامورمطلق، رئیس فرهنگستان هنر در خلق این سمفونی تأثیرگذار بوده. گفت‌و‌گو با فرهت رئیس گروه موسیقی فرهنگستان هنر را در ادامه می‌خوانید:
ابتدا در خصوص برنامه‌های آتی خود دربخش موسیقی فرهنگستان هنر توضیح دهید.
از تأسیس فرهنگستان هنر سال‌های بسیاری می‌گذرد و دراین مدت تمامی بخش‌های هنری این فرهنگستان تقریباً فعال بوده مانند برگزاری همایش‌های علمی - پژوهشی، سخنرانی‌ها و... اما در خصوص بخش موسیقی برنامه‌های متفاوتی در نظر گرفته شده که تصمیم به اجرای آن داریم. البته پیش از این جشنواره‌های مختلفی دراین باره برگزار گردیده که بیشتر جنبه تحقیقاتی داشته و اغلب برنامه‌های موسیقی هم حول سخنرانی‌ها و ارائه مقاله و... برگزار شده که بسیار مفید واقع شده و مضاف براینکه سال‌ها قبل هم برنامه‌ای برگزار شد درخصوص شرح اسامی افرادی که در زمینه موسیقی ردیف - دستگاهی فعالیت داشتند و نکته جالب اینکه تقریباً تمامی موسیقیدانان ایرانی در این برنامه حضور داشتند و این موضوع سبب آشنایی و تبادل نظر بیشتر شد. اما از زمانی که دکتر بهمن نامور مطلق ریاست فرهنگستان هنر را برعهده گرفت از من خواستند برای مدتی عهده‌دار بخش موسیقی فرهنگستان هنر باشم و برای اینکه بتوانیم نگاه جدیدی به این بخش داشته باشیم سعی مان براین است ضمن حفظ اهداف و کارهایی که قبل تر دوستان عزیز ما در این بخش برنامه‌ریزی کرده بودند، بخش اجرایی را پررنگ‌تر کنیم و کنسرت‌های پژوهشی
و همچنین رسیتال‌هایی همراه با سخنرانی برگزار شود. بدین منظور برنامه‌هایی درخصوص معرفی یک موسیقیدان یا بزرگداشت و سالروز موضوعی درباره موسیقی ایرانی و حتی کلاسیک برپا کنیم. در موسیقی ایرانی تکیه ما بر موسیقی دستگاهی و موسیقی فولکلور ایران است، موسیقی‌هایی که کمتر به آن توجه شده. مضاف براین برنامه‌ها تصمیم داریم نشست‌هایی در خصوص بررسی موسیقی روز جامعه که مورد توجه جوانان بوده برگزار کنیم اما به‌طور کلی تم اصلی من اجرای موسیقی است. البته هدف بیشتر ما معرفی یک موسیقی ارزشمند است. براین اساس برای اجرایی شدن این برنامه‌ها لازم است اعضای جدیدی به گروه افزوده شوند و اولین عضوی که به ما پیوست آقای آرش امینی است. ایشان هم یک موزیسین باسواد است و هم به‌دلیل تبحر در رهبری ارکستر صداوسیما یک موزیسین اجرایی کننده هستند و حتی ممکن است همکاری‌هایی با رسانه ملی داشته باشیم و برای اجرای برخی از برنامه‌هایمان از ارکستر رادیو و تلویزیون هم بهره ببریم.
از دیگر فعالیت‌های ما این است که از طریق فرهنگستان هنر بتوانیم آثار آهنگسازان ایرانی را معرفی و اجرا کنیم ونکته‌ای که بیشتر مربوط به فرهنگستان است و دراین سال‌ها شاهدش بودیم چاپ آثار است یعنی به مرور زمان آثار آهنگسازان ایرانی را جمع‌آوری کرده و چاپ کنیم. نکته دیگر بهره‌وری درست از کتابخانه عظیم فرهنگستان هنر است. همانطورکه می‌دانید طی این سال‌ها ۹۰ درصد آثار آهنگسازان ایرانی بعد از فوت شان از بین رفته است و این موضوع را سال‌ها قبل در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح کردم و البته رؤسای وقت هم تا آنجا که در توانشان بود همکاری‌هایی داشتند و توانستیم در همان برهه زمانی آثار برخی از آهنگسازان معروف که تمایل به کپی و چاپ آثارشان داشتند نگهداری شود، البته این موضوع هزینه زیادی ندارد و نخواهد داشت تنها نیاز به شخصی است که آشنا به پارتیتور باشد و آن زمان هم این کار انجام گرفت اما به دلایل مختلف ادامه پیدا نکرد. در حال حاضر هم مؤسسات بسیاری وجود دارند که در رابطه با تکثیر و عکس گرفتن از این کارها اعلام همکاری کرده‌اند و حتی پیشنهاد تهیه میکرو فیلم داده‌اند. براین اساس طی صحبت‌هایی که با دکتر نامور مطلق انجام گرفت قرار است این کارها در فرهنگستان هنرشکل بگیرد و این مهم‌ترین کاری است که می‌خواهیم انجام بدهیم و امیدوارم توفیقی حاصل شود که بتوانیم این اقدامات را در فرهنگستان به سرانجام برسانیم.
شاید بتوان گفت بخش پژوهش موسیقی یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی است که نیاز به توجه و حمایت بیشتری دارد. قرار است درخصوص پژوهش‌های موسیقی چه کارهایی از سوی فرهنگستان هنر صورت بگیرد؟
فرهنگستان هنر درطول این سال‌ها درخصوص موسیقی قدما اقدامات بسیار ارزشمندی انجام داده که به‌صورت کتاب به چاپ رسیده است.البته این موسیقیدانان قدیمی بیشتر ریاضیدان بودند و تأثیر بسزایی در موسیقی ما نداشتند مانند فارابی یا قطب‌الدین شیرازی یا صفی‌الدین ارموی که جزو بزرگان و عالمان موسیقی هستند که دراین خصوص فرهنگستان کاربزرگ پژوهشی انجام داده است. اما همان‌طور که اشاره کردم تصمیم داریم آثار آهنگسازان ایرانی را به ترتیب جمع‌آوری و چاپ کنیم که کمی زمانبر خواهد بود و فرهنگستان در راستای این همکاری اعلام آمادگی کرده است.
در بخش توجه و حمایت از جوانان چه برنامه‌هایی قرار است انجام بگیرد؟
نسل جوان امروز نسبت به ۱۰-۲۰ سال قبل بسیار با انگیزه و با اشتیاق بیشتر کار می‌کنند این درحالی است که طی دوسال گذشته بیماری کرونا موجب شد در زمینه کنسرت برنامه‌های کمتری روی صحنه رود اما تا آنجا که مطلع هستم اغلب جوانان و حتی شاگردان خودم مشغول نوشتن کارهایی در زمینه موسیقی بوده و هستند، بنابراین خوراک برای اجرای جوانان بسیار است. اگر خاطر دوستان باشد در مدت دو سالی هم که ریاست جشنواره موسیقی فجر را برعهده داشتم تلاش کردم از آثار جوانان دراین جشنواره بهره فراوان ببریم.
یکی از مشکلات جوانان برگزاری کنسرت است که چندان بهایی به آنها نمی‌دهند. دراین زمینه فرهنگستان چه برنامه‌ای دارد؟
این دوستان می‌توانند درجلسه‌ای که با حضور اعضای پیوسته و ناپیوسته بخش موسیقی فرهنگستان برگزار می‌شود آثارشان را ارائه کنند تا مورد بررسی قراربگیرد البته تا به امروز مراجعه کننده‌ای نبوده و باید بگویم ما به‌دنبال این گونه کارها هستیم و بسیاراستقبال خواهیم کرد.
در اساسنامه فرهنگستان حفاظت از میراث فرهنگی قید شده است که در بخش موسیقی می‌توان موسیقی اقوام ایران را در ابتدا نام برد و بعد از آن موسیقی دستگاهی ایران.در بخش موسیقی اقوام فرهنگستان چه برنامه‌ای خواهد داشت؟
در پاسخ به این سؤال اشاره‌ای به دوران کودکی‌ام می‌کنم. من از خردسالی با موسیقی آشنا بودم و در همان برهه زمانی با یک تعداد از ملودی‌های بسیار جذاب که مربوط به شمال ایران، کردستان، موسیقی دستگاهی و... آشنا شدم اما سال‌ها بعد بخصوص بعد از انقلاب وقتی متوجه شدیم تکیه روی موسیقی‌های محلی ایران بسیار است و بسیار مورد توجه قرار گرفته مانند ملودی‌هایی که در قبل وجود داشت که حتی مورد استفاده آهنگسازان ایرانی چون پرویز محمود، روبن گریگوریان، حشمت سنجری، هرمز فرهت و خیلی از آهنگسازان پیشکسوت قرار گرفت و از آن بهره بردند اما بعد‌ها تکیه و توجه بیشتر روی حمایت و معرفی کردن نسل گذشته موسیقیدانان و نوازندگان بود مانند قیچک نوازان، سرنا نوازان و... اما من همچنان به‌دنبال این ملودی‌های زیبا هستم بزرگانی که به‌دنبال اصالت بودند و البته در حال حاضر آهنگسازان بسیار متخصص و باسواد در زمینه موسیقی محلی ایران داریم مانند دوست و همکار عزیزم محمدرضا درویشی و بسیار علاقه‌مندم در این‌باره با این پژوهشگر بزرگ و آهنگساز سرشناس ایران گفت‌و‌گو و مشورت داشته باشم و از او جویای این ملودی‌های زیبا شوم و براین نظرم این موضوع هم در
فرهنگستان هنر مورد توجه قرار بگیرد.
آیا فرهنگستان در زمینه اختصاص بودجه و حمایت از این هنرمندان حتی در خصوص جمع و ثبت آثار آنها برنامه‌ای خواهد داشت؟
باید نگاه جدی‌تری به این موضوع داشته باشیم و قطعاً پیگیر این موضوع بسیار مهم از ریاست فرهنگستان هنر خواهم بود.
قرار است قطعه‌ای با موضوع کرونا بسازید که به سفارش و حمایت از این فرهنگستان بوده، آیا به‌طور کلی فرهنگستان هنر از کارهای سفارشی در زمینه موسیقی حمایتی خواهد داشت؟
اینکه چقدر فرهنگستان هنر این موضوع را حمایت کند بایستی بررسی بیشتری صورت بگیرد.
درباره موسیقی دستگاهی چه کارهایی قرار است انجام بگیرد با توجه به اینکه تعدادی از اعضای وابسته و ناپیوسته این گروه از هنرمندان موسیقی سنتی ما هستند؟
در بخش موسیقی ردیف دستگاهی دوست عزیزم مجید کیانی همراه ما خواهد بود که سال‌های بسیاری در این فرهنگستان زحمت کشیده و کلام آخر در موسیقی دستگاهی است و فعالیت‌های آقای کیانی که در این فرهنگستان همچنان ادامه پیدا خواهد کرد.چرا که همان‌طور که می‌دانید آواز ایرانی که تا ۴۰ سال قبل مورد توجه جوانان بود در حال حاضر به‌دلیل اینکه موسیقی پاپ براحتی در همه جا مورد استفاده قرار گرفته موجب شده موسیقی اصیل ایرانی تقریباً کنارگذاشته شود و متأسفانه باید بگویم نسل جوان ما با آواز بزرگانی چون قوامی، گلپایگانی، بنان، تاج اصفهانی، محمودی خوانساری و...شناخت اندکی دارند البته دربخش سازهم متأسفانه این نگاه وجود دارد. بر این اساس سعی مان براین است که دراین زمینه هم کارهایی انجام بدهیم البته نوع فعالیت فرهنگستان هنر مانند رادیو و تلویزیون نیست که وظیفه‌اش معرفی این هنرمندان به جامعه باشد و با توجه به‌عنوان آن، اهداف فرهنگستان مربوط به ارائه و تحقیق است و بخش اجرایی آن هم که قرار است شکل بگیرید به این دلیل است که این فضا در فرهنگستان تعریف شده و سالن‌هایی برای موسیقی وجود دارد.
آیا فرهنگستان هنر با صداوسیما یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تعاملاتی دارد؟
بله قطعاً و ارتباطات بیشتری هم شکل خواهد گرفت.به‌عنوان مثال آقای آرش امینی از موزیسین‌های فعال در صداوسیما هستند که با بخش موسیقی فرهنگستان همکاری دارند و قرار است با ارکستر سمفونیک رادیو و تلویزیون اجراهایی داشته باشیم.
یکی دیگر از کارهای مهم در فرهنگستان هنر انتشار مجله تخصصی موسیقی بود آیا این موضوع بار دیگر مورد بررسی قرار خواهد گرفت؟
ابتدا باید علت متوقف شدن این مجله را بررسی کنیم چرا که این نوع فعالیت‌ها باید تداوم داشته باشد براین اساس شاید مطالب به لحاظ علمی ضعیف بوده به این دلیل که برای تولید و انتشار چنین مجله‌های تخصصی باید ابتدا پشتوانه بسیار محکمی وجود داشته باشد و همچنین حضور یک کادر قوی از نویسندگان و کارشناسان متخصص در حوزه موسیقی.
آیا در فعالیت جدید فرهنگستان از ایده جوانان هم بهره خواهید گرفت؟ همکاری‌هایی خواهد بود؟
بله حتماً و بر این نظر هستیم تعدادی از جوانان خوب و فعال در عرصه موسیقی را به‌عنوان عضو وابسته به فرهنگستان دعوت و معرفی کنیم مانند آقای آرش امینی و برنامه‌های بیشتری دراین زمینه داریم البته سال‌ها قبل هم این روند وجود داشت و هربار که جلسه‌ای تشکیل می‌شد آقای مجید کیانی یک یا دو میهمان از موزیسین‌های آماتور دعوت می کردند و تبادل نظر می‌شد و با دیدگاه آنها آشنا می شدیم براین اساس از حضور جوانان به‌عنوان عضو وابسته بخش موسیقی فرهنگستان بهره خواهیم گرفت.
کمی هم از فعالیت‌های خود در دوران کرونا توضیح بدهید در این مدت زمان به چه کارهایی مشغول بودید؟
اغلب مشغول مطالعه و نواختن پیانوهستم و بیشتر موسیقی می‌شنوم و از دوران کودکی تا به امروز شنیدن موسیقی برایم لذت بخش بوده و هیچ‌گاه ترک نکرده‌ام و در این مدت زمان بار دیگر به شنیدن سمفونی‌های هایدن روی آوردم که حدود ۱۰۴ اثر است. درواقع باید بگویم یوزف هایدن پدر موسیقی کلاسیک است که امروزدر دنیا حرف اول را می‌زند. در حال حاضر هم مشغول نوشتن یک سمفونی هستم.
درخصوص آثار زنده یاد هرمز فرهت چه برنامه‌هایی دارید؟
زحمات جمع‌آوری و انتشار این کارها برعهده آقای امیرمهیار تفرشی‌پور است که جا دارد از ایشان تشکر کنم و با علاقه بسیار این کارها را انجام داده است.زنده‌یاد هرمز فرهت طی این سال‌ها کارهای بسیار بزرگی در عرصه موسیقی انجام داد و عشق به ایران و مردم سرزمینش همواره در قلب او بود و سه روز پیش از فوتشان در سوئد بودم و هر روز صحبت می کردیم اما باید بگویم با مرگ هرمز فرهت پشتم خالی شد به این دلیل که جدا از نسبت فامیلی که پسرعموی بنده بودند و استادم، باید بگویم من از مرید‌های هرمز فرهت بودم و از نگاه من یکی از بزرگترین چهره‌های موسیقی ایران است. هرمز فرهت نگاه متفاوت و زیبایی به ایران داشت و تعریف می‌کرد قطعاتی ساخته‌ام تحت تأثیر بوته‌های سبزی که در دامنه کوه روییده می‌شود و از زیر این بوته‌ها چشمه‌هایی خروشان است و این نگاه را یک غربی نمی‌تواند درک کند و این نشان دهنده نگاه عمیق او به سرزمینش است و چقدر خوشحالم که استاد فرهت یک بار دیگر به ایران آمدند و مردم کشورشان را دیدند.
آیا در نظر دارید در فرهنگستان هنر بزرگداشت‌هایی برای بزرگان موسیقی ایران چه آنها که در قید حیات هستند و چه افرادی که فوت کرده‌اند برگزار کنید؟
بله. صد درصد و قبل‌تر همچنین برنامه‌هایی برگزار شده و اتفاقاً می‌تواند برای اهل فن و موسیقی صحبت و نگاه‌های تخصصی‌تری انجام بگیرد.
کمی هم در خصوص فضای آموزشی امروز جامعه بگویید؟
از دیدگاه من در ایران روز به روز علاقه‌مندان به موسیقی علمی که نیاز به مطالعه و تحصیل دارد بیشتر می‌شود چه در شاخه موسیقی ایرانی و چه در بخش موسیقی کلاسیک و همچنین در بخش نوازندگی هم نسل جدید شاید خلاقیت قرن نوزدهم میلادی را نداشته باشند اما با تکنیک کاملاً آشنا هستند و جوانان نابغه‌ای دراین سرزمین فعالیت می‌کنند. این جوانان تشنه تحصیل واقعی هستند اما متأسفانه استادان کاربلد و متخصص دراین زمینه اندک است. اگر مسئولان بخواهند سطح موسیقی در ایران با داشتن تاریخ بزرگ و موسیقی ایرانی که یک موسیقی بسیار اصیلی است مانند موسیقی اقوام ایران و موسیقی دستگاهی تقویت می شود چند اسم می‌توان نام برد از کسانی که در رشته موسیقی نواحی بتوانند تدریس کنند البته در رشته موسیقی کلاسیک هم همین‌طور است و حتی در نوازندگی سازهایی چون پیانو.
در بخش موسیقی کلاسیک به چه صورت است؟
از بدو تأسیس رادیو در سال ۱۳۱۹ تا به امروز موسیقی کلاسیک مخاطبان خود را داشته و روز به روز بر علاقه‌مندان آن افزوده‌تر شده است. موسیقی کلاسیک درایران بسیار مورد توجه است اما بیشتر درصدد هستند بگویند این موسیقی طرفداری ندارد.
اشاره به کمبود استاد در فضای آموزشی داشتید، در بخش تألیف کتاب‌های تخصصی آموزش‌های موسیقی چه اقداماتی باید صورت بگیرد؟
خوشبختانه درخصوص موسیقی کتاب و مقاله‌های بسیاری منتشر شده که برخی از آنها علمی است. البته باز هم تأکید دارم استاد خوب خیلی در این باره مؤثر است.
ارزیابی شما از موسیقی ایران چیست؟
برخلاف نظر بسیاری ازدوستان که بر این نظرند این موسیقی درحال نابودی است من براین باورم موسیقی ایران درحال پیشرفت است و همچنان این مسیر را در پیش خواهد گرفت و حتی موسیقی‌های پاپ خوب هم پذیرفته شده است و بر همین استنباط به آینده موسیقی ایران امیدوارم. فقط اندکی نگران و دلواپس موسیقی دستگاهی هستم بخصوص بخش آوازخوانی. باید بگویم تصنیف خوانی که یکی از بزرگترین پدیده‌های موسیقی ایرانی است بامرگ همایون خرم و جواد لشکری از بین رفت.
ارسال دیدگاه